Genealogie Edelbroek uit Werkhoven (Utr.) en Kwartierstaten van Marjolein Simone van Loon en Liza Muller » Karel 'De Grote' (Charlemagne) der Franken (748-814)

Persoonlijke gegevens Karel 'De Grote' (Charlemagne) der Franken 

• Hij is geboren op 2 april 748 in Ingelheim am Rhein, Rheinland-Pfalz, Duitsland.
• Hij werd gedoopt.

  door Bonefacius bisschop van Mayence,

• Hij is overleden op 28 januari 814 in Aken, Nordrhein-Westfalen, Duitsland, hij was toen 65 jaar oud.
• Hij is begraven in Aken, Nordrhein-Westfalen, Duitsland.

  in zijn eigen kapel, die de kern van de huidige kathedraal vormt,

• Een kind van Pepijn de Korte en Bertrada van Laon

Gezin van Karel 'De Grote' (Charlemagne) der Franken

Hij is getrouwd met Hildegard (Houdiard) van de Vinzgau.

Zij zijn getrouwd in het jaar 771, hij was toen 22 jaar oud.Bronnen 1, 2, 3

[in 774 door de paus erkend],

Kind(eren):

1. Lodewijk I 'de Vrome-le Piex' der Franken  778-840 
2. Pepijn (Karloman) van Italie  773-810 

Notities over Karel 'De Grote' (Charlemagne) der Franken

[ zie http://gw0.geneanet.oÿ
rg/apusmjlmh?lang=nl;pz=arie+pieter;nz=uijtterlinde;ocz=0;p=karel;n=de+grote - geneanetpagina van
Arie Pieter Uijtterlinde],
..,
[zie http://www.kareldegrote.nl/De_eerste_generaties.htm - nr. I,
Karel de Grote, geb. bij Aix-la-Chapelle 2.4.748, gedoopt door Bonefacius aartsbisschop van Mainz;
Karel en zijn broer Carloman volgen hun vader Pippijn samen op, waarbij Karel in hoofdzaak
Neustrie, Bourgondie en de Provence, en Carloman in hoofdzaak Austrasie krijgen; beiden worden
gezalfd op 9.10.768, Karel te Noyon en Carloman te Soissons; na de dood van Carloman in 771 en
onder het passeren van diens minderjarige zonen, wordt Karel de enige koning der Franken; hij
wordt dan wederom gezalfd als zodanig te Corbeny; na een geslaagde veldtocht tegen zijn
ex-schoonvader de koning der Longobarden, volgt in 774 zijn proclamatie tot koning der
Longobarden; Karel was reeds met zijn vader Pippijn gezalfd tot koning, Saint-Denis 28.7.754, en
tevens door paus Stephanus II verheven tot ‘patricius Romanorum’, maar deze titel voert hij pas
na zijn overwinning op de Longobarden; door paus Leo III tot keizer gekroond, Rome 25.12.800;
laat dan zijn ‘patricius’-titel vallen; zijn uiteindelijke titulatuur wordt: ‘Karolus
serenissimus augustus a Deo coronatus magnus et pacificus imperator Romanum gubernans imperium et
per misericordiam Dei rex Francorum et Longobardorum’; zijn (westers) keizerschap wordt in 812
door de Oostromeinse ‘basileus’ Michael I Rhangabe erkend; overl. Aken 28.1.814, begr. ald. (Dom).,
..,
Hij had 4 echtgenotes en 6 concubines:,
1. in ca. 768 een relatie met Himiltrudis (Chimiltrudis: Amautru), van Frankische origine, maar
van onbekende familie.,
2. tr. in 769 met een dochter van Desiderius, koning der Lombarden, en van Ansa. Karel verstootte
haar echter in 770 of begin 771 en stuurde haar terug naar haar vader.,
3. tr. voor 30.4.771 Hildegard (Houdiard), geb. in 758, overl. Thionville (Moselle) 30.4.783,
begr. in de kerk van de abdij Saint-Arnoul van Metz (Moselle), dochter van Gerold I, frankisch
graaf [in de Vinzgouw] en van Imma (Emma, Emme), dochter van de Alamannen-graaf Hnabi,
achterkleindochter van hertog Godfried. Zij vergezelde Karel naar Italie in 773 en 781.,
4. een relatie met een onbekende vrouw,
5. tr. te Worm in oktober 783 de oost-Frankische Fastrada (Fastree), overl. Frankfurt aan de Rijn
10.8.794, begr. in de basiliek van St. Albanus te Mainz, dochter van Radolf, graaf van Franconie.,
6. tr. tussen de herfst van 794 en 796 Liutgardis (Liedgarde, Liegeard), een Alamannische, overl.
Tours (Indre-et-Loire) 4.6.800 op pelgrimstocht en begr. in de kerk van Saint-Martin te Tours.,
7. een relatie met Madelgardis (Mathalgarde), gezien de naam mogelijk familie van de edele Vincent
Madelgaire (overl. 677).,
8. een relatie met de Saxische Gerswindis,
9. een relatie met Regina (Regine, Reine) in 800,
10. een relatie met Adelindis in 806.,
..,
Uit 1):,
a. Alpais (?), geb. ca. 765/70, overl. 23 juli, uiterlijk in 852. Als weduwe werd zij abdis van
Saint-Pierre te Reims. Tr. Beggo, overl. 28.10.816, graaf van Parijs (ca. 815) en stichtte de
abdij van Saint-Maur-des-Fosses bij Parijs.,
b. Pippijn, geb. ca. 770, overl. 811.,
..,
Uit 3):,
c. Karel, de jonge, koning, geb. 772/73, overl. Beieren 4.12.811.,
d. Adelais, geb. Italie tussen sept. 773 en juni 774, tijdens het beleg van Pavie, overl. Italie
aug. 774., begr. in de kerk van de abdij Saint-Arnoul te Metz.,
e. Hrothrudis, geb. ca. 775, overl. 6.6.810; na aanvankelijk verloofd te zijn (in 781) met
Constantijn VI Porphyrogenete, waaruit echter geen huwelijk voortvoeide, had zij een relatie met
Rorico, graaf van Rennes, overl. 1.3.839, bij wie ze een zoon had.,
f. Pippijn, volgt IIA,
g. Lodewijk, volgt IIB,
h. Lotharius, geb. bij Poitiers tussen 16 april en de herfst van 778, overl. 779/80.,
i. Bertrade of Berta, geb. 779/80, overl. na 14.1.823; na aanvankelijk verloofd te zijn (ca. 789)
met Ecgfrith, zoon van koning Offa, had ze een relatie met Angilbert, overl. 18.2.814, hoofd van
de raad van de jonge Pippijn (781). (Zie reeks 33),
j. Gisela, geb. in 781, voor mei, overl. na 800, waarschijnlijk na 814.,
k. Hildegardis, geb. Thionville in 782, na 8 juni, overl. tussen 1 en 8 juni 783, begr. in de kerk
van de abdij Saint-Arnoul te Metz.,
..,
Uit 4):,
l. Chrothais, geb. ca. 784, overl. na 800, waarschijnlijk na 814.,
..,
Uit 5):,
m. Theodrada, geb. ca. 785, overl. tussen 9.1.844 en 853.,
n. Hiltrudis, geb. ca. 787, overl. na 800, waarschijnlijk na 814.,
..,
Uit 7):,
o. Rothildis, abdis van Faremoutiers tot aan haar dood op 24.3.852.,
..,
Uit 8):,
p. Adeltrudis,
..,
Uit 9):,
q. Drogo, bisschop van Metz, geb. 17.6.801, overl. Bourgogne 8.12.855, begr. in de kerk van de
abdij Saint-Arnoul te Metz.,
r. Hugo, bijgenaamd de abt, geb. tussen 802 en 806, werd gedood in een gevecht te Angoumois op
14.6.844.,
..,
Uit 10);,
s. Theodoricus, geb. 807, overl. na 818.],
..,
[zie WIKIPEDIA http://nl.wikipedia.org/wiki/Karel_de_Grote (laatste bewerking op 7 jun 2012),
Karel de Grote (Duits: Karl der Grosse; Frans + Engels: Charlemagne; Latijn: Carolus Magnus of
Karolus Magnus; mogelijk 742 of 748 - Aken, 28 januari 814) was de koning der Franken van 768 tot
zijn dood in 814, tussen 774 en 781 koning der Langobarden en vanaf 800 keizer der Romeinen.,
..,
INLEIDING,
Karel de Grote breidde het Frankisch koninkrijk uit tot een rijk dat het grootste deel van West en
Centraal-Europa had opgenomen.,
..,
Tijdens zijn heerschappij veroverde hij Italie en werd hij gekroond tot Imperator Augustus door
paus Leo III op 25 december 800. Zijn heerschappij wordt ook geassocieerd met de Karolingische
renaissance, een herleving van de kunst, religie en cultuur door middel van de Rooms-katholieke
Kerk. Hij is genummerd als Karel I in de koninklijke lijsten van Duitsland, het Heilige Roomse
Rijk en Frankrijk. Hij was de zoon van koning Pepijn de Korte en Bertrada van Laon, een
Frankische koningin. Hij volgde zijn vader op in 768 en vormde met zijn broer Carloman I in
eerste instantie in tweehoofdige heerschappij. Er wordt vaak gesuggereerd dat de relatie tussen
Karel de Grote en Carloman niet goed was, maar ook dat de spanningen werden overdreven door
Karolingische kroniekschrijvers. Als er al wrijving tussen hen was, dan kwam daar een eind aan
door de plotselinge dood van Carloman in 771, in onverklaarbare omstandigheden. Karel de Grote
handhaafde het beleid van zijn vader tegenover het pausdom en werd zijn beschermer, door het
breken van de machten van de Longobarden in het noorden van Italie en door het leiden van een
inval in het Iberisch Schiereiland, waar hij was uitgenodigd door de islamitische gouverneur van
Barcelona. Karel de Grote werd verschillende Iberische steden beloofd in ruil voor het geven van
militaire hulp aan de gouverneur, maar de deal werd ingetrokken.,
..,
Vervolgens leed Karels terugtrekkende leger zijn grootste nederlaag door de Basken, bij de Slag
van de Roncevaux-Pas (778). Hij leidde ook veldtochten tegen de volkeren in het oosten, vooral
tegen de Saksen en na een langdurige oorlog onderwierp hij hen aan zijn heerschappij. Door
gedwongen kerstening van de Saksen en een verbod met de doodstraf op het praktiseren van hun
traditionele Germaanse heidendom integreerde hij ze in zijn rijk en maakte daarmee de weg vrij
voor de latere Liudolfingen.,
Karel werd in de 12e eeuw officieel zalig verklaard, hoewel hij al langer bij het volk bekend
stond als "heilige", maar hij wordt alleen in Aken als zodanig vereerd. Ook in seculiere zin
heeft hij door de eeuwen heen tot de verbeelding gesproken, wat geleid heeft tot de zgn.
'Karel-epiek': verhalen waarin Karel een belangrijke rol speelt. In de Middelnederlandse
literatuur is het korte verhaal Karel ende Elegast het bekendst, maar (veel) representatiever
voor het genre zijn het Roelantslied, Ogier van Denemarken en Reinout van Montalbaen alias de
Vier Heemskinderen. Karel wordt wel de Vader van Europa genoemd; daarom werd in 1949 de
Internationale Karelsprijs Aken in het leven geroepen voor personen die zich verdienstelijk
hebben gemaakt voor de Europese eenwording.,
..,
Tegenwoordig wordt hij niet enkel gezien als de stichter van zowel de Franse en de Duitse
monarchie, maar ook als een Pater Europae (vader van Europa): zijn rijk verenigde het grootste
gedeelte van West-Europa voor de eerste keer sinds de Romeinen; de Karolingische renaissance
moedigde de vorming van een gemeenschappelijke Europese identiteit aan.,
..,
JEUGD,
Karel werd in 754 samen met zijn broer Carloman door Paus Stefanus II (III) gezalfd in de
kathedraal van Saint-Denis bij Parijs. Karel, zijn broer en zijn vader worden tot "patricius
Romanorum" benoemd. De Frankische adel legde daarbij de eed af om alleen nakomelingen van Pepijn
tot koning te kiezen. Een jaar later nam hij zijn intrek in de villa van zijn vader in Jupille,
bij Luik.,
..,
GEDEELD KONINGSCHAP (768-771),
Na de dood van zijn vader in 768 werd diens koninkrijk verdeeld onder Karel en Carloman. Karel
kreeg de gebieden langs de westelijke en noordelijke kusten: het westen van Aquitanie, de
grootste delen van Neustrie en Austrasie, en Thuringen. Carloman kreeg Bourgondie, Allemannie, de
resterende delen van Aquitanie, Neustrie en Austrasie, de Provence, en het indirecte gezag over
Beieren. Karel werd gekroond in Noyon, Carloman in het nabijgelegen Soissons.,
..,
In 769 onderdrukte Karel, zonder hulp van Carloman, een opstand in Aquitanie en Gascogne. In 770
sluit hij een verdrag met Tassilo III van Beieren. In datzelfde jaar trad hij in het huwelijk met
de Longobardische prinses Desiderata, zeer tegen de zin van paus Stefanus III, die de
samenwerking met de Franken in gevaar zag komen. Carloman werd sindsdien omringd door Karel en
zijn bondgenoten.,
..,
In 771 werd Karel verliefd op Hildegard, de 13-jarige dochter van de machtige graaf Gerold van de
Vinzgau uit Alemannie (dus een onderdaan van Carloman). Hij verstootte Desiderata en trouwde met
Hildegard. Volgens de normen van die tijd was Hildegard echter nog niet huwbaar, en pas drie jaar
later, toen de paus verlegen zat om Karels hulp, werd het huwelijk erkend. Desiderata keerde na
haar verstoting terug naar haar vader, die diep beledigd was en direct onderhandelingen met
Carloman begon. Carloman stierf echter op 5 december 771. Karel negeerde de rechten van zijn
neefjes en werd koning van het gehele Frankische rijk. De weduwe van Carloman kon met haar
kinderen naar de Longobarden vluchten.,
..,
UITBREIDING VAN HET RIJK (771-800),
In de 46 jaren van zijn heerschappij voerde Karel meer dan vijftig oorlogen, wat voor een
middeleeuwse vorst meer dan gemiddeld is, maar gezien de duur van zijn bewind en de omvang van
zijn rijk niet verwonderlijk. De meeste tijd van zijn bewind brengt Karel door met veldtochten.
Zeker in het begin van zijn regering is een beeld te zien dat Karel van grens naar grens trekt,
steeds zijn vijanden verslaat en dan wegtrekt naar de volgende veldtocht - waarna zijn
tegenstanders weer voorzichtig hun verloren gebieden terugwinnen. Pas nadat Karel zijn militaire
organisatie heeft gedecentraliseerd, weet hij aan alle grenzen zijn overwinningen te bestendigen.,
..,
DE LONGOBARDEN EN ITALIE,
Aan de oorlog tegen de Longobarden ging een politiek conflict vooraf: toen Pepijn de Korte de
laatste Merovingische koning had afgezet en in 754 door paus Stefanus tot koning der Franken werd
gezalfd, beloofde hij de kerkvorst in ruil daarvoor het exarchaat van Ravenna (de exarch was de
Byzantijnse militaire bevelhebber in Italie), de Pentapolis (letterlijk De Vijf Steden, nl.
Ancona, Fano, Pesaro, Rimini en Senigallia) en het ducaat Rome (zo genoemd naar de dux, de
Byzantijnse provinciegouverneur in Italie). Dit is de zogenaamde Pepijnse Schenking.,
..,
Koning Desiderius van de Longobarden bezette het exarchaat van Ravenna in 772. De nieuwe paus
Adrianus I vroeg hem zich terug te trekken, maar Desiderius weigerde. Beide partijen stuurden een
missie naar Karel om zijn steun te vragen. Karel koos de kant van de paus en Desiderius reageerde
daarop door Toscane te bezetten en naar Rome te trekken. Karel ondernam eerst nog een expeditie
tegen de Saksen, maar trok vervolgens naar Italie. Zijn oom Bernard leidde een leger over de
Grote Sint-Bernhardpas, terwijl Karel zelf over de Mont Cenis trok; zodoende liet hij de
Longobardische verdediging in eerste instantie links liggen. Desiderius trok zich terug op Pavia
en zijn zoon trok zich terug op Verona. Verona wordt snel veroverd en het gezin van Carloman werd
daar gevangengenomen. De zoon van Desiderius vluchtte naar Constantinopel. Na een beleg van 10
maanden moest Pavia zich in 774 overgeven, en Karel kroonde zich daar tot koning van de
Longobarden. Hij noemde zich sindsdien "koning der Franken en Longobarden". Desiderius wordt
opgesloten in de abdij van Corbie. Longobardische graven die zich aan Karel onderwierpen, hielden
hun positie, de anderen werden vervangen door Franken. Met Pasen bezocht Karel Rome en creëerde
de kerkelijke staat.,
..,
In 776 werd nog een opstand van de hertogen van Friuli, Spoleto en Benevento onderdrukt door
Karel, die met zijn leger snel uit Saksen naar Italie trok. In 781 werd Karels zoon Carloman (8
jaar oud) tot koning van Italie benoemd en kreeg daarbij de naam Pepijn. Het bestuur en de
militaire leiding waren in handen van ervaren hovelingen. Pepijn woonde in Italie en kreeg een
opvoeding volgens de Italiaanse gewoonten. In 787 moest Karel nog een opstand in Salerno en
Benevento onderdrukken. In 792 weigerde de hertog van Benevento opnieuw om het gezag van Karel te
erkennen en verwierf daarmee blijvend zijn onafhankelijkheid - misschien had de samenzwering aan
het hof in 792 rond Pepijn met de Bult een adequaat ingrijpen verhinderd. Wel veroveren de
Franken rond deze tijd Corsica en Sardinie op de Saracenen.,
..,
In 804 koos de stad Venetie ervoor om zich bij het Frankische rijk aan te sluiten, terwijl de stad
tot die tijd formeel Byzantijns was. Als gevolg daarvan zou de Byzantijnse vloot een aantal jaren
aanvallen uitvoeren tegen de Frankische kustgebieden in Italie. In 810 werd er een overeenkomst
gesloten met Byzantium: Venetie wordt weer Byzantijns en de Franken krijgen Istrie.,
..,
In 810 overleed Pepijn en werd opgevolgd door zijn onwettige zoon Bernard.,
..,
SAKSEN EN FRIEZEN,
In 773 hield Karel een strafexpeditie in het centrale deel van Saksen (Engern), veroverde de
Eresburg en verwoestte het belangrijkste heiligdom van de Saksen. Nadat Karel naar Italie was
getrokken, wisten de Saksen hun verloren gebied weer terug te winnen. Hiermee begon een
uitgebreide veroverings- en bekeringsoorlog die zich 32 jaar lang zou voortslepen, tot aan de
uiteindelijke onderwerping van de Saksen in 804. Tijdens deze Saksenoorlogen ontstond het kwade
gezegde van de "bekering met ijzeren tongen", waarmee de gedwongen kerstening met de zwaarden der
Franken bedoeld werd.,
..,
In 775 viel Karel Westfalen binnen en veroverde de Sigiburg (Hohensyburg). Hij trok door Engern en
versloeg de Saksen ook daar. Hij versloeg ook de Saksen in Oostfalen en stationeerde garnizoenen
in Sigiburg en Eresburg (Obermarsberg). Toen Karel in 776 in Italie was, maakten de Saksen van de
gelegenheid gebruik om Eresburg te heroveren. Bij zijn terugkomst in datzelfde jaar versloeg
Karel de Saksen opnieuw; hun aanvoerder Widukind moest vluchten naar de Saksen en de Denen ten
noorden van de Elbe. In 777 regelde Karel het bestuur van de Saksische gebieden op de landdag te
Paderborn.,
..,
In 779 waren er weer veldtochten nodig in Westfalen, Engern en Ostfalen. Karel benoemde op een
landdag in Lippe Frankische en Saksische graven in het gebied. In 780 vaardigde Karel een decreet
uit, de Capitulatio de partibus Saxoniae, waarin voor het eerst in de westerse geschiedenis een
gewelddadige bekeringspolitiek werd bedreven. De wet verplichtte de Saksen op straffe des doods
zich te bekeren tot het christelijk geloof en zich te houden aan de christelijke gebruiken, zoals
vasten.,
..,
In 782 vond, in reactie op aanvallen van Widukind op christelijke kerken, het bloedbad van Verden
plaats, waarbij ongeveer 4500 Saksische overtreders van de geloofswetten zouden zijn gedood. De
tekst zou echter ook zo kunnen worden gelezen, dat de slachtoffers zijn gedeporteerd in plaats
van onthoofd. In 785 onderwierp Widukind zich en liet zich dopen te Attigny, waarbij Karel zijn
peetoom was. Ook de resterende onafhankelijke Friezen werden verslagen en hun vloot werd verbrand.,
..,
Hierna vonden in 792-793 nog Saksische opstanden plaats die met hulp van Slavische stammen werden
onderdrukt. Ook een opstand in 796 in Engern werd onderdrukt. In 797 vaardigde Karel een nieuw
decreet uit onder invloed van zijn raadgever Alcuinus, waarin een wat zachtzinniger
bekeringspolitiek werd geformuleerd. Dit decreet was de Capitulare Saxonum. In 804 vond de
laatste opstand plaats van de Saksen ten noorden van de Elbe, en ook die werd onderdrukt. Daarmee
maakten de Saksen definitief deel uit van het Frankische rijk.,
..,
SPANJE,
In 777 verschenen de Moorse heersers van Barcelona, Zaragoza en Gerona op Karels landdag in
Paderborn. Ze vroegen om zijn hulp tegen de emir van Cordoba. Een jaar later houdt Karel een
veldtocht tegen de Moren. Hij veroverde Pamplona, maar het lukte niet om Zaragoza te veroveren.
Na een zware veldslag besluit Karel zich terug te trekken. De bescheiden veroveringen vormden wel
het begin van de Spaanse Mark. Tijdens de terugtocht werd de achterhoede door de Basken
overvallen bij Roncesvalles, waarbij niet alleen Roland (markgraaf van Bretagne en mogelijk een
neef van Karel), maar ook enkele hoge hovelingen werden gedood. Deze overval vormt de inspiratie
voor het Roelandslied.,
..,
In 781 liet Karel zijn zoon Lodewijk (3 jaar oud) kronen tot koning van Aquitanie. Het bestuur en
de militaire leiding waren in handen van ervaren hovelingen; Lodewijk woonde in Aquitanie en
kreeg een opvoeding volgens de lokale gewoonten. In 785 veroverden de Franken Gerona. In 792 werd
er door Hisham I, de Emir van Cordoba opgeroepen tot een jihad tegen de Franken. De Moren vielen
Zuid-Frankrijk binnen, maar werden daar bij Orange verslagen door Lodewijks legeraanvoerder
Willem van Gelonne. In 795 werd de Spaanse Mark ingesteld. In 797 mislukte een opstand van de
Moorse heersers in Barcelona tegen het gezag van de emir van Cordoba, waarop de stad zich
aansloot bij het Frankische rijk. In 799 werd de stad veroverd door de Moren, maar na een beleg
van twee jaar wist Lodewijk de stad toch in te nemen. Ook veroverden de Franken in 799 de
Balearen. In 809 werd Tarragona door de Franken veroverd, in 811 volgde Tortosa. In 812 werd er
een grensverdrag gesloten met de emir van Cordoba.,
..,
BRETAGNE,
Bretagne wist gedurende de hele regering van Karel zijn onafhankelijkheid te bewaren. In 781
benoemde Karel zijn zoon Karel (9 jaar oud) tot markgraaf van de Bretonse Mark en koning van
Neustrie. Ook hier waren het bestuur en de militaire leiding in handen van ervaren hovelingen. In
786 trokken de Frankische troepen nog plunderend door Bretagne, maar konden het land niet
onderwerpen. Ook een veldtocht in 811 bleef zonder resultaten.,
..,
DE OOSTELIJKE GRENZEN,
In 788 beschuldigde Karel hertog Tassilo III van Beieren van verdragsbreuk, omdat hij de
Italiaanse opstand van het jaar daarvoor zou hebben gesteund. Tassilo werd gedwongen om af te
treden en in een klooster te gaan. Beieren werd ingelijfd bij het Frankische rijk. Karels
vroegere schoonvader (Hildegard was in 784 overleden) Gerold werd aangesteld als prefect van
Beieren. Tassilo deed in 794 op de synode van Frankfurt definitief afstand van zijn titel.,
..,
De Avaren hielden in 788 plundertochten in Beieren en Friuli. In 790 vielen de Franken de Avaren
langs de Donau en de Drava aan. Ze veroveren de hoofdstad van de Avaren en wonnen een rijke buit.
De Avaarse Mark werd ingesteld, met Gerold als markgraaf. De veldtochten gingen door totdat de
Avaren rond 795 definitief waren onderworpen.,
..,
In 789 onderwierp Karel de Slavische stammen ten oosten van de Elbe. In 806 werd Bohemen
schatplichtig aan hem.,
..,
DE DENEN,
De Denen hadden al steun gegeven aan het verzet van de Saksen en tegen het einde van de regering
van Karel (rond 808) begonnen de eerste Deense plundertochten in Vlaanderen, Friesland en de
Oostzeekust. In 810 trekt Karel naar Friesland en beval de bouw van een vloot voor de verdediging
tegen de Denen. In 811 wordt een vrede met de Denen gesloten waarbij de rivier de Eider de grens
zou vormen.,
..,
HET KEIZERRIJK,
In 799 volgde een gebeurtenis die de politiek van Karel de Grote in nieuwe banen zou leiden: in
april van dat jaar kwamen enkele vooraanstaande leden van de pauselijke curie in opstand tegen
paus Leo III en verdreven hem uit Rome. Over de achtergrond van deze zaak is niets bekend; vast
staat alleen dat de vlucht Leo tot bij Karel in Paderborn voerde. Er bestaan weliswaar geen
geschreven verslagen van het beraad tussen paus en koning, maar de uitkomst ervan is duidelijk:
in zijn hoedanigheid van beschermheer van Rome liet Karel de verjaagde kerkvorst naar de Eeuwige
Stad terugleiden om hem daar opnieuw in zijn waardigheid te bevestigen. De daarop volgende
kroning van Karel tot keizer moet van meet af aan in de overeenkomst opgenomen zijn geweest. En
dus trok Karel in 800 naar Rome, waar hij door het enthousiaste volk en de paus bij de
Sint-Pietersbasiliek werd ontvangen. In het bijzijn van de Romeinse Senaat, de bisschoppen, de
abten en de edelen verhinderde de machtige Frankenkoning er vervolgens een synode die de
aantijgingen tegen Leo III had moeten ophelderen. Uiteindelijk moest de (gedwongen) bereidheid
van de paus om een reinigingseed af te leggen volstaan om hem opnieuw volledig te rehabiliteren.,
..,
Op 25 december van het jaar 800 werd Karel door paus Leo III gekroond tot keizer van het
'West-Romeinse Rijk', een titel die sinds 476 niet meer in West-Europa gebruikt was. Karel
kroonde daarop zijn zoon Karel tot koning van de Franken. Volgens de "Vita Leonis" (Het leven van
Leo) zette Leo III op Kerstdag in de Sint-Pieter eigenhandig de keizerskroon op Karels hoofd. De
ceremonie kan niet langer dan vijf minuten hebben geduurd; haar betekenis voor Europa was echter
van een buitengewone draagwijdte: van toen af aan droeg Karel de Grote naast zijn titels van
koning der Franken en Longobarden, beschermheer en verdediger van de Kerk, patroon en behoeder
van de christelijke plaatsen in het Heilige Land ook die van Imperator en Augustus van de
Romeinen. Men moet er ongetwijfeld van uitgaan dat hij zich niet zozeer als keizer van de
Romeinen als wel als keizer over de Romeinen zag, als een christelijke wereldheerser van
Frankische afkomst, in opvolging van Constantijn de Grote, die in 313 de christenen vrijheid van
godsdienst in het Romeinse Rijk had geschonken. De aanspraak steeg dus ver boven het feitelijke
keizerschap uit.,
..,
Bij Einhard, biograaf en tijdgenoot van Karel de Grote, luidt het: "Vandaar begaf Karel zich naar
Rome, om orde op zaken te stellen in de Kerk. Dit nam de hele winter in beslag. Bij deze
gelegenheid verwierf hij de titel imperator en augustus, wat hem aanvankelijk zo tegenstond dat
hij verklaarde de kerk op die feestelijke hoogdag nooit vrijwillig betreden te hebben indien hij
enig vermoeden had gehad van de bedoelingen van de paus." Dat Karel inderdaad door de kroning
verrast werd, is echter onwaarschijnlijk. Toch lijkt hij zich te hebben geergerd aan de aard en
de manier waarop het gebeurde; de uitroeping tot keizer door de paus demonstreerde immers een
superioriteit van het pausdom over het keizerschap. En kennelijke superioriteit kwam niet met de
werkelijkheid overeen, want het was de paus die zich tijdens zijn zoektocht naar hulp tot de
Frankische koning had gewend. Niettemin kunnen we ervan uitgaan dat hij zijn nieuwe waardigheid
feitelijk verwelkomde; ze verschafte Karel immers een goddelijke goedkeuring van zijn daden.,
..,
Het is wellicht juist te veronderstellen dat Leo III bij Karel sterk op de keizerskroning heeft
aangedrongen. Het betekende immers dat hij minder afhankelijk werd van de Oost-Romeinse keizer,
die tot dan toe de officiele wereldlijke heerser over de gelovigen van het vroegere Romeinse
West-Europa was geweest.,
..,
Met de kroning van Karel tot keizer ontstond het zogenaamde tweekeizersprobleem. Na de ondergang
van het West-Romeinse Rijk had Byzantium als legitieme opvolger aanspraak gemaakt op de
universele erkenning van de door hem geerfde keizerstitel. Het Oost-Romeinse Rijk, verzwakt door
interne strubbelingen (het iconoclasme) was echter niet sterk genoeg om zich te verweren; en
bovendien deed Karel in de periode daarna inspanningen in de richting van een vriendschappelijk
vergelijk, zodat Byzantium in 812 (na een periode van 10 jaar met diplomatieke missies) met
tegenzin officieel het Frankische keizerschap erkende.,
..,
Karel knoopte ook diplomatieke betrekkingen aan met de islamitische wereld, in de persoon van
Haroen ar-Rashid, kalief van Bagdad, van wie hij een olifant ten geschenke kreeg.,
..,
POLITIEK,
Om zijn rijk makkelijker te kunnen besturen, voerde Karel de Grote een centralisatiepolitiek die
tot uiting kwam in:,
..,
- Het aanstellen van zendgraven; rondreizende ambtenaren (missi dominici of afgevaardigden van de
heer, de koning), om controle uit te oefenen op het grafelijk bestuur;,
- Het uitvaardigen van algemene wetten, de capitularia, voor alle onderdanen van het Frankische
rijk. Karel verbood het uitlenen van geld tegen rente en verbood dat in 814 nog een keer
expliciet aan Joden. Die wet verbood Joden ook om handel te drijven, maar maakt het ze wel
mogelijk om een eed af te leggen tegen een christen. Hij legde voor de verschillende volken
binnen zijn rijk ook het gewoonterecht vast, zoals voor de Friezen.,
- De veralgemening van de vazalliteit (leenmanschap), waarbij een vazal (leenman) zijn
bestuurlijke, juridische en militaire diensten aanbood om in ruil hiervoor onderhouden te worden
door de koning.,
- De ontwikkeling van een soort eenheidscultuur; door middel van missiewerk werd de banden tussen
zijn onderdanen gevestigd of versterkt;,
- De introductie van het pond of livre (van het Latijn libra: weegschaal) als standaardmaat, zowel
voor gewicht als voor geld. Deze standaard vond ingang in een groot deel van Europa en raakte ook
in Groot-Brittannië in gebruik. Karel zette hiermee overigens de monetaire hervorming van zijn
vader voort.,
- Het ontwikkelen van een hofcultuur die zich spiegelde aan de Byzantijnse.,
- Landbouwhervormingen: Karel zou vruchtwisseling volgens het drieslagstelsel verplicht hebben
ingevoerd. In 802 voert hij boekhoudregels in voor zijn landgoederen. Ook wordt er een lijst van
70 soorten voedselgewassen en geneeskrachtige planten en 16 bomen opgesteld, die op al zijn
landgoederen moesten worden verbouwd, inclusief instructies.,
- Infrastructurele werken, vooral bedoeld om troepenverplaatsingen makkelijker te maken. Karel
bouwde bij Mainz een houten brug over de Rijn en deed een vergeefse poging om een kanaal te
graven tussen de Rijn en de Donau.,
..,
DE POLITIEKE ROL VAN ZIJN KINDEREN,
Volgens het Frankische recht diende een erfenis onder de kinderen te worden verdeeld. In het
verleden leidde dat keer op keer tot splitsing van het Frankische Rijk, meestal gevolgd door
bloedige oorlogen totdat er uiteindelijk weer één rijk was ontstaan. Ook Karel wilde deze
gewoonte volgen. In 781 benoemde hij zijn zoontjes Karel, Carloman en Lodewijk al in naam tot
koning van delen van het Frankische Rijk. Zij gingen ook werkelijk in hun eigen koninkrijk wonen,
hadden daar een eigen hofhouding en werden door lokale edelen en geestelijken in de tradities van
hun eigen koninkrijk opgevoed. Het bestuur en de militaire leiding waren in handen van hun
hofhouding, maar naarmate ze ouder werden kregen ze een meer zelfstandige rol. Karels oudste
zoon, Pepijn met de Bult, kreeg een belangrijke hoffunctie bij zijn vader, maar voelde zich
benadeeld.,
..,
In 792 nam Pepijn met de Bult deel aan een complot van ontevreden hovelingen dat tot doel had om
Karel en Hildegard te vermoorden en hem tot koning te maken. Het complot werd op het laatste
nippertje verraden, en alle samenzweerders werden gedood, behalve Pepijn, die voor de rest van
zijn leven monnik werd in de abdij van Prum.,
..,
In 806 maakte Karel een formele verdeling van het rijk.,
..,
- Karel (zoon): Neustrie, Bourgondie, Austrasie, Thuringen en Saksen;,
- Pepijn (de nieuwe naam van Carloman): Italie, Beieren en Schwaben;,
- Lodewijk: Aquitanie, de Provence en de Spaanse mark.,
Alleen doordat Karel en Pepijn eerder dan hun vader overleden ging deze verdeling niet door. In
813 werd Lodewijk tot medekeizer gekroond.,
..,
Alle dochters van Karel bleven ongetrouwd, hoewel ze wel openlijk relaties en kinderen hadden.
Vermoedelijk was dit een doelbewust beleid van Karel om zo het aantal wettige kandidaten voor de
troonopvolging te beperken.,
..,
HET LEENSTELSEL,
Karel maakte in zijn politieke systeem gebruik van de feodaliteit, waarbij hij bijstand kreeg van
de kroonvazallen, de achtervazallen en de achter-achtervazallen, in ruil voor onderhoud en
bescherming. De kroonvazallen waren de enige leenmannen die rechtstreeks in dienst van de koning
stonden.,
..,
De laagste in rang waren de graven, die voor Karel het plaatselijk bestuur uitoefenden. Als
ambtenaren bleven ze hem verantwoording schuldig en hun functie was niet erfelijk. Door het
verval van het centrale gezag zouden deze plaatselijke bestuurders steeds meer macht en gezag
naar zich toe trekken, waardoor het systeem zich kon ontwikkelen - of, volgens sommigen,
ontaarden - tot de middeleeuwse feodaliteit, die grotendeels tot in de Nieuwe Tijd gehandhaafd
bleef.,
Feodaal is afgeleid van het Latijn feodum of leengoed; het is afgeleid van een Germaans woord dat
bezit betekende en verwant is met ons vee. Een vazal was een trouwe dienaar, gwas in het Germaans.,
..,
GODSDIENSTIG WERK,
Het voornaamste streven van Karel de Grote was de christelijke godsdienst diep in het hart van
zijn onderdanen te planten en deze tot grondslag van staat en maatschappij te maken.,
..,
Zowel zijn bemoeiingen met het onderwijs als zijn wetten (capitularien) tonen dit overtuigend aan.
Hij gaf voorschriften voor bisschoppen en priesters omtrent hun plichten als zielzorgers; voor de
leken omtrent het onderhouden van kerkelijke wetten en godsdienstplichten. Koninklijke zendboden,
gewoonlijk voorname leken en bisschoppen, werden regelmatig naar alle delen van het rijk gezonden
om over de uitvoering van de bepalingen te waken.,
..,
Ook met zuiver leerstellige kwesties van de Kerk bemoeide hij zich en verschillende synoden (onder
andere de Synode van Frankfurt van 794 en de Synode van Tours van 813) werden op zijn last en
soms ook in zijn tegenwoordigheid gehouden. Op enkele daarvan bevorderde hij zelfs uitspraken of
eisen die tegen de Algemene Concilies (bijvoorbeeld inzake de beeldenverering) en tegen de Pausen
(zoals inzake het Filioque) ingingen.,
..,
Inmenging in kerkelijke aangelegenheden door een wereldlijk vorst was in Karels tijd niet
ongebruikelijk; de Byzantijnse keizer mengde zich eveneens in kerkelijke kwesties, zoals dogma's
en theologie en in sommige gevallen stelde hij zelfs patriarchen aan of zette deze af. Voor een
dergelijke inmenging was steun van een aanzienlijk deel van de kerk echter onontbeerlijk; anders
zou de Byzantijnse keizer zijn eigen positie in gevaar brengen.,
..,
Staatkundige ideeen als scheiding van kerk en staat kwamen pas zo'n duizend jaar later tot
ontwikkeling, ten tijde van de Franse Revolutie van 1789.,
..,
CULTUREEL BELEID,
Op zijn reizen naar Italie had Karel de Grote een heel andere wereld leren kennen; hij zag de toen
voor een groot deel nog intacte en imposante monumenten van het oude Rome (in latere eeuwen
zouden deze monumenten grotendeels verdwijnen door sloop, omdat ze als goedkope bron voor
bouwmaterialen werden gebruikt). Ook maakte Karel in Ravenna kennis met de verfijnde Byzantijnse
cultuur. Dat alles wilde hij ook in het noorden introduceren, dus werden de kunst en de
wetenschap bevorderd. Karel haalde geleerden uit Engeland, Italie en Septimanie naar zijn hof.,
Hoewel zijn leven lang ongeletterd - hij en zijn opvolgers konden nauwelijks hun naam schrijven -
was Karel bedreven in de rekenkunde en de sterrenkunde, en sprak hij verschillende talen (Latijn
en enkele Germaanse dialecten). Zijn eigen taal, het Nederfrankisch (dat als een vroege vorm van
Oudnederlands beschouwd kan worden), was hij niet vergeten. Er is bijvoorbeeld bekend dat hij
volksverhalen in het Frankisch liet optekenen. Dit boek is echter verloren gegaan. Omdat hij
besefte dat regeren kennis vereiste, richtte hij in elk bisdom een school op, waar leken (de
zonen van de adel) konden worden opgeleid voor de staatsdienst.,
..,
De vereenvoudiging van het Merovingisch schrift, in de vorm van de veel beter leesbare
Karolingische minuskel, legde de basis voor het schrift van de Germaanse en Romaanse talen. Een
prachtig resultaat hiervan is het Godescalc-Evangeliarium, een evangeliarium dat vervaardigd werd
in het scriptorium van de palts in Aken.,
..,
Op architectonisch vlak is vooral de kapel van deze Akense palts van groot belang. Het achthoekige
bouwwerk heeft lange tijd als inspiratiebron voor de bouw van kerken gediend. Naar verluidt
zouden de zuilen en enkele stenen fragmenten uit Italie zijn aangevoerd. De kapel vormt nog
altijd de kern van de dom van Aken.,
Dit alles leidde tot de opleving van het culturele leven, de Karolingische renaissance.,
..,
DOOD EN OPVOLGING,
Nadat Karel de Grote op 28 januari 814 was overleden, werd hij begraven in zijn eigen kapel te
Aken, die de kern van de huidige kathedraal vormt. Zijn nakomelingen worden Karolingen genoemd.,
..,
Zijn enige nog levende zoon, Lodewijk de Vrome, volgde hem op, waardoor het wederopgestane
"West-Romeinse Rijk" nog een generatie lang ongedeeld zou blijven. Na Lodewijk de Vrome werd het
rijk naar Frankisch recht onder diens drie zonen verdeeld, waarmee ruwweg de basis werd gelegd
voor wat later Frankrijk en het Heilige Roomse Rijk zouden worden. Om het Middenrijk van
Lotharius I, die geen opvolger had, zou echter tot in de 20e eeuw menig Europees conflict
uitbreken. Het was een constant gevecht tussen de 'Romaanse' en 'Germaanse' cultuur in
Vlaanderen, Elzas-Lotharingen en Noord-Italie.,
..,
In 1165 werd Karel tegen de wil van paus Alexander III, maar met steun van tegenpaus Paschalis III
heilig verklaard door de aartsbisschop van Keulen. Zijn verering wordt gedoogd sinds 1176, maar
voor de rooms-katholieke Kerk geldt Karel uitsluitend als zalige. Zijn feestdag is op 28 januari.
In die hoedanigheid is Karel de Grote de beschermer van docenten, scholieren, makelaars en
tingieters.,
..,
Het lichaam van Karel de Grote is al enige malen gezien, doordat de sarcofaag en zijn latere
grafkist enkele malen werden geopend. Voor de eerste maal gebeurde dat in 1166. Toen werd de
talisman van Karel de Grote gevonden. In de tijd van Keizer Otto III werd het gerucht verspreid
dat Karel geheel ongeschonden, in vol ornaat, bedekt door een sluier en zittend op zijn troon was
aangetroffen. In werkelijkheid lag het skelet in een hergebruikte Romeinse sarcofaag. De botten
waren ook in de 20e eeuw nog intact.,
..,
UITTERLIJK,
Er zijn geen gelijkende portretten van Karel bekend. Zijn biograaf Einhard noemt hem lang en
stevig gebouwd, maar niet exceptioneel. In 1861 werd zijn lengte op basis van zijn skelet geschat
op 1 meter 90 (74.9 inches).. Een onderzoek uit 2010 gebaseerd op een scan van zijn scheenbeen
schat hem 1 meter 84 lang, maar niet uitzonderlijk stevig gebouwd. Voor die tijd was dat
bijzonder groot.,
..,
Karel de Grote had een voorkeur voor eenvoudige Frankische kledij, hoewel hij bij gelegenheden
gepast gekleed ging, gesmukt met juwelen en gouden sieraden.,
..,
GENEALOGIE,
Al in de tijd van de Karolingen werd de stamboom van Karel opgepoetst om een rechtmatige
afstamming van de Merovingische koningen en zelfs van de Romeinse keizers aan te kunnen tonen.,
..,
HUWELIJK EN KINDEREN,
Karel is meerdere malen getrouwd geweest en had een aantal minnaressen.,
..,
Huwelijken:,
..,
1. van 767-769? met Himiltrude (?-780) - Zij was een jeugdliefde van Karel. Het is onduidelijk of
dit wel een geldig huwelijk was.,
- 1. Amaudru, een dochter,
- 2. Pepijn de Gebochelde (770-811),
..,
2. van 769?-770 met Desiderata van Lombardije (750-?) - Deze vrouw werd door Karel verstoten.,
..,
3. van 771-783 met Hildegard (758-783):,
- 1. Karel de Jongere (772-811), koning van Neustrië,
- 2. Adelais, geboren tijdens het beleg van Pavia, maar overleden op de terugreis. Begraven in de
abdij van St.-Arnulf te Metz,
- 3. Rotrudis (775-839), verloofd met keizer Konstantinos VI van Byzantium, maar de verloving
werd verbroken. Minnares van graaf Rorico van Maine.,
- 4. Pepijn (777-810), koning van Italië (was koning van 781 tot 810).,
- 5. Lodewijk de Vrome (778-841), koning van Aquitanië, keizer (heerste van 814 tot 840),
- 6. Lotharius (778-779), tweelingbroer van Lodewijk, jong overleden.,
- 7. Bertrada (775-825), minnares van Angilbert, lekenabt van de Abdij van Saint-Riquier. Zij
werd door Lodewijk de Vrome van zijn hof verbannen toen hij keizer werd.,
- 8. Gisela (781 - rond 808), gedoopt in Milaan.,
- 9. Hildegard (783-783), 40 dagen oud geworden en begraven in de abdij van St.-Arnulf te Metz.
Haar moeder overleed tijdens of na haar geboorte.,
..,
4. van 783-794 met Fastrada (768-794). Zij was afkomstig uit het hertogdom Franken en is bekend om
haar harde opstelling tegen de Saksen en haar poging om Karels oudste zoon Pepijn met de Bult te
laten doden.,
- 1. Theodrada (785- ca. 850), abdis van Argenteuil tot 828, daarna abdis van de abdij van
Schwarzach-am-Main.,
- 2. Hiltrudis (787- na 800), minnares van Richwin van Padua.,
..,
5. van 794-800 met Luitgarde van Alemanië (776-800) - Dit huwelijk bleef kinderloos.,
..,
Bekende minnaressen:,
..,
Gersuinda, ongeveer 773,
- Adeltrud,
Madelgard, ongeveer 775,
- Routhildis (784-24 maart 852), werd abdis van Faremoutiers,
Sigrada?, ongeveer 783,
- Rothaid (784- na 800),
Reginoprycha, ongeveer 790-794,
Amaltrude, ongeveer 794,
Regina, ongeveer 800,
- Drogo (17 juni 801-8 december 855). Hij werd in 818 door Lodewijk de Vrome gedwongen in het
klooster in te treden. Drogo werd abt van Luxeuil en bisschop van Metz. Hij verdronk toen hij
tijdens het vissen in het water viel.,
- Hugo (ca. 804-14 juni 844),
Ethelinde, ongeveer 806,
- Theodorik (807- na 818) In 818 door Lodewijk de Vrome gedwongen in het klooster in te treden. ],

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Karel 'De Grote' (Charlemagne) der Franken?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!

Tijdbalk Karel 'De Grote' (Charlemagne) der Franken

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen