Stamboom De Wit » Johannes "Jan Pietersz." de Wit (1793-1869)

Persoonlijke gegevens Johannes "Jan Pietersz." de Wit 

• Roepnaam is Jan Pietersz..
• Hij is geboren op 18 februari 1793 in Oude Niedorp.

  Tijdstip: 05:00

• Hij werd gedoopt op 18 februari 1793 in Oude Niedorp.
• Beroep: Vrachtrijder, landman, schapenboer.
• Woonachtig: Korte Bosweg tegen de Noord Zijperdijk.
• Hij is overleden op 17 mei 1869 in Zijpe - Boschweg, hij was toen 76 jaar oud.
• Hij is begraven op 21 mei 1869 in Zijpe - 't Zand.
• Een kind van Pieter Adamsz de Wit en Trijntje Jansz Schuit Schuyt
• Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 8 juli 2020.

Gezin van Johannes "Jan Pietersz." de Wit

Hij is getrouwd met Catharina Molenaar.

Zij zijn getrouwd op 2 april 1815 te Zijpe, hij was toen 22 jaar oud.

Bij het 50 jarig huwelijk werd onderstaand gedicht opgesteld. Waarschijnlijk uitgesproken door de pastor, gezien de giften aan de parochie voor de bouw van de kerk en de aanschaf van een altaar. Ook het feit dat Jan zijn zonen onder de dienstplicht wist uit te houden komt ter sprake.)

Vijftigjarige echtvereeniging van Jan Pieter de Wit, geboren 18 Februarij 1793, en Catharina Molenaar, geboren 25 September 1796.

Zijpe, 2 april 1865.

't Is vijftig jaren juist geleden,
Dat Jan de Wit zijn Trijntje kreeg.
Hij had zoolang om haar gebeden
Tot z' eindelijk in zijn trouwchais steeg.

Nieuwsgierig volk wil wel eens vragen
Waarom zij zich zoo bidden liet.
Men zegt: van Jantje's dugtig jaren
Hielt toch het schugter meisje niet.

Maar eens had hij een haas gevangen,
Die werd door hem aan Trijn gebragt.
Zij proeft ... en brand nu van verlangen
Om jaarlijks te eten van zijn jagt !

Dat zal ! zei Jan: à peine conditie
Gij moet mij nemen voor uw man.
En zoo ten minste haar traditie
Werd Trijn gevangen door haar Jan.

Het is al vijftig jaar geleden.
Vind gij wat vreemd, vind gij 't wat raar.
Er waren ook toen and're zeden,
Vraagt het maar eens aan 't gouden Paar.

Waar zijn die vijftig jaar gebleven
Een baan van vijftig jaar; hoelang !
Maar zaagt gij Jan zijn heele leven
Wel eenmaal in benauwd gedrang.

Vooruit ! vooruit ! draaft voort mijn paarden
Die kasten vol met prijzen dáár !
Zij tuigen wat zijn dravers gaarden
Zoo als hun baas "van zessen klaar".

Voor sukk'laars zijn er lange dagen,
En lange wegen overal.
Maar langs de baan op dravers jagen
Maakt vijftig jaar als niet met al.

'k Kwam niet aan 't eind zou 'k 't al verhalen
Trouw geluk hem was op zij.
't Geluk ! o neen, ik kan niet falen
't Zette alles kracht en leven bij.

Doch stil eens ! hij heeft ook gevaren,
Gevaren op een oorlogschip !
Als pluimgraaf ging Jan voor drie jaren,
Om op te passen eend en kip.

Daar had nu Jan zijn Trijn verlaten,
Ach welk een bitt're zielesmart !
Zij schreit en jammert; 't kan niet baten,
Ach ! ach ! wat is haar lot nu hard.

Zij ziet, de dravers staan te treuren,
Er komt geen' prijs meer in de kast,
En 't ergste is, zoo zal zij bespeuren,
Dat z' op geen haas meer wordt vergast.

Zoo gaan er twee, drie lange dagen,
Tot eind'lijk in de stille nacht,
Een ruiter daar komt henen draven,
Maar digt bij 't huis, daar stapt hij zacht.

Ho ! beesje, ho ! dat hoort zij roepen,
Maar neen, hat kan haar Jan niet zijn
Die is op zee ! bij d' oorlogstroepen,
Die denkt niet meer aan Zijper Trijn.

Doe open Trijn ! 'k ben Jan ! doe open !!
Zoo roept en klapt hij te gelijk,
Neen neen ! zegt zij, Jan is gaan loopen,
Ga heen ! want waarlijk ik bezwijk.

'k Bezwijk van vrees en hope zamen.
Ach Jan ! ach Jan ! zijt gij 't wel Jan ?
Waarachtig Trijn zegt tienmaal amen,
Gij weet er wel ras alles van.

Een punt slechts zie, dat liep hem tegen,
Ziet gij zijn frissche zonen daar ?
Ik durf niet zeggen 'k sta verlegen,
Niet één was voor de krijgsdienst klaar.

Zij hadden allen hun gebreken,
't Was bitter ongelukkig wis !
Maar naauw vergaan de keuringsweken
Weg is 't gebrek, dat kon niet mis.

Gij hoort wel ! 'k kan geen ongeluk noemen
Al zoek 'k de vijftig jaren rond.
Ja bruidspaar ! daarop moogt ge roemen,
Dat zeggen allen mond tot mond.

'k Wil zelfs nog daar een voorbeeld staven
Er moest een nieuwe kerk zijn
Maar hoeveel plannen zijn begraven,
Zoo goed gevormd naar alle schijn.

Ook ik ging aan een plan mij wagen,
'k Dacht, 't komt toch wel eenmaar klaar
Maar ach ! ook ik zou mij beklagen,
Ook ikzal met mijn hand in 't haar.

Neen, neen ! zei Jan ik zal u redden,
Ziedaar ! een duizendponder steen,
Zoo geef 'k er zeven, en 'k wil wedden,
Nu krijgt gij hulp van iedereen.

Eer vraagt ge, thans, hoe 'k ben gevaren,
Gelukkig Jantje was mijn hulp,
Alras kon 't Zand de kerk staren,
En ik verliet mijn oude stulp.

Sinds is 't geluk mij niet geweken,
't Brengt sieraad thans op sieraad aan,
En 't hoogaltaar is mij een teeken,
Zoolang Jan leeft zal 't steeds goed gaan.

Lang leef dan 't gouden Echtpaar ! zeker,
Zoo klinkt mijn wensch, zoo spreekt mijn hart,
Vat aan ! vat aan ! de volle beker,
En drinkt die leeg; waartoe gemord?

Hoera ! hoera ! dat zij lang leven !
Die 't jubelfeest ten deele viel.
Dat 't altaar, thans door hen gegeven;
Nog lang verheugen beider ziel.

Geluk ! geluk ! ook dierb're kinderen
En die van hen weer kinderen zijn.
Komt ssoms de treurnis 't leven hinderen,
Weest om diens zegen lang verblijd.

Hoera ! hoera ! die blije toonen,
Getuigen mijnen dankbaarheid,
O, moge God U eeuwig loonen
Daartoe is steeds mijn beê bereid.

Kind(eren):

1. Petrus - Pieter Jans de Wit  1816-1861 
2. Catharina de Wit  1818-1888 
3. Cornelis de Wit  1819-1886 
4. Alida de Wit  1821-1852 
5. Mietje de Wit  1822-1823
6. Adam de Wit  1824-1884 
7. Stendert de Wit  1826-1881 
8. Mietje de Wit  1828-1856
9. Johanna de Wit  1830-1913 
10. Christina de Wit  1838-1874 

Notities over Johannes "Jan Pietersz." de Wit

Familienaam De Wit ligt verankerd in ontstaansgeschiedenis van dorp 't Zand - Noordhollands Dagblad - medewerker J.N. de Wit

*** vervolg op de tekst van het artikel bij Pieter Adamsz. de Wit (1768-1846) ***
Bij zijn (Jan's) huwelijk op 22-jarige leeftijd met 'Zijper Trijn', ofte wel Catharina Molenaar gaf hij als beroep vrachtrijder op. Zij betrokken de boerderij De Mosselwiel in de Boschweg nabij de nog droog te maken Anna Paulownapolder. Ten behoeve van de aanleg van de nieuwe dijken vervoerde hij onder andere riet, palen en rijshout voor de polder, hetgeen hem geen windeieren legde.

Vermogend man.
Mede door het voor boereneconomisch goede tij werd hij een vermogend man hetgeen zijn aanzien vergrootte. Hij kreeg een aanstelling als pluimgraaf, dat wil zeggen dat hij toezicht moest houden op het gevogelte in een deel van de polder. De functie om als pluimgraaf het levende gedierte op de oorlogsschepen te moeten verzorgen kon Jan nog accepteren, maar toen de oorlogsbodems voor actie naar zee moesten, besloot Jan in het holst van de nacht te deserteren. Hij leende een zwart paard, waarmee hij snel richting Zijpe galoppeerde.
In de vroege morgen klopte Jan bij zijn dodelijk ongeruste Trijntje weer op de deur van de boerderij aan de Boschweg. Vechten was niets voor Jan, en hij wist ook zijn zonen Pieter, Cornelis, Stendert en Adam wegens vermeende lichaamsgebreken uit de militaire dienst te houden. Bij de geboorte van Adam ging hij om de dienst te ontlopen zelfs zo ver om het kind aanvankelijk als meisje onder de naam Anna bij de burgerlijke stand te laten inschrijven.

Altaarsteen.
Lange tijd was Jan hoofdingeland van de Polder Zijpe en ook door het schenken van enkele aanzienlijke bedragen aan de R.K.-kerk in 't Zand verwierf hij aanzien. Volgens een rijm, welke werd voorgedragen ter gelegenheid van hun 50-jarige huwelijk in 1865, betaalde Jan eveneens de duizendponder altaarsteen voor de Zantemer kerk. (zie notitie bij 'huwelijk' voor de tekst van de rijm) Voor de R.K.-kerk in de spoorbuurt in Anna Paulowna en zelfs voor de Hervormde kerk in Oudesluis had Jan in zijn goed gevulde buidel getast.
In de inmiddels drooggelegde Anna Paulownapolder pachtte Jan van Groneman uit Wieringerwaard en van de erven Sieuwerts uit de jonge polder meer dan zeshonderd ha land. Op de met beemdgrassen en lamsoor ingezaaide weiden liet hij duizenden schapen grazen. Door de zeer geringe pachtpenningen voor veertig jaren vooruit te betalen, probeerde hij als huurder de polderlasten te ontlopen.
Hierdoor raakte hij met de Anna Paulownapolder in proces verwikkeld. De polder eiste meer dan fl.12.000 schadevergoeding van Jan. Door voortdurend met de polder te procederen en door hoge tegenrekeningen in te dienen voor door hem uitgevoerde transporten van materialen voor de zeeweringen wist Jan de eis van de polder al tot fl.4000 terug te brengen.

Schapenboer.
Het proces werd tenslotte met een betaling van duizend gulden aan de polder door zijn erven beëindigd. De bekende schapenboer Jan Pietersz. de Wit bezat aan het einde van zijn leven zo veel land, dat hij van de ene kant van de Zijpe naar de andere kant over zijn eigen land kon lopen. Aan alle acht kinderen liet hij een boerderij na. Zij trouwden met de zonen en dochters uit bekende families uit de omgeving, waardoor het halve dorp 't Zand welbeschouwd familie van elkaar is. Na zijn overlijden was zijn vrouw Catharina de hoogst aangeslagene door de belasting van de Zijpe.
Jan behoorde tot de eersten die op het kerkhof achter de door hem gestichte kerk in 't Zand werd begraven. Zijn zware eikenhouten kist werd in mei 1869 met acht bronzen schroeven gesloten. Toen het graf vijftig jaar later in verval raakte en hersteld moest worden, werden de stoffelijke overschotten van Jan en Trijntje door een aantal familieleden in een klein kistje herbegraven. Het kistje werd betimmerd door mijn vader Klaas de Wit (1888-1973) een van de vele achterkleinkinderen van Jan. (red: de schrijver van het artikel is Jacob Nicolaas de Wit 1930-.. zoon van Klaas; Klaas 1888-197 is een zoon van Klaas 1861-1915; kleinkind van Jan Pietersz. ; Klaas is een zoon van Kees 1819-1886; zoon van Jan Pietersz.)
Enkele nog puntgave bronzen schroeven werden verdeeld onder diegenen die aan de herbegrafenis hadden meegewerkt.

**********

Jan Pieterszoon de Wit, legende in 't Zand - Noordhollands Dagblad 7 november 2002 - verslaggever Peter Zethoven

't Zand - De Noordkop mag dan in de loop der jaren veel grote schapenhouders hebben gekend, ze kunnen nog steeds niet in de schaduw staan van Jan Pietersz. de Wit uit 't Zand, die rond 1845 duizenden schapen weidde, voornamelijk op de arme gronden van de pas drooggevallen Anna Paulownapolder.

De Wit is met kop en schouders de grootste schapenhouder 'ooit' in Noord-Holland. Drie etmalen had hij nodig om zijn blaters aan de veemarkt in Leiden te brengen en terug te keren, als het tijd was om het wolvee te verhandelen.
In 't Zand is De Wit trouwens pure legende. Op de eerste plaats maakte hij, door zijn bijna overactieve levenswandel veel mme. Maar ook werd hij wijd en zijd beroemd door de onorthodoxe wijze, waarop hij soms meende op te moeten komen voor zijn rechten. Zo vergat hij eens na het afrekenen direct van boord te gaan van een vertrekkend schip in Den Helder, waarop hij zojuist proviand had verkocht. Het gevolg was dat hij drie dagen op zee moest doorbrengen., voordat hij met een passerend schip weer terug kon naar Nieuwediep. Een voorval dat in de Zandtemer kroegen natuurlijk breed werd uitgemeten.
Tijdens een conflict met het toenmalige polderbestuur, doste hij zijn personeel ooit uit als spoken in witte hemden om 's nachts de bewakers weg te jagen, die een kudde van zijn schapen moesten bewaken, die door het polderbestuur in beslag was genomen.
Ook wat betreft de militaire dienstplicht had Jan Pietersz. zo zijn eigen ideeën. Zijn kort daarvoor nog kerngezonde zonen mankeerden op de medische keuringen zoveel, dat het een wonder mocht heten dat ze überhaupt nog leefden. Gelukkig trad een volledig herstel al snel in, nadat ze waren afgekeurd voor 'alle diensten' in 's Konings wapenrok.
Stilzitten, neen dat kon Jan Pietersz. niet. Want, naast de schapen bezat de schat-hemeltje-rijke Zandtemer boer een keur aan puike drafpaarden, waarmee hij op de draverijen in en rond het Kanaaldorp vele prijzen voor de neus van de concurrentie wegkaapte. Daarnaast was De Wit pluimgraaf (hij bezat onder meer een eendenkooi) en fervent jager. Gevangen wild en gevogelte werden verkocht als proviand aan de in Den Helder liggende (oorlogs)schepen.
Was stilzitten al moeilijk voor hem, stilliggen helemaal. Want ook in het huwelijksbed liet Jan Pietersz. zich allesbehalve onbetuigd. Samen met zijn echtgenote Trijntje Molenaar zorgde hij, nadat hij in 1815 op 22-jarige leeftijd was getrouwd met zijn 18-jarige Trijntje, voor tien nazaten. De tekst op Trijntje's bidprentje luidde: 'Ik zal U zegenen en Uw geslacht talrijk maken'. Zo'n spreuk was bij de De Witten niet aan dovemansoren besteed. En in een paar generaties zag het zwart van de De Witten in het Kanaaldorp. De bidprentspreuk kwam meer dan uit.

De Boomen.
Stamvader van het De Witten-geslacht in 't Zand is echter nog altijd Jan Pietersz.'s vader: Pieter Adamsz. de Wit. Deze kwam oorspronkelijk van De Boomen (Oude Niedorp) en vestigde zich aanvankelijk op boerderij 't Hoekje, waar nu (2002) Arie Slijkerman op zit. Later boerde hij op De Mosselwiel aan de Korte Bosweg, waar Jan de Wit honderd jaar later zijn dressuurpaarden instrueerde om in grote bedden te slapen, of om op hun achterste gezeten een glas bier te nuttigen. Vader Pieter Adamsz. vergaarde tijdens zijn leven een waar fortuin aan onroerend goed, dat bij zijn dood neerkwam op zo'n beetje - ietwat overdreven gezegd - de halve Zijpe.
Jan Pietersz. stierf in 1869, 76 jaar oud. Zijn vrouw Trijntje overleed tien jaar later op 82-jarige leeftijd. Hun gebeente rust in het graf van de familie Strooper.

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Johannes "Jan Pietersz." de Wit?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!

Tijdbalk Johannes "Jan Pietersz." de Wit

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen