Genealogie Gomes » Hendrik Jacobsz van der Merct (1746-1809)

Persoonlijke gegevens Hendrik Jacobsz van der Merct 

• Hij werd gedoopt op 21 juli 1746 in Den Burg (Texel, NH).Bron 1

  Doopgetuige: Grietje van der Merct

• Beroep: commies van de OIC en van de Levantsche Handel.
• Hij is overleden op 20 juli 1809 in Rozenhout.

  Datum impost begraven

• Een kind van Jacob Hendriksz van der Merct en Antje Lamberts Kikkert
• Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 9 april 2022.

Gezin van Hendrik Jacobsz van der Merct

Notities over Hendrik Jacobsz van der Merct

Met hem stierf de naam Van der Merct op Texel uit.

---
Notaris Abraham Wentel 1771-1811
141: 23-1-1778 procuratie Hendrik van der Merct

1090: 22-9-1798 insinuatie Hendrik vd Merct op Texel en Ch. Beerse thans te Amsterdam, doen U Cornelis Calis en Christoffel Pierre insinueeren-
Dat zij insinuanten als gemagtigde van Bewindhebberen der OI Compagnie ter kamer Amsterdam in de maand november 1794 met u hebben gesloten, zeeker Contract waarbij aan Ul ten uwen Costen gepermitteerd wierd-
Omme met de door Ul (zo gij voorwende) uitgevondene Machiene, onderwater te Zoeken en op te speuren alle zodanige goederen, gelden, coopmanschappen, scheepsmateriaalen, als anders, welke uit en van het in 1790 verongelukte schip de Negotie in Zee langs de Texelsche Stranden leggende zijn, en bij welk Contract, door de Insinuanten ook gereserveerd is, om hetzelve na goedvinden weder op te zeggen en te vernietigen-
[Dat op 20-4-1798 met Arie Kikkert een contract is aangegaan met uitsluiting van alle anderen- dat de geinsinueerden daarvan verwittigd zijn- maar dat nu de notaris dit herhaalde]

1339: 7-7-1806 proc Hendrik vd Merct [machtigde] Gerrit Olivier in den Haag, speciaal, omme te quiteeren zodanige ordonnantie, als door den Heer Minister van de Financien van zijne Koninglijke Majesteit den Koning van Holland resideerende in den Haag ten behoeven van hem geslagen is, wegens verscheenen pensioen over de 6 eerste maanden van den Jaare 1805

1353: 7-1-1807 proc Hendrik vd Merct, Rozenhout, [machtigde] Gerrit van Olivier- pensioenen
Bron: Irene Maas

---
Melaats van Orange
Het berigt op het Request van Van der Merct aan het Committé van de Marine in S' Hage was van de volgende inhoud (22-8-1795)
MedeBurgers!
Den Burger Poulus ons van Uwentwegen hebbende ter hand gesteld, zeker Request van de befaamde Hendrik van der Merct, benevens een declaratoir door een groot aantal onderteekend, om UL. daarop te dienen van berigt.
Kunnen wy by het inzien daarvan niet genoeg onze Verwondering betuigen, en niet begrypen, dat iemand die zo Melaatsch van Orange is, nog durft te hazardeeden, zo sterk het onderzoek naar zyne Conduite te commandeeren-
Wy hebben onzes Oordeels by ene Missive aan het Committé van Voorligting van 3e Juny laastleden, waar van wy Uw den 13e daaraan Copie zonder, reeds zyne hatelyke demanches, na de verfoeyelyke omwenteling van 1787 aan den dag gelegd- en wisten wy, dat men Uwe veel gewigtiger aandagt niet zoude verveelen, dan konde wy er nog eene geheele reeks van Stukken by doen, welkers ophaling ons reeds lang deede walgen-
Wy zullen evenwel dit nog zeggen: dat het voorgevallene op Bedendag van 1787 in de Kerk aan den Burg alhier, wanneer den Vaderlandsche Leeraar Dozy het gebeurde met Hattem en Elburg ophaalde, nog veel te versch in ieders geheugen is om vergeeten te zyn-
Gezeeten in S' Lands Bank te anderen en de reedevoering als ieder aandagt was, stoof Van der Merct als een woest Mensch op, liep uit zyn Bank, gooide hem digt, sloeg tegens het doop Hek en verliet in eene oproerige en aanstotelyke houding voor een uur de Kerk-
Zedert verspreide hy allerlei kwellende gerugten, die hy dan eens zeide van de Oorlogscheepen dan eens van ergens elders te ontfangen, en na de Omwenteling ontzag hy niets meer, voegende zig op zekere tyd met zyn Vrouw en eene S' Lands Cap: Oorthuys bye ene gewapende hoop volk, die langs den Burg by de Huysen der beste Patriotten allerlye Vexatien bedreven, en deelde zelfs geld onder hun ter verteering uit
Zyn gesprek ter dien tyd met de toenmalige Secretaris van Texel, die eenig Verfraaying aan zyn Huys had laten doen, hebben hem altoos by al wat eerlyk was, en met veel grond verdagt, gehouden, dat hy niet onkundig was, ofte ook wel deel had, na het nader voorgevallene aan 63 Huysen aan den Burg; en dat zyne knegts by dat slegte werkje tegenswoordig en Schout Buyskes deerlyk mee hielpen mishandelen, is by een ieder nog te over bekend-
Gelyk ook dat zyn Huys in die daagen bestendig de Raadzaal der Hoofden van de zoogenaamde Krygsraad van Oosterend was, die zo met wagens als te voet daar geduurig kwamen, of naar wien hy wederkeerig met de zyne ging.
De predicant aldaar, de ziel en Orakel van die fraaye 't Zamenkomst, wierd dan onderrigt, welke bedreigde egte tydingen men van S' Lands Scheepen, waar van zy dagelyks by meenigte ooverloopen, of van goeder hand opgezameld had, welken ten nadeelen der Arme Patriotten stonden te volgen; en maar te veel, wierden die ongelukkige de Slagtoffers dier geheyde Kunstenaryen.
Waar van de f 3000- zo onregtvaardig de Leeden van de Societyt afgeperst was ten voorbeelden van vele zal verstrekken.
Aan de Kaag, Ligter en Lootsschippers knegts en S' Lands bediendens die grootendeels van hem afhingen of onder hem stonden, uit hoofde van zyn Ampt als Commissaris Extra Ord:, of van wegens Scheeps en handel belangens als Commis ter Recherche, wierden in vollen maat alle die wisseltjes gedaan, en tegens hun de aanzettendste gesprekken gevoerd- zo dat ze dikwils van Rozenhout daar zyn Comptoir was te rug gekeerd, de beste Vaderlanders de Vrugten dier Samen spraken deede ondervinden-
In het begin van 1787 maakte hy zig schuldig aan Sluykery, van een vaatje Engelsch Bier, dat met den Schout Buykes vereffend zynde; even voor de Omwenteling haalde zyn Knegts nader het zelve geweldaig, uit het Huys van den Gaarder, versierde het met Orange en bragten het met groot gejuig thuys- meenigte oproerige staaltjes door bewerking van hem en de zyne, of onder zyne hooge goedkeuring uitgevoerd, konde wy uw naar waarheid MedeBurgers, nog meededeelen: voorleedene Najaar tog, zond hy allerlye ontristende en ongelukkige tydingen ten nadeelen der Franschen af, na den Burg, by de eerste en ieverigste voorstanders van den Stadhouder, met die hield hy altoos alleen bestendige ommegang en gemeenzame verkeering, waaronder lieden gevonden wierden, die hy voorheen niet zoude aanzien-
en deeze zyn ook de principaalste teekenaaren van het declaratoir geweest, het meerendeel Hoofden, meedewerkers, uitvoerders of ondersteunders dier verfoejenswaarde hier voorengemelde Krygsraad; of zy stonden die by met Kragt en Magt.
Veele zyn naastbestaande of afhangelingen van hem, S' Lands bediendens S' Lands Schipper met zyn Knegts, dat ook zyn Knegts waaren, Kaag, Lootschippers met hunne Lootsen, die in S' Lands dienst door hem geholpen actueel daar nog in zyn, die liever wenschte S' Lands Vloot in S' Vyands handen geraakte, als behouden of tot nut van den Lande diende
Veelen zyn jongens, of Lieden in 1787 niet op Texel, die op Crediet van deese of geene niet eens geweeten hebben wat zy teekende, of ook wel eens tweemaal geteekend hebben- omme zo doende daar zy tog in eene en dezelfde Sentimenten staan met Van der Merct, daardoor het getal onderschryvers te vergrooten; zo als men meede toepasselyk kan maaken op de Laaste, die zyn Tafelvriend en mogelyk meerder is! in 1787 niet eens op Texel, evenwel geen moeite gespaard heeft zelve met verzaking der Waarheid volk daartoe oploopen-
Maar waartoe tog alle die Getuigenissen die hy van dat zoort nog veel meerder had kunnen bekoomen- immers geene verdienen het minste geloof niet!
Is Van der Merct's volkomendste onzydigheid en strikste regulen van billykheid met inspanning van alle zyne Vermogens, omme de Patriotten in 1787 te bewaaren, zo duidelyk Manifest geweest-
Wel dan, zullen immers de Patriotten de Waarheid niet weigeren hulde te doen, en hy behoefde geene andere te berde te brengen, zy konde zyne beste en geloofwaardigste borgen zyn- Maar neen! te wel by zyn zelve overtuigd schroomde hy ze!!
Even zo vertrouwen wy, dat het 'er mee gelegen zoude weesen; met dat volkomen genoegen, het geene hy aan de Commercieerende ingezeetenen gaf, zo in scheeps als handelbedryven; wanneer het naar de sterkste waarheid onderzogt wierd, zonder ons daar verder in te willen begeeven. Maar dat de Getuigenisse van een vernietigd Admiraliteits Collegie Leeden Ministers en zommige Officieren van dien, wel degelyk in zyn voordeel zoude weesen, dit gelooven wy voor vast, bezield met dezelve denkwyze en gewoon met de volle hand in de Beurs van een ander te tasten, stemden zy Van der Merct nimmer tegen, ter Contrarie: zy bevorderde alles van hem, en doe dikwils zyne ongematigde afpersingen wel gevoeld wierden, de zaak van hem had het zelve met hun gemeen, en op die grond bouwde hy gerust voort.
Of van der Merct de gunst der Patriotten nog eens meend nodig te hebben, weeten wy niet, maar wel dat het ons bedenkelyk voorkomt, hy de schuld zyner remotie, veel liever op de hals wil schuyven, van die geene welke hy ter bevordering van S' Lands Compagnie of Commercie belangens, in hunne Emolumenten verkort heeft- wy zullen die ontwikkeling welke in onze oogen tog niets ter Zaake doed daarlaten, genoeg dat het Kind een Naam heeft.
Wat verder MedeBurgers zyn zedelyk Caracter betreft, daar behoeven wy niets van te zeggen- men weete op hoe eene Wyze hy aan zyne post kwam, uit de Klaauw zal men het dier kennen- Wy vraagen maar voor het Laaste, is het gedrag van zodanige man met aanzienlyke S' Lands posten bekleed betaamelyk geweest? Is het vry te spreeken van Vervolgingen aan de Patriotten? Is het vry te spreeken van oproerige beweegingen?
Hier meede vermeenen wy genoeg aan het Versoek van Uw Meede Burgers voldaan te hebben- geene bewysen van deeze voor ons lang verveelende Zaak zyn 'er meerder nodig, nog zullen van ons gegeven worden-
Het woord en de Letters van eene eerlyke Municipaliteit bezield, met Cordaate Vaderlandsche gevoelens, moeten alles afdoen, en behoeven geene verdere waarborgen-
Heyl en Broederschap
De Municipaliteit van Texel
Ter Ordonn. Van dezelve
Texel 22 Aug. 1795 (wasgetekend) WRomans

[Waar het precies over gaat is zoveel jaar later niet duidelijk, maar de Municipaliteit had kennelijk erg weinig op met deze Orangist].

16 October 1795 het Eerste Jaar der Bataafsche Vryheid
De Commissarissen tot de Vrywillige Negotiatie geeven te kennen: dat alle de ingeteekende voor de derde Termyn aan hunne Verpligting hadde voldaan except Hendrik van der Merct, dat hy ingeteekend hebbende f 300 te betalen-

Vergadering den 11 April 1796
Op de vraag of Bloys van Treslong, gelogeert by Hendrik van der Merct, burger van Texel moet geconsidereerd worden te zyn- is daarop geen Conclusie gevallen.

Vergadering den 1e Juny 1797
De Commissie geweest hebbende by de Ontfangers tot Liquidatie der Dienaarsgelden rapporteeren ingevolge overgelegde Reekening van dien, dat de geweesene dienaars der Justitie uit de by Casse zynde gelden konde ontfangen f 2.12.6 zynde als dan het voorgeschotene door het Eiland geliquideert-
Maar dat de restant Lyste, welke zy meede de Eer hadde overteleggen, bleek dat 'er van de Huysen nog intevorderen was, de nog al merkelyke Som van f 600.5.10-
Geevende aan de overweeging deeser Vergadering of men, daar veel onwilligheid plaats heeft, deselve niet door kragtdadige middelen tot betaling moesten noodsaken-
Geresolveerd: daar in de betaling dier gelden veel onwil plaats heeft, uit naam deeser Vergadering deselven door Regtsmiddelen te constringeeren- en tot dat eynde een procureur te occupeeren- zullende daartoe door de Secretaris eene behoorlyke qualificatie werden gereed gemaakt, en zal van tyd tot tyd opgegeven worden, welke geconstringeerd moeten worden-
Dan daar de procureur Star uit hoofde zyner hooge Jaaren en andere reedenen, zig van deese Last excuseert- is daar toe versogt en gequalificeerd de Geregtsbode Ryndert Dirksz-
Zynde hem de navolgende opgegeven, als Joh. Hondius, Jan S. Ran, Van der Merct, Wed. Jan Boermeester, P. Sunderdorp, H.B. Blom, C. Calis, P. Calis, Poulus Klyenburg, Pieter J. Kikkert, Jacob C. Boon, Wed. Jan Klok, Arie Koopman, Ede Walman, Lourensz Willemse, Pieter P. Burger, Hendrik M. Boon, Jacob Smit

Vergadering 6 July 1798
Thans gevaceerd zynde, tot het opwagten van die geene dewelke vermeenen volgens de Staatsregeling geregtigd te zyn, omme als Stemgeregtigde Burgers zoo de Verklaring afteleggen en in het Stemregister te doen inschryven- zyn binnen gekomen een groot aantal; dog van welke de volgende geweigerd zyn; op fundament dat de wet zig alleen uitstrekt tot daden nimmer tot gevoelens-
Gecontinueerde Vergadering den 7e July 1798
Vervolgens de Vergadering overgegaan zynde tot opwagting der pretense Stemgeregtigde zynde de volgende geweigerd:
Hendrik van der Merct, in 1787 Commissaris Extra ordinair van de Monstering en Commies ter Recherche geweigerd uit hoofde: daar de befaamde Krygsraad in 1787, die vervolging deed aan de Patriotten ten zynen Huyse, ook met hun aan Oosterend veelvuldige Conferentien hield, aan de Burg in September 1787, als wanneer het gewapend Volk van 't Oude Schil, de Patriotten geld afpersten, die hy wyn ten beste gafm een yverig en geseleerd Voorstander van Geweld, blykens onder anderen, het doen afhalen van het bekende Vaatje Engelsch Bier, door zyn gesubordonneerders, wiens daden en handel tegens de Patriotten hy voorstond en goedkeurde- omme al het welke: daar hy geconsidereerd wierd, als een Hoofd van de Vervolgers, hy in 1795 van zyne posten als Commissaris Extra ordinair en Commies ter Recherche is geremoveerd geworden-

[In 1799 keerden de kansen. De Invasie der Engelsen en Russen eind augustus 1799 maakte dat het Bataafse bestuur aan de kant werd gezet. Tot eind oktober heerste Oranje op Texel].

Vergadering 5 Sept. 1799
De precident geeft kennisse 'er eene Ordre ingekomen te zyn van de Engelsche Commissaris Hendrik Motz andermaal requireerende van Texel 30 wagens met 2 paarden ieder, benevens een bequaam voerman, geaccompanieerd met 2 Rypaarden-
De Schout geeft daar op kennisse en een tweede ordre gegeven door de Luitenant ter Zee W.A. Spengler op ordre van de Engelsche Admiraal, met authorisatie op de Schout, omme 10 wagens van de 30 te rug te houden tot gestadige aanvoer van water uit de Valleye agter de Hors voor de Engelsche Vloot ter dispositie van de Commissaris van der Merct-

Op 19 oktober vroeg commissaris Generaal H. Motsz om 840000 pond hooij voor het Engelse leger 'en is gearresteerd dat ieder voor zijn plaats op Morgen zal opgeve, welk qualiteit Hooij er is'-

ingebonden briefje:
de ondergeteekende heeft 2 koeyen, 20 schaapen, 12 Lammers, een Jong paard en naar gissing tusschen de 2 en 3000 pond hooy voor gemeld vee
Actum Texel den 19 October 1799
H:V:D:Merct

Op 23 oktober kwam de capitulatie. De bezetters verlieten haastig het eiland, zonder de beloofde betaling voor alles wat ze hadden gebruikt. De Oranjepartij moest wachten tot 1813, voor ze weer aan de macht kwam. Dat zou Van der Merct niet beleven.
De Bataafse regering deed navraag naar collaborateurs. Men verwees hem naar Van der Merct. Geen van de bewoners had voordeel gehad van de Invasie- de rekeningen van de geleverde goederen was namelijk niet betaald.

Vergadering 10 December 1799
Ingekomen Missive van S. Dekker Collonel en Capiteyn ter Zee commandeerende ter Rheede Texel, geschreeven aan boord van 't Schip Bosch en Hove den 3 Dec. 1799-
“Inquireerende bewys van het gedrag der Lootsen, inwoonders en alle anderen, welke te bereidwillig, ten prejudicie der gevestigde Ordre van Zaken in deese republicq gehandeld hebben, en door dese Vyand zyn bevoordeeld geworden, het zy deselve ingeligt, geholpen en gediend hebben”
Waar over gedelibereerd zynde: is geresolveerd Copie te zenden der Missive van de Municipaliteit van de Helder, idem die der Luitenant van Spengler, op welker Last de Lootsen gerequireerd en vervolgens naar buiten gegaan zyn, en verder te rescribeeren wat de overige hulp en diensten betreffen, dat zulks buiten de Municipaliteit omgegaan is, als hebbende zo men geinformeerd is, Hendrik van der Merct alhier woonagtig, daar over directie gehad, welke gewisselyk daarvan wel een Nominatieve Lyst zal hebben-

De Missive aan de Collonel en Capiteyn ter Zee S. Dekker Commandant ter Rheede van Texel aan Boord van 't Schip Bosch en Hove luide aldus:
Mede Burger!
Onse gewoone vergaderingen van 14 tot 14 dagen lopende is oorsaake de Uwe van den 3 ddezer daar hy juyst tusschen beide kwam, niet eerder heeft kunnen beantwoord worden-
Alle Lootsen van hier hebben zig dan gewillig (hetgeene de meeste aan den dag lagen) het zy dan wel gerequireerd, de Vyand te schandelyk ten dienst moeten staan en behulpsaam weesen, zo als UEd uit de bygaande Copieën zult kunnen zien-
Dan wat de verdere hulp en bystand binnen waards op de ZuiderZee betreft, waartoe zo wel alle Caag als andere Schippers met hunne Knegts als de Lootsen gerequireerd of gewillig geengageert zyn; is zulks zonder ons voorweeten alleen door den Burger Hendrik van der Merct alhier woonagtig verrigt, welke gewisselyk dan ook van zyne geengageerders op welk een wyse ook, eene Nominatieve Lyst zal hebben-
Hier meede vertrouwende aan UEd intentie voldaan te hebben zyn wy naar toewensching van
Heil & Broederschap
De Municipaliteit van Texel
Ter ord. van deselve (get) WRomans Texel 11 Dec. 1799

[Na het vertrek van de Engelsen was het eiland in grote nood- voorraden op en geen tijd meer om ze aan te vullen- half december al begon de strenge winter. Hongerwinter].

Herverdeling turf.
Vergadering 15 January 1800
De Commissarissen suppediteeren de door hun opgenomene Turf, onder de Ingezetenen deezes Eilands, leggende daar van geformeerde Nominatieve Lysten- zynde alzo de volgende quantiteit Turf over Texel bevonden-

Betreffende de voorsiening van Turf voor de Militairen- zullen de Commissarissen die van Visman (die niet op het Eiland met zyn Huishouden zig bevond), het aandeel van Leendert den Berger en van Van der Merct gebruyken- terwyl de quantiteit van de predicant Sas aan de Waal (zig met zyn Huishouding even als Visman niet op Texel bevindende) daar voor in reserve gereed gehouden worden-

Vergadering 27 december 1803
Binnen gestaan Jan Bolsman hebbende een Vrouw en dogter, zynde gekomen van de Uithoorn wonende thans in het Huis van de Heer van der Merct als Thuinman van wien hij behalven de vrije inwooning zeker Tractement of Salaris geniet-
En is hem gelast Heede 14 dagen zig te addresseeren tot versoek van vrije Inwooning en het betalen van f 25- armegeld, mitsgaders Cautie te stellen in Cas van opkomende armoede, en bewijs van goed gedrag te produceeren

Vergadering 17 January 1804
Binnen gestaan Jan Borsman, door H. v.d. Merct hier op Texel als Tuynman geroepen en is dezelve naar zyn Borgtogt gevraagd- dan daar dezelve nog niet hier meede gereed was, is hem daar toe laastelyk uitstel vergunt de tyd van 4 weeken-
Bron: Irene Maas

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Hendrik Jacobsz van der Merct?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!

Tijdbalk Hendrik Jacobsz van der Merct

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen