Spellingvariant: Reynder Lipkes of Reinder Ljipkes.
Reinder Liepkes, geboren ±1695 te Nijega, boer, overleden in 1749 te Nijega, zoon van Liepke Annes en Dedtje Wymers.
Quotisatiekohieren 1749;
Reynder Lipkes, Smallingerland
Plaats: Nijega
Omschrijving: boer
Gezin volw: 4 en kind: 1
Aanslag: 27-5-0
Verhoging:
Vermogen:
Bron: Smallingerland, fol. 16
Reinder Ljipkes uit Nijega werd in 1733 gearresteerd en moest voor verder verhoor naar Leeuwarden worden overgebracht. Hij ontsnapte echter uit de hechtenis.
Wat had Reinder misdaan?
Op zondag 26 april 1733 werd in Nijega het “aanstaande” huwelijk van deze Reinder Ljipkes en Trijntje Gerbens voor het eerst geproclameerd. Dat proclameren moest drie keer gebeuren en wie bezwaar had kon zich laten horen. Deze eerste aankondiging veroorzaakte opschudding in het dorp. Was dit niet dezelfde Reinder Ljipkes, die ook al trouwbeloften was aangegaan met Froukje Wiemers, de weduwe van Wiebe Annes? Dit was te gek voor woorden. In de daarop volgende week werd protest aangetekend en werden de verdere afkondigingen “verspiert” (=stopgezet). Er werd een officieel onderzoek ingesteld. Dubbele trouwbeloften aangaan was verboden. Trouwbeloften waren niet zomaar een paar woorden, er werd veel waarde aan gehecht, het was een soort van ondertrouw.
Grietman Van Haarsma hoorde een aantal getuigen:
1. Froukje Wiemers, weduwe van Wiebe Annes, 37 jaar oud, wonende in Nijega, verklaarde dat Reinder Lipkes aan haar trouwbeloften had gedaan Ze was van Reinder in verwachting geraakt.
2. Lourens Wiebes, 30 jaar oud, dorprechter van Nijega, verklaarde niets te weten van trouwbeloften van Reinder aan Froukje, maar hij wist wel dat Reinder en Froukje enige tijd na Allerheiligen 1732 in zijn huis in hetzelfde bed hadden gelegen.
3. Trijntje Klazes, de dienstmeid van Lourens Wiebes, meer dan 20 jaar oud, wist ook niets van trouwbeloften van Reinder aan Froukje, maar wel had ze hetzelfde gezien als haar werkgever.
4. Rienk Gabriëls, 37 jaar oud, wonende in Oudega, verklaarde op 19 april 1733 ten huize van Gabe Willems in Nijega te zijn geweest. Daar waren ook Trijntje Gerbens en haar broer Sjoerd Gerbens. Ook Reinder Ljipkes was er, deze was “overstalligh droncken”. Rienk had niet gehoord dat Reinder en Trijntje elkaar trouwbeloften hadden gegeven. Wel had hij gehoord dat Sjoerd Gerbens tegen zijn zuster Trijntje zei: “du hoeffst er niet om te gaan, ick sal de geboden wel aengeven”. Later had Sjoerd de dronken Reinder naar buiten geduwd en gezegd: “Laet ons nae huijs toe gaen”.
5. Grietje Jelkes, de vrouw van Gabe Willems, ongeveer 39 jaar oud, verklaarde dat Reinder op 19 april 1733 bij haar in huis was geweest. Reinder was aanvankelijk wel wat beschonken, maar later had hij veel en overtollig drank gebruikt. Grietje had gehoord dat Reinder tegen Sjoerd Gerbens zei: “Ick heb dyn suster langh beloofft, en nu sal ‘t voortgaen”.
6. Trijntje Gerbens, 21 jaar oud, als dienstmeid wonende bij Anne Wiebes in Opeinde, verklaarde op die 19 april ten huize van Gabe Willems te zijn geweest, samen met haar broer Sjoerd en met Reinder Ljipkes. Reinder had toen tegen haar gezegd: “Ick heb dy langh beloofft, ick sal dy nu trouwe en in eeuwigheijt niet verlaete”. De huwelijksgeboden waren aangegeven door Reinder en Sjoerd. Nadat de geboden één keer waren geproclameerd werden deze verder opgehouden (=verspiert).
Daarna werd op diezelfde 9 mei 1733 Reinder Ljipkes, intussen gearresteerd, verhoord door Livius van Haersma, grietman en Henricus Duijff, secretaris van Smallingerland. Reinder gaf toe dat hij zich door een trouwbelofte aan Froukje Wiemers had verbonden. Op 19 april 1733 was hij ten huize van Gabe Willems geweest en aldaar “overstalligh droncken sijnde” had hij zich verloofd aan Trijn Gerbens. In het laatst van de daaropvolgende week had hij op aanraden van Sjoerd Gerbens en diens vrienden de huwelijksgeboden met Trijntje aangegeven samen met Sjoerd. De geboden waren maar één keer geproclameerd en daarna “opgehouden”.
Uit de verklaringen werd wel duidelijk wat er was gebeurd. Een stomdronken Reinder Ljipkes had eerst tegen Sjoerd Gerbens en later tegen diens zuster Trijntje Gerbens gezegd dat hij met Trijntje ging trouwen. Broer Sjoerd had de koe bij de horen gevat en was samen met Reinder naar de predikant gegaan om het huwelijk officieel te laten afkondigen. Froukje Wiemers zal heel verbaasd zijn geweest.
Van Haarsma wist verder ook niet wat hij er mee moest. Dit was geen zaak voor het Nedergerecht, hier moesten hogere heren zich mee bezig houden.
Maar zoals eerder geschreven, Reinder was ontsnapt. Lang zal hij wel niet weg gebleven zijn. Van een veroordeling van Reinder in Leeuwarden heb ik niets terug gevonden. In vergelijkbare gevallen werd soms als straf een verbanning uit Friesland voor enige tijd opgelegd. Soms liep het met een sisser af en werd de overtreder geboden zich in het vervolg van één van de twee aanstaande bruiden te onthouden. Iemand anders werd “infaam” verklaard of kreeg een boete. Van Reinder weten we het niet. Hij kwam terug in Nijega en werd boer.
Het kind dat Froukje Wiemers droeg werd gezond geboren. Het was een dochter, ze werd Minke Reinders genoemd. Een huwelijksdatum van Reinder en Froukje heb ik niet terug kunnen vinden, wel worden ze in 1733 als echtelieden vermeld. Zo’n vermelding werd vroeger nogal snel opgeschreven. Maar of ze ook werkelijk getrouwd zijn? De moderne slagzin “drank maakt meer kapot dan …….” is hier waarschijnlijk ook wel van toepassing geweest.
Wat nog wel vermeld moet worden is dat Froukje Wiemers formeel waarschijnlijk een tante van Reinder Ljipkes was. Froukje was eerst getrouwd met Wiebe Annes. Reinder is misschien een zoon van Ljipke Annes. Ljipke Annes en Wiebe Annes waren broers. Iemand die getrouwd is met je oom is formeel je tante. Genetisch gezien was er echter niet sprake van dezelfde afstamming.
Dat werd later wel anders in de De Jong / Jongsma familie. Dochter Minke Reinders werd maar liefst 100 jaar oud. Ze werd de stammoeder van die De Jong / Jongsma familie.
Bron: Tresoar, bijlagen Criminele Sententies
Het voorgenomen huwelijk tussen Reinder Liepkes en Trijntje Gerbens is maar één keer afgekondigd in de kerk. Gezien de rechtszaak en de bezwaren, die er bestonden tegen een huwelijk met Trijntje Gerbens, is het niet waarschijnlijk dat hij uiteindelijk getrouwd is met haar.
Il est marié avec Froukje Wymers.
Ils se sont mariés à l'église environ 1733 à Nijega.Source 3
Spellingvariant: Reynder Lipkes.
Enfant(s):
Reinder Liepkes | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
± 1733 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Froukje Wymers |
http://geertsines.wordpress.com/2011/01/23/dubbel-in-ondertrouw/; http://groups.yahoo.com/group/Friesland-genealogy/message/12961; Kwartierstaat Syds Pasma
http://groups.yahoo.com/group/Friesland-genealogy/message/12961; Sijtze Procee
geboortejaar van Minke Reinders; rechtszaak tegen Reinder Liepkes in 1733