zij bezat 1/3 deel van Schiermonnikoog; het andere 2/3 aandeel was in bezit van haar verwant Edzard Tjarda van Starkenborgh Stachouwer. In 1858 verkochten zij het eiland voor 98.000 gulden aan John Eric Banck.
NEDERLAND. Men leest in de Leeuwarder Courant:
Wie het belang van Friesland kent, weet ook van welk gewigt het eiland Schiermonnikoog is voor deze provincie. Wij vinden in den aanstaanden verkoop van een gedeelte van dit eiland, op den 27sten October e. k. aanleiding, om deswege het volgende mede te deelen.
Het geveilde beslaat in het derde gedeelte der vrije Erfheeriijkheid , toebehoorende aan Vrouwe Gratia Suzanna de Jongh Stachouwer. De beide andere deelen zijn het eigendom van den heer Starkenburg Stachouwer van Wehe enz. Het geheel was alzoo tot nu toe in het bezit gebleven der nazaten van den heer Johan Stachouwer, Heer van Rijsbergen St. Anna enz., die het eiland in 1638 van de Staten van Friesland heeft gekocht, voor de som van 18,151 goudgld. Volgens den koopbrief werd het gekochte omschreven in: »de Heerlijkheid van het Eijland Schiermonnikoog met de landen , zeeregt, impositiën , civile en criminele justitie, onder reserf van 't recht van Souvereiniteit ende Hommagie te erkennen , en te praesteren bij solemnelen eede van getrouwheid aan deze Provincie in het partikulier, ende ingevolge van dien aan de generale Unie."
De oorzaak van dezen geringen koopprijs is zoowel in de toenmalige tijdsomstandigheden, als in de verwaarloosde gesteldheid der landerijen te zoeken. Door den onvermoeielen ijver der latere bezitters, die voor bedijking en bemesting zorgden , zijn die landen aanmerkelijk verbeterd. Een bewijs daarvan levert eene boedelscheiding der familie, van den jare 1761 , in welke de waarde der geheele heerlijkheid toen op 88,800 gulden geschat werd. Na dien tijd is het eiland wel eenigermate in omvang verminderd, maar integendeel aanmerkelijk toegenomen in vruchtbaarheid van landerijen en in welvaart der ingezetenen. Voor akkerbouw en veeteelt is de grond toch uitmuntend geschikt. Reeds in 1763 nam men hier proeven met het verbouwen van koolzaad , die boven verwachting uitvielen, daar 3/8 pondemate lands 6½ loopen zaad gaf, van welke meer dan een aan olie werd geslagen. Thans zijn er gemeste koeijen, die over de 80 Ned. ponden vet geven.
In het laatst der vorige eeuw werd de grootte van het eiland op 3000 pondematen geschat. De tegenwoordige inhoudsgrootte is volgens het Kadaster 1080 bunders 22 roeden 40 el. Behalve door eenige landbouwers, wordt het door zeevarenden bewoond. Er zijn thans nog bijna vijftig scheepskapiteins , die ter koopvaardij varen, gevestigd.
Uithoofde van de voorgenoinene inpoldering van de Lauwerzee, heeft dit eiland meer belang en hoogere waarde verkregen, zoodat de aankoop van het gemelde derdedeel geene ongunstige speculatie belooft.
- Blijkens advertentie, in nos. 95 en 97 der courant, zal binnen kort door de notarissen Brandsma, te Schiermonnikoog, en mr. Witteveen, te Metslawier, worden overgegaan tot den openbaren verkoop van de uitgestrekte heerlijkheid of het eilandSchiermonnikoog, groot ruim 1000 bunders, waarvan ruim 600 duingrond , ruim 400 bouw- en weidland en eenige bunders huissteden, tuinen, enz.
Bij deze gelegenheid achten wij het niet onbelangrijk in herinnering te brengen, dat de heerlijkheid Schiermonnikoog vroeger het eigendom was der provincie Friesland, doch door de Staten, bij resolutie van den 27 Junij 1638, tot den openbaren verkoop daarvan , even als van nog meer andere eigendommen, werd besloten, ten einde de Provincie uit hare geldelijke ongelegenheid te redden. Bij koopbrief van den 1 November 1638, ging het eiland met zijne landen, zeeregten , impositien , civiele en criminele justitie, onder voorbehoud van het regt van souvereiniteit en homage te erkennen en te presteren, by solemnelen eede van getrouwheid aan de Provincie in het bijzonder en ingevolge van dien aan de gegeheele Unie, over in handen van den heer Johan Stachouwer, heere van Rysbergen, St. Anne en Isseliettes voor de som van 18,151 goudgulden. Ofschoon in latere jaren soms nog gedeeltelijk van eigenaren hebbende gewisseld , bleef de heerlijkheid echter tot op den huidigen dag voor het grootste gedeelte steeds in het bezit der familie Stachouwer.
De geheele oppervlakte van het eiland beslaat 1088½ bunder, waarvan 1080 by het kadaster belastbaar zijn gesteld. Met het vaste zeestrand is het 3 uur gaans in de lengte en 1 uur gaans in de breedte. De bevolking, die vóór 70 jaren 1200 zielen sterkwas, bestond op den 31 December 1856 uit 446 mannen en 505 vrouwen, of te zamen 951. In vroegere tijden leefden de inwoners grootendeels van de veischvangst en zeevaart; thans maken landbouw en veeteelt de hoofdbron van bestaan op het eiland uit. Dat echter de zeevaart niet geheel is opgegeven, kan blijken uit het getal van 25 zeeschepen, die er nog steeds te huis behooren. De vroeger aanwezige zeebaken zijn in 1854 vervangen door twee kapitale kustlichttorens , die van wege het Rijk zijn gesticht en meer dan een ton gouds hebbeni gekost. Door hunne daarstelling wen in eene reeeds lang erkende behoefte der scheepvaart voorzien. De veestapel bestaat uit: 19 paarden, 156 runderen, 99 schapen en 31 varkens. Schiermonnikoog beeft met Ameland de bijzonderheid gemeen, dat beide tot dusverre geheel van de longziekte ouder het rundvee zijn verschoond gebleven, hetgeen voornamelijk te te danken aan de, bij het ontstaan dier ziekte in Friesland, getroffen maatregelen tegen den invoer van rundvee van den vasten wal.
Wat bet staatsregteljjke betreft, zoo verkeerde Schiermonnikoog, als geen 25 kiezers voor den gemeenteraad tellende, tot 30 Junij 1856 in de uitzondendering, bedoeld bij art 293 der gemeente wet. Voor de Tweede Kamer en de Provinciale Staten telt het eiland 6 kiezers.
Dat de aandacht zeer op dezen belangrijken verkoop is gevestigd, spreekt van zelven. Algemeen hoopt men, dat de eigendomsovergang geene verandering in den toestand der landgebruiken zal brengen en de nationaliteit des eilands bewaard blijve.
wed. Cornelis Tjeerds Visser - oppervlakte 80, belasting 9 (het huis - tegenover de kerk - lijkt wat bescheiden voor de vrouwe van Schiermonnikoog?)
(1) Elle est mariée avec Wilhelm Netteman.
Ils se sont mariés à l'église le 3 juin 1809 à Schiermonnikoog, elle avait 18 ans.Source 6
Vader
Tonnis Klasens (overleden 11 november 1808)
Moeder
Hilje Luitjens
Enfant(s):
(2) Elle est mariée avec Cornelis Tjeerds Visser.
Ils se sont mariés le 19 novembre 1818 à Schiermonnikoog , elle avait 27 ans.Source 7
Enfant(s):
(3) Elle est mariée avec Sjourt Thijssens de Jong.
Ils se sont mariés le 3 février 1841 à Schiermonnikoog , elle avait 49 ans.Source 8
huwelijk voltrokken door 'Cornelis Eltjes Hoekstra assessor in dezen ambtenaar van de burgerlijke stand der grietenije Schiermonnikoog daartoe door den grietman speciaal benoemd als mogende volgens artikel vier van het door Zijne Majesteit den Koning genomen Besluit van den achtsten junij achttienhonderd drie en twintig den grietman ambtenaar van den burgerlijken stand dezer grietenije hierover uit hoofde van bloedverwantschap niet te staan ...'
Gratia Susanna Stachouwer | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(1) 1809 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wilhelm Netteman | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(2) 1818 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Cornelis Tjeerds Visser | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(3) 1841 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sjourt Thijssens de Jong |