Stamboom Steenhof » Petrus "Pieter Janse" Steenhof (1692-1768)

Persoonlijke gegevens Petrus "Pieter Janse" Steenhof 

• Roepnaam is Pieter Janse.
• Hij is geboren.

  Gedoopt (Gereformeerde kerk) 20 april 1692 te Woudenberg. (get Geertje Evertz).
  Pieter groeit op in het huis in de Middenstraat in Woudenberg.
  Zijn vader werkt daar als smid.
  Hij is een jaar of zeven wanneer zijn vader overlijdt.
  
  Pieter is werkzaam als tabaksbouwer en daghuurder.
  Een daggelder of daghuurder is een los arbeider die in verschillende bedrijfssectoren werkzaam is.
  In het oogstseizoen is dit veelal bij een van de talrijke boeren.
  
  Eind 1730 is hij getuige bij het passeren van een testament.
  
  Lidmatenregister gereformeerde gemeente Woudenberg 1746
  Namen van de ledematen die ik, C.P. Pronckert, komende in mijne dienst in septemb. 1746 tot Woudenberg gevonden heb.
  "... Gerritie Steenhof, obiit 1d/8m 1761 / Jannetie Steenhof ..."
  
  huisgezin 1748
  In 1748 is hij ingeschreven bij het "Huisgezinnen gerecht Woudenberg 1748"
  Peter Jansen Steenhoff van beroep daghuurder
  Hij bezit n morgen (ca 4/5 hectare) land en woont met drie personen in de Voorstraat op nummer 2. .
  Bij hem in woont Thijs Wildeman, Lijsbeths broer, met zijn vrouw. Thijs is ook daghuurder.
  Thijs en vrouw vertrekken in de jaren erna en wij zien dan Gerrit, zoon van Pieter, met zijn vrouw bij hen intrekken.
  Het bewuste huis is Voorstraat 2, aan de zuidkant.
  Op nummer 1, het hoekhuis woonde de weduwe van predikant van Toll met haar vier kinderen.
  Op nummer 3. (dus de andere buren) woonde de familie Eijkelkamp (met drie kinderen).
  Het huis van Pieter lag bijna aan de Poort (het pleintje). Hij was eigenaar van het pand.
  In 1766 verkocht hij het huis aan Arien Eykelkamp.
  
  TABAKSTEELT
  
  De eerste Nederlandse tabaksteelt verschijnt begin 17e eeuw in Amersfoort. De tabaksteelt verspreidt zich verder over de Veluwe en komt later in de Betuwe voor (1654 in Elst (OB)..
  Het telen van tabak was iets geheel nieuws in de landbouw en kon zich zo goed verbreiden omdat de vraag naar tabak groot was, waardoor de telers er, ondanks de risico's, goed aan konden verdienen.
  Woudenberg was en bleef eeuwenlang een kleine, agrarische gemeenschap.
  Tot het einde van de 19e eeuw waren akkerbouw en tabaksteelt (vanaf ca. 1700) belangrijke bestaansbronnen.
  De boeren kozen voor tabak omdat het een sterk gewas is, dat goed gedijt op arme grond en opgewassen is tegen het veranderlijke klimaat.
  In 1783 noemde 12% van de beroepsbevolking van Woudenberg zich 'tabakker'.
  Pieter moet het begin van de tabaksteelt hebben meegemaakt.
  Het is mogelijk, zelfs waarschijnlijk, dat Pieter zelf tabak teelde op zijn stukje grond.
  We kunnen stellen dat hij een van de eerste tabakstelers van Woudenberg was.
  De tabak werd voornamelijk verwerkt tot snuif- en pruimtabak. Pas na 1827 (de uitvinding van de lucifer) kwamen de sigaren sterk in opkomst.
  
  schuren
  Aanvankelijk hing men het tabaksblad te drogen op zolders, in koeienstallen, op de deel of buiten onder een afdak. Veel kleinere tabaksplanters zijn dit altijd blijven doen. Omstreeks 1660 werd begonnen met het bouwen van speciale schuren om de tabak te kunnen drogen. Deze eerste schuren (en loodsen) hebben er waarschijnlijk uitgezien als wagen- of hooischuren.
  Pieter woonde in de Voorstraat. Daar hebben ook enige tabaksschuren gestaan. In de tijd dat Pieter er woonde, waren de schuren niet zo groot als de latere tabaksschuren.
  
  tabaksschuur aan de Voorstraat in Woudenberg
  
  de teelt
  De tabaksplant is een eenjarige plant.
  Tussen het zaaien en oogsten liggen niet meer dan zo'n vier tot vijf maanden.
  Tijdens dit groeiproces worden de planten 'getopt' (de bloemen worden uitgesneden), waardoor alle voedingsstoffen aan de bladeren ten goede komen.
  Omdat niet alle bladeren tegelijk rijp zijn, worden ze n voor n geplukt. Aangezien de bladeren van onderaf rijpen, worden ze van beneden naar boven in verscheidene partijen geoogst, waarbij de onderste bladeren het zogenaamde 'zandblad' leveren.
  
  de oogst
  Na de oogst worden de bladeren in de buitenlucht gedroogd.
  De tabaksbladeren worden aan stokjes of dunne draden geregen, en in de schuren opgehangen.
  Dit drogingproces, waarbij het blad zo'n 85% van zijn oorspronkelijke gewicht verliest, duurt ci vier weken.
  Tevens treden er chemische veranderingen op, die als voorfase van het fermenteren beschouwd kunnen worden. Het fermenteren is een soort gistingsproces, waardoor de hoeveelheden zetmeel en eiwitten in de tabak sterk worden afgebroken, terwijl ook het nicotinegehalte enigszins omlaag gaat.
  Tenslotte worden ook de geur en het aroma van de tabak ontwikkeld, en wordt de kleur van de bladeren door het fermenteren gelijkmatiger.
  
  broei
  Tijdens het fermenteren worden de bladeren gebundeld en op stapels gelegd.
  Hierdoor ontwikkelt zich een soort broei, zoals die bijvoorbeeld ook bij hooi voorkomt.
  Zodra het binnenste gedeelte van de stapel een temperatuur van zo'n 55o C bereikt heeft, wordt de stapel uit elkaar gehaald en tot een nieuwe gevormd, waarbij men ervoor zorgt dat de bundels die binnenin hebben gelegen nu buiten komen en omgekeerd.
  Dit proces van stapelen en uit elkaar halen kan zich 4 tot 7 keer herhalen, totdat de tabak uitgefermenteerd is en de temperatuur niet meer oploopt.
  Na tien weken drogen en fermenteren is de tabak geschikt voor de verkoop.
  Degenen die nog meer van de tabaksteelt willen weten, raad ik aan om eens het Amerongs Historisch Museum te bezoeken. Dit museum, dat gevestigd is in een voormalige tabaksschuur in het centrum van Amerongen, bevat een permanente tentoonstelling van de tabaksteelt in Nederland en van Amerongen in het bijzonder. Bij het museum is een klein proefveldje met tabak aangeplant, waardoor de tabaksteelt nog is te aanschouwen. In het achterste deel van het museum is te zien hoe de tabak, aan spijlen geregen, te drogen hangt in de tabakshanken. Zelfs is er een zakje met tabakszaad verkrijgbaar om thuis ook eens te proberen tabak te verbouwen.
  
  Literatuur
  Dr. H.K. Roessingh, 1976; Inlandse Tabak, Expansie en contractie van een handelsgewas in de 17e en 18e eeuw in Nederland.
  D. Pezarro, 1987; De teelt van tabak in Amerongen en omgeving.
  R. van 't Hoff, 1980; Het goede leven, Pijpen en pijptabak.
  G.A. Brongers, 1964; Pijpen en tabak.

• Hij werd gedoopt op 20 april 1692 in Woudenberg.Bron 1

  Geloof: Geref kerk

  Getuige: Geertje Evertz

• Beroep: Tabaksbouwer en daghuurder.
• Woonachtig in het jaar 1748: In het dorp, Woudenberg, Nederland.

  Volgens Ir. W.H.M. Nieuwenhuis (april 2000) ging hij na zijn huwelijk wonen bij zijn schoonouders aan de Voorstraat oud nummer 3 (thans ter hoogte van nummer 11).
  
  Volgens " Huisgezinnen gerecht Woudenberg 1748" heeft één morgen land in gebruik, of dit eigendom is is niet bekend. Bij notaris Lagerwey in Amersfoort en Utrecht niets gevonden.

• Hij is begraven op 26 september 1768 in Woudenberg.Bron 2
• Een kind van Jan Hendriksz. Steenhof en Gosentje Roelofs
• Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 8 december 2011.

Gezin van Petrus "Pieter Janse" Steenhof

Hij is getrouwd met Lijsbeth Janz Wildeman.

Zij zijn op 18 maart 1713 te Woudenberg in ondertrouw gegaan.Bron 3

Kind(eren):

1. Trijntje Steenhof  1713-< 1800 
2. Jan Steenhof  1715-1777 
3. Gosewina Steenhof (ook wel Steenholt)  1719-???? 
4. Gerrit Steenhof  1719-1788 
5. Wessel Steenhof  1722-1770
6. Hendrik Steenhof  1723-< 1800
7. Kornelia Steenhof  1726-< 1800

Notities over Petrus "Pieter Janse" Steenhof

Vanaf 1720 gaat hij "Logys belasting" betalen ad 0-8-0 per jaar.
In 1730 wordt het tarief verhoogd naar ¹ -9.-.

In 1748 is hij ingeschreven bij het "Huisgezinnen gerecht Woudenberg 1748"
Op bladzijde nummer 1 Oud staat:
Peter Jansen Steenhoff van beroep daghuurder Hij bezat één morgen (ca 4/5 hectare) land en woonde met drie personen in het huis in het dorp.
Bij hem in woonde Thijs Wildeman, haar broer.
Nieuwe notitie: (Dit betreft een latere verbetering)
Peter Jansen Steenhoff en vrouw er woonde 1 persoon in van 10 jaaren, hij was daghuurder, tabaksbouwer.
In woonde Gerrit Steenhoff en vrouw, een daghuurder en toeb. (?)

Op 20 december 1730 was hij getuige bij het passeren van een testament.
Zie de foto van zijn handtekening.

In 1693 wordt er weer 'Haardstedengeld' geheven. Dat was een belasting die te maken had met het aantal haardsteden. (vuurplaatsen/haarden/schoorstenen/rookgaten/schouwen/ovens). Het ging om plaatsen waar vuur gestookt mocht worden of waar rook uit kwam. Deze belasting was alweer bijna een eeuw in gebruik.
Jan had twee haardsteden in gebruik en betaalde daar 2,-- voor.
Hij is zowel 'eygr. als bruycker', eigenaar en gebruiker, en het is 'bij de selve opgegeven'(Hij heeft het zelf opgegeven)
Waarschijnlijk werd één van de haardsteden gebruikt voor het smeedwerk.

Tot dat moment vinden we moeder Gosentje nog in de boeken. Ze betaalde het 'logysgeld' (van 1700 tot 1714), gaf schriftelijk toestemming voor een huwelijk (1708), wordt genoemd in een document betreffende zoon Jacobus (1710) en was doopgetuige (1706, 1711, 1713). Na 1714 komen we haar niet meer tegen. Mogelijk is zij in die tijd overleden.

De leenkamers

Als wij vanaf het einde van de dertiende eeuw, waarin de registratie van de grafelijke lenen begint, het leenstelsel gewaar worden, is de daadwerkelijke steun door krijgsdienst (heerdienst) aan de graaf of heer al op de achtergrond geraakt.

In de geregistreerde leenakten worden onder andere de volgende begrippen gehanteerd, die u ook terugvindt bij het raadplegen van de repertoria.

Door de leenheer wordt een leen (een perceel land) in leen overgedragen aan een leenman tegen betaling van een vergoeding voor de verwerving (heergewaad) bij vererving voor het leenhof, d.w.z. ten overstaan van andere leenmannen. De leenman doet dan "hulde en manschap".

Het was eveneens mogelijk een stuk land tot leen te verheffen door het op te dragen uit "vrij eigen". Het land kwam daardoor onder leenverband te staan. Daarvoor was het een allodiaal goed.

Onder leenverband vindt men niet uitsluitend onroerende goederen zoals land, huizen met erven maar ook visrechten, tienden enz.

Bij het overlijden van een leenman moest binnen een jaar en een dag het leen door de gerechtigde erfgenaam (nazaat) opnieuw worden opgedragen tegen betaling van het heergewaad. Het leen kon worden vervreemd en overgedragen aan iemand anders. In dat geval moest door de nieuwe leenman het leen opnieuw worden verzocht. Was de nieuwe leenman minderjarig, dan deed een ander - meestal zijn voogd - hulde voor hem. Bij het bereiken van de meerderjarige leeftijd deed hij zelf hulde en verzocht het leen met "ledige hand". Ingeval van een vrouwelijke leenvolger deed altijd een ander hulde voor haar. Indien zij gehuwd was, was dit meestal haar echtgenoot.

Als de leenheer was overleden, moesten alle leenmannen opnieuw hulde doen aan zijn opvolger en het leen verzoeken zonder betaling van het heergewaad. Het werd dan verzocht met "ledige hand". Onder bepaalde omstandigheden kon het leen "ten vrij eigen" worden gegeven, waarna het uit de registratie verdwijnt. De leenman kon het leen op allerlei manieren bezwaren met toestemming van de leenheer, bijvoorbeeld met een lijfrente ten behoeve van zijn vrouw na zijn overlijden. Hij vestigde dat dan op de "minre helft van het leen".

In de praktijk kon men over het goed beschikken alsof het in volledig eigendom was, behoudens de beperkingen als gevolg van het leenverband.

Bij het verheffen van het leen werd een akte (leenbrief) - in principe onder overlegging van oudere brieven - opgemaakt, waarvan de leenheer een afschrift behield of een notitie van de belening in een register bijschreef. De registratie kwam eerst vanaf de veertiende eeuw goed op gang.

Men onderscheidde het recht- of kwaad leen, waarbij alleen de oudste zoon mocht opvolgen, en het onsterfelijke- of erfleen, waarin recht van opvolging mogelijk was voor alle gerechtigde verwanten van de erflater met inachtneming van een bepaalde volgorde.

Soms werd deze volgorde in de leenbrief vooraf vastgelegd. Spilleleen is een leen waarin ook vrouwen mogen opvolgen, dit in tegenstelling tot het zwaardleen.

In het graafschap Holland hebben zo'n 200 leenkamers gefungeerd. De n groter dan de ander. De omvangrijkste leenkamer was die van de graven van Holland, waarin een groot aantal andere leenkamers zijn opgenomen doordat de van deze leenkamers afhankelijke lenen afstierven (bijv. Voorne in 1372), teruggekocht of geconfisqueerd werden. Zo werden in 1401 de lenen van de Heren van Arkel, gelegen in het graafschap Holland, door hertog Albrecht geconfisqueerd.

Het leenstelsel bleef tot 1798 in gebruik.

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Petrus "Pieter Janse" Steenhof?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!

Tijdbalk Petrus "Pieter Janse" Steenhof

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen