Genealogie Gomes » Jan Jansz Swart (1658-< 1729)

Persoonlijke gegevens Jan Jansz Swart 

• Hij is geboren in het jaar 1658 in Egmond aan Zee.
• Beroep: mr. chirurgijn en herbergier in Egmond aan Zee en Egmond aan de Hoef; reder.
• Hij is overleden voor april 1729 in Egmond aan Zee (gem. Bergen, NH).

  Bij zijn overlijden is hij 71 jaar; in april 1729 wordt er in een notariële akte gesproken over de weduwe van Mr. Jan Swart, hij was toen dus al overleden.

• Een kind van Jan Swart
• Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 15 oktober 2012.

Gezin van Jan Jansz Swart

Hij is getrouwd met Antje Jacobs Visbeen.

Zij zijn getrouwd op 1 maart 1694 te Egmond aan Zee (gem. Bergen, NH), hij was toen 36 jaar oud.

Kind(eren):

1. Jan Jansz Swart  ????-1714 
2. Leentje Jans Swart  ± 1695-> 1759 
3. Dirk Jansz Swart  ????-< 1749 
4. Jacob Jansz Swart  ± 1705-???? 

Notities over Jan Jansz Swart

Zijn broer Job Jansz Swart en zijn zwager Arie Gerritsz Haaken wonen beide in 1727 in Wijk aan Zee.

Jan Swart ook actief als reder (vissersschepen die op haring visten onder de kust van Engeland).

Historisch Kadaster van Egmond aan Zee:

A130 Huis en erf (en schuur).
Belending oost een slop of steeg (naast A131), zuid de Hereweg of Voorstraat, west A129 en noord de Hereweg.
Tot 1689 samen met A129, daarna samen met A146 tot 1773.

1694-03-01/ 2063 fol.53-53v: Kwijtschelding van (4/5 in) huis, erf met schuur en drooggereedschap, door Jan Swart, Mr. chirurgijn als man van Annetje Jacobs, Marijtje Jacobs, Teunis Jacobsz (Kleynschol) en de voogden van de kinderen van Dirk Jacobsz, allen te Egmond aan Zee en samen erfgenamen van Jacob Thijsz Visbien, elk voor 1/5, aan Cornelis Jacobsz Visbien, mede erfgenaam voor 1/5; prijs (4/5 van) f 500,- (waaronder f 100,- voor roerend goed, getaxeerd 19 jan. 1694/ 2056-20), reeds betaald.

A129 Huis en erf.
Belending oost A130 (1644: wagenweg), zuid de Hereweg of Voorstraat, west A128 en noord A146 (1689: droogvelden of tot 1736 wildernis).
Tot 1689 samen met A130 en A146 (belending oost A131 en noord de gemene weg).

1709 / 2064 fol.98: Kwijtschelding van een huis opt Oostent noordzijde Hereweg met de halve put op het erf beoosten, door Teunis Jacobsz als getrouwd hebbend Lijsbeth Jacobsdr, aan Mr. Jan Swart, chirurgijn te Egmond aan Zee; prijs f 300,- te betalen de helft gereed en twee termijnen (echter 40e penning na reductie van 4% sjaars (wegens contante betaling?) over f 291,-).

1717 / 2064 fol.128v: Kwijtschelding van huis en erf noordzijde Hereweg, door Meester Jan Swart aan Engel Claasz Kuyper; betaald met f 300,-.

De aan- en verkopen.
De reeks van aan- en verkopen begint op 1 mei 1698, als Jan Swart veertig jaar is, met de aankoop van de herberg de Vergulde Valck met erf, paardenstal en wagenhuis daarachter, in Egmond aan Zee. De herberg c.a. werd aangekocht voor een bedrag van 3.215 gulden. Een voorwaarde bij de verkoop was wel dat de koper (Jan Swart) gehouden was zijn bier te halen uit “de huysinge genaamd de Eenhoorn”. Deze Eenhoorn was van Cent Jansz De Jongh, oud burgemeester van Egmond aan Zee en voor de helft eigenaar van het verkochte.
De herberg lag aan de Voorstraat..
Waarschijnlijk om de concurrentie te beperken kocht Jan Swart nog geen twee jaar later, op 22 maart 1700 het huis met erf en stalling genaamd het Wapen van Alcmaar, eveneens gelegen aan de Voorstraat in Egmond aan Zee, voor een bedrag van 1.380 gulden. Op 26 juni 1701 verkocht hij het Wapen van Alcmaar weer voor 450 gulden. Een stevig verlies, maar waarschijnlijk wilde Jan Swart de concurrentie voor zijn, enkele panden verderop gelegen, herberg de Vergulde Valck uitschakelen. Het Wapen van Alcmaar werd tot op dat moment namelijk als bierstal gebruikt, Jan Swart maakte daar een eind aan door aan de verkoop de conditie te verbinden “dat er nooyt ofte ooyt eenige tapneeringe in sal mogen eexerceert werden als met toestemming van de verkoper of diens erfgenamen”. De concurrentie uit deze hoek was dus uitgeschakeld. Op 26 juni 1701 had Jan Swart blijkbaar uitbreidingsplannen voor de Vergulde Valck, want voor het geld dat hij ontvangen had voor het Wapen van Alcmaar kocht hij het naast de Vergulde Valck gelegen pand voor de som van 450 gulden.
Op 1 mei 1710 werd de Vergulde Valck door Jan Swart verkocht aan de schout van Egmond aan Zee, Gerrit Bruyningh, voor een bedrag van 4.500
gulden, te betalen in vier jaarlijkse termijnen. Deze verkoop had nogal wat voeten in aarde. De koop was in eerste instantie op 11 november 1709 mondeling gesloten. Beide heren hadden een verschillende interpretatie over de gang van zaken bij de mondelinge koop. Op hun verzoek werden door enkele, bij de koop aanwezige getuigen, verklaringen bij de notaris vastgelegd. Uit de verklaringen blijkt dat Gerrit Bruyningh van de koopa afwilde, terwijl Jan Swarteraan vasthield.
Op verzoek van Gerrit Bruyningh verschijnen op 19 november 1709 twee getuigen, beiden uit Egmond aan Zee, bij de notaris om te verklaren dat zij in de nacht van zondag 10 november op maandag 11 november om ca. 1 uur in het huis van Jan Swart in de herberg de Vergulde Valck zijn geweest. Ook daar aanwezig was Gerrit Bruyningh “sijnde seer bovenmate beschonken en in onderhandelinge met Jan Swart” om de herberg van hem te kopen. Zij verklaarden dat Gerrit Bruyningh de herberg “immidiaat” kocht voor 4.500 gulden te betalen in vier gelijke termijnen op 1 mei 1710, 1 mei 1711, 1 mei 1712 en 1 mei 1713. Zij spraken af dat zij elkaar weer de volgende middag om 12.00 uur in het huis van Jan Swart zouden treffen om de koop te bezegelen. Beide hadden tot dan het recht om van de koop af te zien; diegene die afzag van de koop moest dan wel een boete van “honderd gulden tot wijnkoop” betalen.
De eerste getuige is die maandagmiddag om 1.00 uur naar het huis van Jan Swart gegaan waar hij Gerrit Bruyningh aantrof “sijnde alsvoren seer dronken” die aan Jan Swart vroeg of hij van de koop afzag. Jan Swart antwoordde “ik houw mijn aande honderd gulden” waarop Gerrit Bruiningh zei “dan houw ik mijn aan de koop”. Volgens de getuige was Gerrit Bruyningh echter zo beschonken geweest dat hij niet besefte wat hij deed.
De tweede getuige verklaarde dat Gerrit Bruyningh ’s maandagsmiddags om 12.00 uur “voor sijn huys in de stoep bij hem is gekomen”. Hij was op dat moment zeer beschonken en sprak zo verward dat het moeite kostte om er achter te komen wat hij wilde zeggen. Hij wist zelf niet dat hij de herberg had gekocht, maar hij had dit gehoord van anderen die dat tegen hem hadden gezegd.
Beide getuigen waren ervan overtuigd dat “te hebben gesien ende gehoort” dat Gerrit Bruiningh niet in staat was om te beseffen wat hij zei of
deed. Gerrit Bruiningh gooide het dus over de boeg dat hij niet toerekeningsvatbaar was geweest.
Jan Swart liet het er echter niet bij zitten. Op 27 november 1709 verschenen er maar liefst zeven getuigen, vijf uit Egmond aan Zee, één uit Limmen en één uit Alkmaar, op verzoek van hem bij de notaris. Zij verklaren dat zij in de bewuste nacht in het huis van Jan Swart zijn geweest en dat daar Gerrit Bruyningh, schout in Egmond aan Zee, die “na veel instantien en persuagien door hem aangewent van Jan Swart heeft gekogt” het huis en de herberg de Vergulde Valck. Zij vertelden ook nog dat de herberg op 1 mei 1710 door de koper zou worden aanvaard. Een voorwaarde bij de koop was dat de bieren uit de bierstal van Cent Jansz. zouden worden betrokken. Verder stond het de verkoper vrij om de “plaat leggende op de kelder kamer daar uyt te nemen”; de kaasborden en beddeplanken moesten echter blijven.
Een van de getuigen verklaarde dat hij heeft gehoord dat de koop met alle voornoemde condities is gesloten en dat dit duidelijk door Jan Swart, in aanwezigheid van Gerrit Bruyningh, is herhaald. Waarop Gerrit Bruyningh erkende en verklaarde dat het aldus gepasseerd was, waarna na afloop een glaasje wijn is gedronken. Toen men de middag daarop weer bijeen kwam heeft Gerrit Bruyningh nog aan Jan Swart voorgesteld om honderd gulden van de koopprijs te laten vallen. Hij zou dan diezelfde avond Jan Swart 4.400 gulden aan huis brengen.
Jan Swart weigerde en zei dat hij zich aan de eerste koop hield. Na enige woordenwisselingen werd ten slotte aan Gerrit Bruyningh gevraagd of hij akkoord ging met de koop of niet, waarop Gerrit Bruyningh dit aan Jan Swartvroeg. De laatste stak zijn hand uit en antwoordde “ik gaa aan, gij kunt nu doen wat gij wilt” waarop Gerrit Bruyningh zei “ik gaa mee aan”. Jan Swart zei onmiddellijk daarop “dan is ’t koop” waarop Gerrit Bruyningh antwoordde “ja”. Jan Swart wenste hem geluk met de koop en schonk voor alle aanwezigen een glas wijn.
Op 1 mei 1710 wordt de herberg getransporteerd en overgedragen aan Gerrit Bruyningh. Nog dezelfde dag vindt voor hetzelfde bedrag van 4.500 gulden het transport plaats van de herberg de Vergulde Valck door Gerrit Bruyningh aan Willem Vijselaar. Uit een aantekening op de transportakte blijkt dat Jan Swart absoluut wilde transporteren aan Gerrit Bruyningh en niet aan Willem Vijselaar.
Twaalf dagen na het transport van de herberg verschijnt Jan Swart weer bij de notaris om in een attestatie (getuigenis) Gerrit Bruyningh te dagvaarden om op zondag 25 mei 1710 ’s-middags om vier uur voor de schepenen van Egmond aan Zee “te regt te komen”. Wat was er gebeurd. Gerrit Bruyningh had op 19 mei door middel van de bode Jacobus Molenberg de secretaris van het dorp, Jacob van Riemsdijk, verboden om aan Jan Swart een kopie te geven van de door Jan Swart opgestelde opdrachtbrief. Deze opdrachtbrief had betrekking op de overdracht van de herberg op 1 mei 1710 aan Gerrit Bruyningh. Op het verzoek aan Gerrit Bruyningh om alsnog een kopie te verstrekken of anders voor de schepenen te verschijnen en daar te verklaren waarom hij dit gedaan had, antwoordde hij “’t en sal aanstaande sondag geen regtdag sijn”. Met deze episode eindigt de toch wel zeer moeizame verkoop van de herberg de Vergulde Valck. Maar Jan Swart liet zich hierdoor niet uit het veld slaan.

Op 6 mei 1711, ruim een jaar nadat hij de Vergulde Valck had verkocht kocht Jan Swart in Egmond aan den Hoef van Jan Willemsz Winder de herberg het Rode Hart met stalling, tuin, erf en kroft bewesten, groot ruim 1 morgen, belast met 3 gulden, 12 stuivers en 8 penningen erfpacht, voor de prijs van 5.000 gulden. Het Rode Hart was al ruim een eeuw oud toen Jan Swart het kocht en was gelegen aan de Herenweg, tegenover het pand van het huidige café het Rode Hert.
Vermeldenswaard is dat op de plaats waar nu het Rode Hert staat tot 1621 de tapperij de Witte Swaan was gevestigd; deze tapperij was eigendom van de toenmalige waard van het Rode Hart, Cornelis Gerritsz. Gijsen. Bij verkoop in 1621 was de voorwaarde dat er geen bier of wijn meer mocht worden verkocht. In de periode 1621-1720 was de Witte Swaan een broodbakkerij geworden.
Toen Jan Swart in 1720 ook dit pand kocht had het voor zover bekend geen bestemming, waarschijnlijk was het voor zijn dochter Leuntje bedoeld die op 11 december 1720 was getrouwd. Toen het pand in 1743 vrij kwam uit de erfenis kocht Jan Dirx Melcker, de man van Leuntje, de helft van het pand van de andere erfgenaam, zijn zwager Dirck. Ook de herberg het Rode Hart werd na het overlijden van Jan Swart en Annetje Jacobsdr. Visbeen geërfd door de beide nog in leven zijnde kinderen Leuntje en Dirck.
Later, in 1743, kocht Dirck het deel van zijn zuster en heeft hij tot aan zijn dood in het Rode Hart gewoond, waarna zijn zoon Arent er herbergier werd.
De herberg zou nog tot rond 1800 in de familie blijven.

Nadat Jan Swart in een tijdsbestek van 13 jaar drie herbergen had gekocht, waarvan hij er twee weer heeft verkocht, wachtte hij tien jaar alvorens tot de aankoop van een vierde herberg over te gaan. In die tijd heeft hij nog wel enkele transacties in huizen en land uitgevoerd.
In 1721 was Jan Swart echter weer toe aan een nieuwe uitdaging. Op 30 april 1721 kocht hij van Jan van Wel, schout van de “Egmond-Binnen, Rinnegum en de Hoef” de “neeringrijke” herberg de Vergulde Wagen in Egmond aan Zee. Tot aan zijn dood zou Jan Swart in deze herberg blijven wonen. De koop werd gesloten voor een bedrag van 2.100 gulden, te betalen in drie jaarlijkse termijnen. Dit was geen hoog bedrag voor deze herberg, Jan van Wel had er in 1705 nog 3140 gulden voor betaald. De reden hiervoor was waarschijnlijk dat de toekomst van de herberg er niet rooskleurig uitzag. Deze bevond zich evenals de kerk aan de rand van het dorp, hoewel ze beide vroeger in het midden van het dorp hadden gestaan.
Bron: Noord Hollands Noorderkwartier jaargeng 2008 nr. 73

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Jan Jansz Swart?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!

Tijdbalk Jan Jansz Swart

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen