Genealogie John Muijsers » Margaretha van Oostenrijk (1480-1530)

Persoonlijke gegevens Margaretha van Oostenrijk 

• Zij is geboren op 10 januari 1480 in Brussel.
• Beroep: hertogin van Savoye, landvoogdes van Habsburgse Nederlanden.
• Zij is overleden op 1 december 1530 in Mechelen, Antwerpen, België, zij was toen 50 jaar oud.
• Een kind van Maximiliaan van Oostenrijk en Maria van Bourgondië


• Er is meer biografische informatie beschikbaar over Margaretha van Oostenrijk op RKDartists

Gezin van Margaretha van Oostenrijk

(1) Zij is getrouwd met Johan van Aragon.

Zij zijn getrouwd op 3 april 1497, zij was toen 17 jaar oud.

(2) Zij is getrouwd met Filibert van Savoye.

Zij zijn getrouwd op 28 november 1501, zij was toen 21 jaar oud.

Notities over Margaretha van Oostenrijk

Margaretha van Oostenrijk (Brussel, 10 januari 1480 - Mechelen, 1 december 1530) was hertogin van Savoye, landvoogdes van Habsburgse Nederlanden en de enige dochter van Maximiliaan I van Oostenrijk en Maria van Bourgondië. Ze was de zuster van Philips de Schone, die huwde met Johanna van Castilië, ook de Waanzinnige genoemd.

Toen Margaretha twee jaar oud was verloor ze haar moeder, Maria van Bourgondië. De Belgische steden kwamen in die tijd in opstand en de Gentenaars gijzelden de kleine prinses en haar vierjarige broer, Filips de Schone. Ze dwongen hun vader om een voor hem nadelige vrede te sluiten met de Franse koning Lodewijk XI. Bij de vrede van Atrecht (1482) werd ook bepaald dat Margaretha zich verloofde met de toen dertienjarige Karel VIII, de Franse dauphin. Margaretha groeide op aan het Franse hof en bij het overlijden van Lodewijk XI in 1483 werd zij de facto koningin van Frankrijk.

Toen Maximiliaan I in 1491 bij volmacht huwde met Anna van Bretagne, de erfdochter van het hertogdom Bretagne, greep Karel VIII in. Margaretha werd opzij geschoven en Karel dwong Anna om met hemzelf te trouwen. Margaretha werd in 1493 bij de vrede van Senlis aan haar vader, Maximiliaan, teruggegeven. Tijdens haar verblijf aan het Franse hof in het kasteel van Amboise leerde ze haar latere echtgenoot Filibert II van Savoye kennen.

In 1497 reisde Margaretha per schip naar Santander in Spanje. Ze werd met veel luister ontvangen aan het hof van de Katholieke Koningen. Op 3 april 1497 trouwde ze in Burgos met Johan van Aragón, de troonopvolger van Spanje en de broer van Johanna de Waanzinnige. In 1496 was Johanna in Lier gehuwd met de broer van Margaretha, Filips de Schone. Dit dubbelhuwelijk smeedde een band tussen Oostenrijk en Spanje tegen Frankrijk. Margaretha's echtgenoot Johan bezweek echter vijf maanden later aan tuberculose. Enkele maanden later beviel de zeventienjarige Margaretha van een doodgeboren dochter.

Het huwelijk, alhoewel gearrangeerd, was liefdevol. Blijkbaar was de tijd die zij in bed doorbrachten een zorg voor de hofartsen gezien Johan een zwakke constitutie had. De wellust die hij voelde voor zijn vrouw baarde hem zorgen maar zijn biechtvader verzekerde hem dat dit natuurlijk was. Margaretha was zijn liefde waard en ze had een scherp gevoel voor humor. Haar verloving met de prins scheen gedoemd toen het schip dat haar naar Spanje bracht in een storm verzeilde in de golf van Biskaje. In alle haast schreef ze haar eigen grafschrift:

"Cy gist Margot, la gente Demoiselle, Qu'eust deux maris, et si mourut pucelle." (Hier ligt Margaretha, de gewillige bruid - tweemaal gehuwd, maar een maagd toen ze stierf)

Op 5 maart 1500 arriveerde Margaretha te Gent, waar de geboorte werd gevierd van de latere keizer Karel V, de zoon en erfopvolger van haar broer Filips de Schone. Op 28 november 1501 huwde zij met hertog Filibert II van Savoye, een neef van Karel VIII, die ze eerder aan het Franse hof had leren kennen. De bruiloft werd in het klooster Romainmôtier gehouden. Zij verloor haar tweede echtgenoot amper drie jaar later. Filibert stierf na een jachtpartij op een hete dag, toen hij overvloedig ijskoud bronwater had gedronken. Margaretha nam zich toen voor de weduwekap tot het eind van haar dagen te dragen en verwoordde haar rouwgevoelens in Franstalige gedichten. Zij liet de kerk van Nicolaas van Tolentijn, deel van het koninklijk klooster van Brou optrekken in het Franse Brou, een buitenwijk van Bourg-en-Bresse, als herinnering aan haar echtgenoot, die er samen met haar en zijn moeder is begraven.
De hertogin keerde naar de Habsburgse Nederlanden terug, waar keizer Maximiliaan (regent na de dood van haar broer Filips de Schone) haar op 18 maart 1507 belastte met de landvoogdij. De keizer verleende haar ook de voogdij over vier van de zes kinderen van Filips en Johanna: Eleanora, Karel, Maria en Isabella. Johanna was om haar ziekte in een kasteel in Tordesillas opgesloten.

Margaretha regeerde vanuit het Hof van Savoye te Mechelen, dat ze had gekocht van Hiëronymus Lauweryn, haar schatbewaarder en hofmeester. Hierdoor werd Mechelen de hoofdstad van Belgica Regia. Voor het bestuur van die gewesten deed ze vooral een beroep op de Geheime Raad. Tijdens haar bestuursperiode was zij voortdurend begaan met de belangen van de Habsburgse dynastie en stond ze zeer wantrouwend tegenover het Bourgondisch Huis Valois.

Toen zij toenadering zocht tot de koning van Engeland, Hendrik VII, versloeg deze samen met het leger van Maximiliaan de Franse troepen in Normandië en kwam door haar bemiddeling op 10 maart 1508 de Liga van Kamerijk tot stand. Daarbij werd o.a. de jonge aartshertog Karel voorbestemd te huwen met Maria Tudor, dochter van de Engelse koning.

Toen haar neef Karel in 1515 meerderjarig werd verklaard, leefde zij enige tijd teruggetrokken. Nadat Karel naar Spanje was vertrokken om er na het overlijden van Ferdinand II van Aragón de troonopvolging waar te nemen, werd Margaretha, 'la bonne tante', voor een tweede maal belast met de regering over de Habsburgse Nederlanden.

Andermaal behartigde zij vooral de belangen van Habsburg. Een van haar successen was de verkiezing van Karel tot keizer (1519), wat gepaard ging met een hervatting van de oorlog tegen Frankrijk (zie slag bij Pavia), waarbij de Franse koning de soevereiniteit over het Graafschap Artesië verloor. Samen met de koningin van Frankrijk ijverde ze voor een vergelijk, wat op 3 augustus 1529 tot de Damesvrede van Kamerijk leidde, waarbij Frans I definitief afstand deed van alle aanspraken op het graafschap Vlaanderen en het graafschap Artesië. Er kwam hiermee een tijdelijk einde aan de Italiaanse Oorlogen. Tijdens de laatste tien jaar van haar bewind vertrouwde Keizer Karel heel het bestuur over de Habsburgse Nederlanden aan haar toe.

Margaretha's regering wordt beschouwd als een tijd van relatieve rust en welvaart. Niettemin hadden onder haar bewind de eerste executies van protestanten plaats, met name de Antwerpse monniken Hendrik Voes en Jan Van Essen, die op 1 juli 1523 op de Grote Markt van Brussel verbrand werden. In Holland werd Jan de Bakker uit Woerden de eerste protestantse martelaar. In 1525 werd hij in Den Haag, in haar aanwezigheid, op de brandstapel ter dood gebracht. Verder slaagde zij er met moeite in om de eeuwige lastpost Karel van Gelre in de slepende Gelderse Oorlogen in bedwang te houden. Pas in 1528 werd Keizer Karel gedwongen om de vrede van Gorkum te sluiten, maar Gelre zou tot na diens dood in 1538 zijn zelfstandigheid behouden (pas in 1543 werd Gelre definitief onder Habsburgs gezag geplaatst).

Vanwege een slepende beenkwaal liet zij in 1530 haar bestuurstaken over aan een waarnemend landvoogd, Antoon I van Lalaing, graaf van Hoogstraten. Op 30 november 1530 dicteerde zij op haar sterfbed in Mechelen haar laatste brief, vergezeld van haar testament aan Keizer Karel, die ze met aandrang verzocht de vrede te bewaren, zowel met de koning van Frankrijk als met die van Engeland. Margaretha overleed in de nacht daarop. keizer Karel benoemde zijn zuster Maria van Hongarije als haar opvolgster.

Margaretha werd begraven in de kerk van Nicolaas van Tolentijn, deel van het koninklijk klooster van Brou in de Franse stad Bourg-en-Bresse. Zij nam het initiatief om dit complex te bouwen en ze ligt er begraven, samen met haar tweede echtgenoot Filibert en haar schoonmoeder Margaretha van Bourbon. Het interieur, de graftombes en de voorgevel van de kerk zijn van grote artistieke waarde. Margaretha's maag en ingewanden werden in een loden kist bewaard in de Mechelse hofkerk. In 1788 werd de kist overgebracht naar de Mechelse Sint-Pieters-en-Pauluskerk en er onder een grote marmeren tegel in het koor begraven. De exacte locatie raakte in de vergetelheid. De urne raakte in 1981 spoorloos toen er een nieuwe grond in de kerk werd aangelegd. Gevreesd werd dat de arbeiders de waarde van de urne niet hadden ingeschat en die toen hebben weggegooid. Volgens een andere versie werd de urne vlakbij het Maria-altaar herbegraven..

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Margaretha van Oostenrijk?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!

Tijdbalk Margaretha van Oostenrijk

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen