Genealogie Van Weerdenburg/Van Waardenburg » Gerit Teunissen de Bijl (± 1640-< 1705)

Persoonlijke gegevens Gerit Teunissen de Bijl 

• Hij is geboren rond 1640.
• Beroep: landman, schepen van Lith (1692 - a), borgemeester (1686, 1701 - b).Bron 1
• Hij is overleden voor 1705.Bron 2
• Een kind van Thonis alias Teunis Jan Horstiens en Steijntie Jansen van Kessel
• Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 13 maart 2012.

Gezin van Gerit Teunissen de Bijl

(1) Hij is getrouwd met Judigh Claessen Metselaer.

Zij zijn getrouwd

Kind(eren):

1. Agnes alias Neesken de Bijl  ????-< 1713
2. Cornelia alias Neeltje de Bijl  ????-< 1694
3. Marie Gerits de Bijl  ????-> 1735
4. Teunis Gerits de Bijl  ± 1668-???? 
5. Jacob Gerits de Bijl  1674-< 1686
6. Claas Gerits de Bijl  1681-> 1734

(2) Hij is getrouwd met Geertruij Willems Boijen.

Zij zijn getrouwd

Kind(eren):

1. Jacob Gerits de Bijl  1685-< 1689
2. Judigh Gerit de Bijl  1687-????
3. Jacob Gerits de Bijl  1688-< 1691
4. Jacob Gerits de Bijl  1690-????
5. Hendrick Gerits de Bijl  1694-????

Notities over Gerit Teunissen de Bijl

Gerit (of ook wel Gerrart) de Bijl ondertekende koopakten en andere documenten met een hoofdletter H, waarvan de linkerpoot ook een kleine b leek. (1) Die combinatie zou natuurlijk verklaard worden uit de namen die in de familie gebruikt werden: zijn vader heette Teunis Jan Horstiens en Gerit noemde zich zelf De Bijl.
Gerit wordt voor het eerst vermeld in het testament dat zijn ouders in 1655 hebben laten opstellen. Hij was toen nog ongehuwd, maar als hij zou gaan trouwen, mocht hij de beste koe op stal kiezen. (2)
Zes jaar later kocht Gerit een huis met erf en hof aan de Achterstraat te Lith. Mogelijk was hij toen al getrouwd met Judigh. Enkele fragmenten uit de koopakte: “Wij Jan Jansen van Nouhuijs ende Ansem Cuypers schepenen binnen der heerlijcheijt Lith, tuijgen dat voor ons is gestaen ende gecompareert in eijgene persoon Michiel Michielse de welcke heeft wettelijck vercoft erffelijck gevest ende opgedragen Gerit Teunisse de Bijl huijs erff ende hoff gestaen ende gelegen binnen der heerlijcheijt Lith ter plaetse genoemt de Achterstraet (…), streckende van de Gemeijne straet tot d’erve Wouter de Clompmaker, sijnde los vrij ende vranck op alles hebbende ende vercrijgende, uitgenomen dat den coper hiertoe sal maken ende onderhouden nu & ten eeuwigen dagen (…) [223] voeten Maesdijck (…). Item twee vadem Maesdijck op twee verscheijde plaetse onder de schouwe van Kessel de een vadem in den Nieuwendijck (…), dander vadem oock in den Nieuwendijck (…), voorts schou en commer binnens’lants met gebuerlijcke rechten daer met recht toebehoorende. (...) (3)
Judigh’s vader Claes Sijmons Metselaer was een niet onbemiddelde boer, die aan de Bandijk woonde. (4) Als echtgenoot van Judigh erfde Gerit in 1675 bijna 3 hectare land uit de nalatenschap van zijn schoonouders. (5)
Na de geboorte van ten minste het zesde kind in 1681 is Judigh Metselaer overleden. Gerit hertrouwde met Geertruij Willem Boijen. In 1684 werd het eerste van hun vijf kinderen geboren.
Als kleinzoon van Jan Horstijens en Heijlken de Bijl erfde Gerit een deel in grootvaders huis ‘Achter de Mandemaeckers’ te ‘s-Hertogenbosch. In 1674 verkocht hij als mede-erfgenaam samen met zijn zuster Lysken, zijn volle neef Lambert Jansen Horstkens en de twee kinderen van tante Jacomijn Horstijens - dit pand voor 300 gulden (€ 2.635 in 2004). (6)
Van 1675 tot en met 1682 kocht Gerit er enkele kavels bouwgrond en weiland bij, in totaal ongeveer 3¼ ha. (7) Hij had daarnaast ook enkele landerijen in leen (8) en zal met al deze stukken land zeker als akkerbouwer gewerkt hebben. In 1682 en 1686 werd hij genoemd als aannemer van stukken van de Toldijk. Bij de laatste gelegenheid werd als compagnon genoemd de plaatselijke vorster Herbert Peeters. De dijk werd overigens verhoogd met aarde uit de hof van het Gasthuis en de opbrengst van 50 gulden kwam ten goede aan de armen van Lith. “Huijden, den 25. meert 1686 compareerde voor de ondergenoemde schepenen, Gerrart Teunissen de Bijl, en Herbert Peeters, als aennemers van den Toldijck ter eenre, en Ds. David van Bijstervelt predicant, Matth: van Nouhuijs, en Jan Janssen Mulder armmrs. ter andere zijden, & hebben aengegaen dit naervolgende contract, ofte accoort, dat de voornd. eerste comparanten sullen aerde halen inden hoff gent. Gasthuijs hoff, om daermede te maken den Toldijck, bij hun l. aengenomen, voor welcke aerde sij comparanten gelooven, aande armmrs. ten behoeven van de armen te betalen, soveele als bij onpartijdige mannen, (:daertoe versocht sijnde:) den prijs sal getauxeert, en geoordeelt werden weerdigh te wesen, sullen oock hierover innemen approbatie van heeren schepenen, ten ware oirconde bij partyen onderteeckent datum als boven, ondert. tmerck van H Gerrart Teunis de Bijl selver gestelt, Herbert Peeters, D: V: Bijstervelt, Matth. van Nouhuijs, Jan Janssen Mulder, Jacob Dirckx, tmerck van X Jacob Dirckx den Ouden selfs gestelt, Gerrart Peeters van Griensven, Lambert Clingh, Robbert Henr: van Maren. (...)” (9)
Gerit schijnt allerminst arm te zijn geweest. In elk geval had hij genoeg vermogen om in 1684 borg te staan voor zijn neef (oomzegger) Lambert Jansen de Bijl en zijn nog verdere neef Goossen Peter Ariens (de Bijl), zodat deze twee grond konden pachten. (10) Bovendien heeft hij bestuurlijke functies uitgeoefend: in 1686, 1701 en mogelijk ook in andere jaren was hij borgemeester, (11) in 1692 schepen van Lith. (12) Zulke functies waren voorbehouden aan personen met een zekere welstand, maar dat is in historisch perspectief natuurlijk een relatief begrip.
Gerit heeft nog vaker dorpelingen geholpen bij het regelen van hun zaken: in 1689 was hij mede-curator van de “geabandonneerde en desolate” boedel van wijlen zijn zwager Hugo Anthonissen Huijgen, (13) in 1690 assisteerde hij zijn nichtje Teuniske Henrickx (van zijn zus Lijsken) bij haar huwelijk en in 1695 en ‘98 heeft hij ene Maria Peter Corsten bijgestaan bij de verkoop van haar huis en land. (14) Gerit had er blijkbaar slag van en in elk geval werd hij in vertrouwen genomen.
In mei 1701 ondertekende Gerit als borgemeester met een groep van 47 andere functionarissen en belangrijke inwoners van Lith een document. Zijn merk is slordig en onvast gesteld; (15) het is zijn laatste levensteken. In oktober 1704 werden zijn huis met erf en hof aan de (Lange) Achterstraat en acht stukken land van samen ongeveer vier hectare verdeeld onder de overgebleven kinderen uit zijn eerste huwelijk. (16)

noten:

1NAHt 2758, f 200, 23-06-1674; RAL 65, ong., 11-03-1675; NAL 4541, ong., 04-08-1682; ib., ong., 24-03-1690; ib., ong., 19-07-1692; DTB Li 11, 01-03-1692; RAL 66, f 164, 31-12-1682; RAL 134,ong., 15-03-1694; RAL 67, f 37 v,
18-02-1695; ib., f 95, 1 & 29-09-1698; ib., f 98, 16-11-1698; ib.,f 175v, 19-05-1701; OAL, coll. aanw., akte d.d. 07-08-1673
2RAL 62, p. 152, 02-03-1655
3RAL 64, ong., 25-09-1661
4RAL 59, ong., 11-01-1639
5RAL 65, ong., 04-02-1675; de totale nalatenschap bestond uit het huis met erf aan de Bandijk en
ongeveer 8 ½ hectare land
6RAL 62, p. 152, 02-03-1655; BP 1647, f 162, 23-06-1674; NA Ht 2758, f 200, 23-06-1674
7RAL 65, ong., 11-03-1675; RAL 66, f 13 v, 08-12-1677; ib., f 60 v, 29-08-1679; ib., f 77 v, 27-02-
1680; ib., f 87, 25-06-1680; ib., f 139, 10-01-1682
8RAL 66, f 96 v, 12-10-1680; ib., f 127 v, 26-04-1681; ib., f 168, 02-03-1683
9NAL 4541, 04-08-1682; RAL 66, 25-03-1686
10RAL 135, ong., 01-10-1684
11RAL 5, f 1, 07-03-1686; RAL 67, f 175 v, 19-5-1701
12OAL, akte d.d. 27-03-1692; RAL 5, 1692, passim; DTB Li 11, 01-03-1692
13RAL 5, f 34, 30-06-1689
14RAL 67, f 37 v, 18-02-1695; ib., f 95, 1 & 29-09-1698
15RAL 67, f 175 v, 19-05-1701
16RAL 67, f 20 v, 25-10-1704

Woonde in de Lange Achterstraat te Lith (bron: RAL 64, 25-09-1661; RAL 67, f. 20v, 25-10-1704).
RAL 62, 02-03-1655: volgens het testament van de zieke Teunis Jan Horstiens en zijn vrouw Steijntie Jansen van Kessel krijgt Gerit Teunisse [Horstiens], als hij zal trouwen, de beste koe die dan op stal staat.
RAL 64, 25-09-1661: Gerit Teunisse de Bijl koopt huis, erf en hof aan de Achterstraet.
OA Lith, collectie aanwinsten, 07-08-1673: Gerit Anthonissen de Bijl als notabele van Lith in een volmacht aan de schout om Jan Hensen de Heer, Aerdt Wouters Clingh en Ansum Kuijpers los te krijgen uit gevangenschap in 's-Hertogenbosch.
Bossche Protocollen 1674, f. 162, 23-06-1674: Gerit, z.v. Theunis, z.v. Jan Horskens de Bijl, en anderen verkopen een huis te 's-Hertogenbosch Achter de Mandemaeckers dat zij van Jan Horskens ab intestato geërfd hebben.
RAL 65, 04-02-1675: Gerit Teunisse de Bijl als man van Judick Claessen deelt in de nalatenschap van Nicolaes Sijmonts Metselaer en Teuniske Gerits: 2,25 hond op de Groote Weije over de Maas; 5,5 hond in de Leege Hoeve; een 1/2 morgen in de Wortelen in belening; 3 hond in de Corte Weije.
RAL 65, 11-03-1675: Gerit Teunisse de Bijl en andere erfgenamen van Claes Sijmonts Metselaer kopen 2 hond land op de Heuvel.
RAL 65, 13-09-1676: Gerit Teunisse de Bijl en andere erfgenamen van Claes Sijmonts Metselaer sluiten een akkoord met Dirck Hanrix Clingh. Iemand had Claes land verkocht dat Dirck naderhand ook gekocht had. Dirck betaalt 30 gulden aan Claes' erfgenamen, die op hun beurt nergens aanspraak op maken.
RAL 66, 08-12-1677: Gerit Teunisse de Bijl koopt 1 morgen land op de Meesterackere voor 102 gulden en 6 slagen.
RAL 66, 29-08-1679: Gerit Teunisse de Bijl koopt 1,5 hond land Achter de Heuff buitendijks voor 58 gulden.
RAL 66, 26-02-1680: Gerrith Anthonis de Bijl en Gijsbert Peter Ariens [de Bijl] kopen 1,5 morgen land op de Heuvel voor 125 gulden en 2 hond land p de Heuvel voor 125 gulden.
RAL 66, 25-06-1680: Gerrit Antonissen de Bijl koopt een schaar weide in de Litse Ham voor 101 gulden en 10 stuivers.
RAL 66, 12-10-1680: Gerit Teunisse de Bijl koopt op de manier van belening 4,5 hond land in de Wiel voor 150 gulden. Marge: deze belening is afgelost op 08-11-1682.
RAL 66, 26-04-1681: Gerit Teunisse de Bijl koopt de helft van 5,75 hond in de Houtrecht op de manier van belening voor 50 gulden.
RAL 66, 10-01-1682: Gerit Teunisse de Bijl koopt 1 morgen land in de Raubossche voor 125 gulden en 6 slagen.
RAL 66, 31-12-1682: Gerrit Teunissen de Bijl verkoopt de helft van 2 hond land op de Heuvel voor 35 gulden (aan Gijsbert Peeters de Bijl).
RAL 66, 02-03-1683: Gerrit Teunissen de Bijl koopt op de manier van belening 3 hond land op de Corte Weijen voor 40 gulden. Marge: 25-02-1696.
RAL 6, f. 1, 07-03-1686: Gerrardt de Bijl cum suis borgemeesteren aanleggers tegen Peeter Cornelissen.
RAL 66, 25-03-1686: Gerrart Teunissen de Bijl en Herbert Peeters als aannemers van de Toldijck enerzijds en Ds. David van Bijsterveld, predikant, Matth. van Nouhuijs en Jan Janssen Mulder, armmeesters anderzijds gaan een akkoord aan. De eerste comparanten zullen aarde halen in de hof genoemd in het Gasthuijs hoff om daarmee de Toldijk te maken. Zij beloven aan de armmeesters ten behoeve van de armen te betalen de door onpartijdige mannen getaxeerde prijs. Op 03-10-1686 hebben twee mannen de aarde uit het Gasthuijs hoff getaxeerd op 50 gulden. Gerrart Teunissen de Bijl en Herbert Peeters hebben die prijs aan de armmeesters betaald op de zelfde datum.
RAL 67, 18-02-1695: Gerrart de Bijl assisteert Maria, dochter van Peeter Corsten, bij een verkoop van land.
RAL 67, 01 en 29-09-1698: Gerrart de Bijl assisteert Maria, d.v. wijlen Peeter Corsten, bij de verkoop van een huis.
RAL 67, 25-11-1698: Gerrart Teunissen de Bijl verkoopt een schaar weide in de Litsen Ham voor 97 gulden.
RAL 67, 19-05-1701: De notabelen van Lith, onder wie borgemeesters Gerrart [Teunissen] de Bijl en Gerrart Peeters de Bijl, en rotmeester Joost Segers, geven de president-schepen volmacht voor de overhandiging van een schuldbrief aan de schepenbank van Lith.
RAL 67, 14-07-1703: Volmacht van burgemeesters, schepenen, rotmeesters en andere gegoede ingezetenen van de heerlijkheid Lith om in Turnhout documenten van vrijdom te tonen [waarschijnlijk een belastingontheffing of -vrijstelling]. Deze is blijkbaar niet doorgegaan, want de naam van de gevolmachtigde is niet ingevuld en de akte is doorgestreept. Gerr[it Teunissen] de Bijl wordt in de marge genoemd als één van de notabelen.
RAL 68, f. 20v, 25-10-1704: verdeling van de nalatenschap tussen de erfgenamen van wijlen Gerrart de Bijl en Judigh, d.v. wijlen Claes Sijmons Metselaer.
1. de onmondige kinderen van Jacob Gerrits van den Bogaert: huis, erf en hof aan de Lange Achterstraet; uit te keren aan het lot genoemd Groote Weije en buitendijks achter de Heuff een ducaton of een andere munt tot 3 gulden 3 stuivers;
2. Nicolaes, z.v. Gerrart de Bijl: 4 hond land op de Meester Ackeren; 1,5 schaar weide in den Litsen Ham; uit te keren aan het lot van Laureijns Ariens een ducaton, gerekend tot 3 gulden 3 stuivers;
3. Maria, d.v. Gerrart de Bijl: 1 morgen land ter plaatse geheten de Rabossen; 3 hond in de Wortelen; uit te keren aan het vijfde lot genoemd Groote Weije 1 ducaton of 3 gulden 3 stuivers;
4. Teunis, z.v. Gerrart de Bijl: 4,5 hond op de Corte Weije; 55 hond in de Leeg Hoeven; 3/4 hond op de d'Wargarden; uit te keren 1 ducaton tot 3 gulden 3 stuivers aan het laatste lot;
5. Laureyns Ariens als man van Neeske, d.v. Gerrart de Bijl: de helft van 4,25 hond op de Groote Weije over de Maas; 1,5 hond buitendijks genoemd Achter de Heuff; te beuren van de andere vier loten elk 1 ducaton. - schepen (DTBL 2)

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Gerit Teunissen de Bijl?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!

Tijdbalk Gerit Teunissen de Bijl

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen