Genealogie John Muijsers » Hendrik Iv van Duitsland (1050-1106)

Persoonlijke gegevens Hendrik Iv van Duitsland 

• Hij is geboren op 11 november 1050 in Goslar.

  Let op: Leeftijd bij trouwen (13 juli 1066) lag beneden de 16 jaar (15).

• Beroep: koning van Duitsland, Rooms-Duitse keizer.
• Hij is overleden op 7 augustus 1106 in Liège, Liège, België, hij was toen 55 jaar oud.
• Een kind van Hendrik Iii van Duitsland en Agnes van Poitou

Gezin van Hendrik Iv van Duitsland

(1) Hij is getrouwd met Bertha van Savoye.

Zij zijn getrouwd op 13 juli 1066 te Trebur, hij was toen 15 jaar oud.

Kind(eren):

1. Agnes van Waiblingen  1072-1143 
2. Hendrik V van Duitsland  1081-1125

(2) Hij is getrouwd met Eupraxia van Kiev.

Zij zijn getrouwd in het jaar 1089, hij was toen 38 jaar oud.

Notities over Hendrik Iv van Duitsland

Hendrik IV (Goslar, 11 november 1050 - Luik, 7 augustus 1106) was koning van Duitsland vanaf 1056 en Rooms-Duitse keizer van 1084 tot zijn gedwongen troonsafstand in 1105. Hij was de derde keizer van de Salische dynastie en een van de machtigste en belangrijkste figuren van de 11e eeuw. Zijn heerschappij werd gekenmerkt door de Investituurstrijd met het pausdom en verscheidene burgeroorlogen met pretendenten van zijn troon in Italië en Duitsland.
Hendrik had een veelbewogen jeugd. Hij werd in de palts te Goslar geboren als oudste zoon van keizer Hendrik III en diens tweede vrouw Agnes van Poitou. Met Pasen 1051 werd hij gedoopt, waarbij abt Hugo van Cluny als peetoom optrad. De Kerstmis daarvoor had Hendrik III met de rijksadel een akkoord bereikt dat hij door zijn zoon zou worden opgevolgd. Deze eed werd in 1053 door de edelen hernieuwd, onder de voorwaarde dat Hendrik een rechtvaardige koning zou zijn. Eind 1053 werd Hendrik (als Hendrik VIII) benoemd tot hertog van Beieren en op 17 juli 1054 werd hij te Aken door de aartsbisschop van Keulen Herman II van Keulen tot koning gekroond. Tijdens het kerstfeest van 1055 werd Hendrik (vijf jaar oud) verloofd met de vierjarige Bertha van Savoye. Dit lijkt een politieke zet van zijn vader te zijn geweest tegen de opstandige Godfried II van Lotharingen, die in 1053 was getrouwd met Beatrix, de markgravin van Toscane.

Hendriks vader (Hendrik III) overleed in het jaar 1056. Zijn moeder Agnes van Poitou werd regentes. Paus Victor II verzoende Godfried II van Lotharingen met Agnes en bewerkstelligde de brede erkenning van Hendrik als koning van Duitsland. Een jaar later werden Hendrik en Agnes echter in Saksen overvallen door een groep opstandige edelen. Pas na zware gevechten konden Hendrik en Agnes vluchten.

Agnes zette het beleid van Hendrik III voort. Zij probeerde de invloed van de hoge adel en de aartsbisschoppen (ook afkomstig uit de hoge adel) zo klein mogelijk te houden. Agnes steunde vooral op bekwame bestuurders uit de lagere adel en op kerkelijke intellectuelen. In 1062 kwam de hoge adel in actie: De machtige Saksische edelen Otto I van Northeim (hertog van Beieren) en Egbert I van Meißen verbonden zich met de aartsbisschoppen van Keulen, Bremen en Mainz om de macht te grijpen. Na een feestmaal in de palts van Kaiserswerth nodigde aartsbisschop Anno II van Keulen de jonge Hendrik uit om zijn schip te bezichtigen. Toen de jongen en de samenzweerders aan boord waren, voer het schip onverhoeds weg. Hendrik sprong in paniek overboord en verdronk bijna maar werd door Egbert gered. De samenzweerders eisten dat Agnes de regeringsmacht aan hen zou overdragen, en zij gaf toe. Anno II werd nu praktisch gesproken de regent, terwijl de aartsbisschop van Bremen een persoonlijk adviseur van Hendrik werd. Dit leidde tot een felle machtsstrijd tussen beide geestelijken. In 1065 werd Hendrik IV meerderjarig (volgens de wetten van die tijd) en kon hij zelfstandig regeren.
In het jaar 1073 werd paus Gregorius VII gekozen. Hij was een sterk voorstander van kerkhervorming en een tegenstander van de invloed van koningen op de kerk. Al na een jaar deed Gregorius een oproep aan de Duitse rijksgroten om Sint Pieter te verdedigen (de paus te steunen tegen de koning). In 1075 stelde hij dat de paus het hoogste gezag had binnen de kerk en dat de kerk boven de rest van de maatschappij was geplaatst. Daarmee stelde hij zich op het standpunt dat de paus boven de vorsten stond en hen kon benoemen of afzetten als hij dat nodig vond. In 1076 kwam het tot een open conflict over de benoeming van de bisschop van Milaan, toen Hendrik een bisschop benoemde die door de paus in de ban was gedaan. Hendrik liet de Duitse en Noord-Italiaanse bisschoppen in Worms verklaren dat de paus als afgezet moest worden beschouwd. Gregorius verklaarde dat Hendrik zijn titel had verbeurd en excommuniceerde hem. De investituurstrijd was begonnen.

De paus zocht contact met de Duitse adel. Men kwam overeen dat de paus in Augsburg op een rijksdag in maart 1077 de keuze van een nieuwe Duitse koning zou bijwonen. Hendrik vroeg Mathilde van Toscane en abt Hugo van Cluny (zijn peetvader) om te bemiddelen. Hendrik moest voor de rijksdag in Augsburg een ontmoeting hebben met de paus om de geplande rijksdag in Augsburg te voorkomen. Zijn tegenstanders hadden alle Duitse Alpenpassen geblokkeerd, dus Hendrik moest via Bourgondië naar het afgelegen kasteel van Canossa trekken, waar de paus verbleef om juist een ontmoeting met de keizer te ontlopen. Hendrik vroeg ootmoedig om vergeving (de spreekwoordelijke gang naar Canossa). Gregorius liet hem drie dagen lang (naar men beweert blootsvoets in de sneeuw) wachten, vooraleer de koning te ontvangen en de excommunicatie op te heffen.

Hendrik was in zijn eerste huwelijk (Trebur, 13 juli 1066) getrouwd met Bertha van Turijn. Zij hadden geen goed huwelijk en Hendrik probeerde lange tijd om van Bertha te scheiden. Opvallend daarbij is dat Hendrik dit alleen motiveerde op grond van de slechte relatie met Bertha, in plaats van gebruik te maken van in die tijd gangbare argumenten zoals (desnoods verzonnen) bloedverwantschap. Bertha wilde niet meewerken aan een scheiding en door de invloed van haar machtige moeder kreeg Hendrik ook geen steun van de kerk. Uiteindelijk verzoenden Hendrik en Bertha zich en kregen zij de volgende kinderen:

Adelheid (1070 - 4 juli voor 1079), begraven in de dom van Speyer
Hendrik (Harzburg, 2 augustus 1071), overleden tijdens of direct na de geboorte
Agnes van Waiblingen (1072-1143), gehuwd met hertog Frederik I van Zwaben (-1105), en in 1106 met markgraaf Leopold III van Oostenrijk (1073-1136)
Koenraad, (1074-1101) hertog van Neder-Lotharingen tussen 1074-1089 en koning van Italië
Keizer Hendrik V (1086-1125).
Op 14 augustus 1089 hertrouwde Hendrik met Eupraxia van Kiev, de jonge weduwe van Hendrik I van Stade. Zoals hierboven beschreven ontaardde dit huwelijk al snel in opsluiting en de meest vreselijke beschuldigingen over en weer. In 1094 deed Eupraxia haar beklag op een synode in Konstanz, die in 1095 instemde met een scheiding. Eupraxia klaagde Hendrik ook publiekelijk aan op het concilie van Piacenza in 1095. Zij keerde terug naar Rusland en werd daar een non. Hendrik en Eupraxia hadden geen kinderen.

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Hendrik Iv van Duitsland?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!

Tijdbalk Hendrik Iv van Duitsland

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen