Paul Christiaan Smis. Oude namen. » Bartel Willem van der Vlugt (1810-> 1857)

Persoonlijke gegevens Bartel Willem van der Vlugt 

• Hij is geboren op 22 januari 1810 in Haarlem, Noord-Holland, Nederland.
• Opleiding: in het jaar 1828 student medicijnen (1828-1829).
• Woonachtig:
• Haarlem, Noord-Holland, Nederland.
• Paramaribo, Suriname.
• Hij is overleden na 1857.
• Een kind van Bartel Willem van der Vlugt en Hermina Pluijm

Gezin van Bartel Willem van der Vlugt

Notities over Bartel Willem van der Vlugt

Bron: Gens Nostra (1946-2006), Jaargang 43, 1988, Blz.: 251-255
Artikel: DRIE HAARLEMSE FAMILIES EN DE CAMERA OBSCURA
door: P. J. FIERST VAN WIJNANDSBERGEN
[...] Tot de kennissenkring van de families Beets en Fiers in Haarlem behoorde ook
de doopsgezinde familie Van der Vlugt. De genealogie van dit geslacht is gepubliceerd in Gens Nostra XXXIII (1978), p. 112 e.v. Een fragment daaruit is voor
ons onderwerp bijzonder interessant. Het luidt: Bartel Willem (van der Vlugt), geb. Haarlem 22.1.1810, student medicijnen (Leiden 15.4.1828), na mei 1839 vertrokken naar Suriname, alwaar hij volgens een aantekening in het familiearchief getrouwd zou zijn. Verder zou hij model hebben gestaan voor Dolf van Brammen, een figuur uit de Camera Obscura van Hildebrand, overl, na mei 1842.
[...]
Bartel Willem van der Vlugt zou model hebben gestaan voor Dolf van Brammen,
de gesjeesde student en onbezorgde leegloper op vaders kosten uit die
prachtige schildering van een toenmalig burgermansleven „De familie Stastok"!
Dit verhaal was reeds opgenomen in de eerste uitgave van de Camera Obscura
in oktober 1839. Zes maanden na de eerste uitgave was een tweede druk nodig.
In de narede daarbij schreef Hildebrand, gedateerd april 1840:
„Zoo heeft men zich ook hier en daar zeer beijverd de origineelen aan te wijzen van de personen, die ik heb opgevoerd, en heb ik tot mijn groote voldoening bevonden, dat men in iedere stad, waar ik al of niet verkeerd heb, zes of zeven menschen wist op te noemen, van welke allen men mij om 't zeerst opdrong dat zij het waren die voor dit of dat portret gezeten hadden. Ik dacht waarlijk niet dat er zoo vele Nurksen en Stastokken op dit benedenrond hunne beminnelijkheden ten toon spreidden en sta verbaasd over den gedienstigen ijver, waarmee de vingers naar hen worden uitgestoken."
Voorts stelde hij zijn „chambre obscure" argeloos geplaatst te hebben zonder
haar op een onbescheiden wijze te „pointeren". Dat plaatsen gebeurde overigens
wèl in de kring waar hij leefde en verkeerde en het wekt dan ook geen verwondering
dat verschillenden uit die kring iets van zichzelfven of van hun bekenden
meenden te herkennen in de typen die Hildebrand had geschetst. Is die herkenning
in het geval van Bartel Willem van der Vlugt terecht?
In bijgaand schema wordt weergegeven welke huwelijksbanden zijn ontstaan
tussen de families Van der Vlugt, Fiers en Beets. Men ziet daaruit ook dat Nicolaas
Beets een leeftijdgenoot was van Bartel Willem van der Vlugt en diens zuster
Barendina Jacoba. Met zijn verre neef van dezelfde generatie, Pieter Fiers,
scheelde hij ruim tien jaar. Degenen van hen die een universitaire studie zijn gaan
volgen, deden dat aan de Leidse universiteit. In het „Album Studiosorum Academiae
Lugduno-Batavae 1575-1875" komen de volgende inschrijvingen voor:
5.9.1820 Pieter Fiers Smeding van Haarlem 18 jr rechten
15.4.1828 Bartel Willem v.d. Vlugt van Haarlem 18 jr medicijnen
12.9.1833 Nicolaas Beets van Haarlem 19 jr theologie
Toen Nicolaas Beets in Leiden aankwam, was Pieter Fiers Smeding reeds een
aantal jaren afgestudeerd, getrouwd en naar Suriname vertrokken. Bartel Willem
van der Vlugt heeft zijn studie niet afgemaakt. Hoeveel jaren hij in Leiden
heeft geresideerd onder de dekmantel aldaar te studeren, weet ik niet. Het is echter
wel duidelijk dat de jonge Beets èn in Haarlem èn in Leiden ampel gelegenheid
heeft gehad om het doen en laten van Bartel Willem evenals de sfeer en het milieu waarin dat plaats vond, goed te leren kennen.
Het Hollandse leven speelde zich in die dagen nog zo veelvuldig af in de nabije
en overzienbare kring van familie, vrienden en stadgenoten, dat het niet te verwonderen
is dat een schrijver als Hildebrand zijn onderwerpen dicht bij huis en in zijn universiteit vond. Hij was trouwens nog te jong om daarbuiten al veel
meegemaakt te hebben. Dat was ook niet nodig, zijn naaste omgeving leverde
voldoende materiaal voor zijn bijzonder talent. Met de ietwat ironische afstandelijkheid van de jonge intellectueel, overtuigd van de voortreffelijkheid van zijn
eigen opvattingen maar getemperd door een milde humor, wist hij de verschillende
personages en gebeurtenissen, die hij om zich heen waarnam, tot een Hollands
tafereel te componeren en zó treffend te vertolken, dat wij zelfs heden ten
dage er nog een zekere affiniteit mee kunnen voelen en facetten van onszelf of
van onze naaste daarin terugvinden ondanks onze huidige, in vergelijking met
Beets' tijd, sterk veranderd normen- en waardenpatroon. De figuren die Hildebrand
ons schetst, zijn echt getekend naar het leven. Met de familie Van der Vlugt
ben ik er van overtuigd dat de figuur Dolf van Brammen in belangrijke mate
geïnspireerd is door hun familielid Bartel Willem.
Blijkens bovenstaand citaat is deze na mei 1839 naar Suriname vertrokken,
alwaar hij getrouwd zou zijn en na mei 1842 overleden.
Inderdaad werd het paspoort voor Suriname, aangevraagd door B. W. van der
Vlugt Jr., gefiatteerd namens de Minister van Koloniën op 6.6.1839. Niet lang
daarna is hij vertrokken. Verdere informatie komt voornamelijk uit de Surinaamse
Almanak, waarvan de uitgave helaas na 1847 is gestaakt, en uit de West-
Indische Almanak, die voor de jaren 1856, 1859, 1860 en 1861 is verschenen. De
eerste vermelding van B. W. van der Vlugt dateert uit 1845. Hij was toen directeur
van de Plantage Katwijk. De laatste vermelding is van 1.4.1858; toen fungeerde
hij als directeur van de Plantage Geertruidenberg, op 1.6.1859 wordt hij daar niet meer aangetroffen. Beide plantages lagen aan de Commewijne-river, niet ver van Paramaribo; er werd koffie verbouwd.

Fragment van de kaart van Suriname van L. A. Bakhuis en W. de Quant (1830) met geheel rechts de plantage Katwijk en verder de rivier af de plantage Geertruidenberg

De bewering hierboven dat hij na mei 1842 overleden is, is dus letterlijk juist. Maar wel merkwaardig, aangezien hij zestien jaar later, in april 1858, nog in leven was. Het valt nauwelijks aan te nemen dat de familie in Nederland na mei 1842 - dat is de maand waarin Bartel Willem's zuster in Haarlem trouwde - geen enkel bericht meer van of over hem zou hebben ontvangen. Immers, die zuster, Barendina Jacoba van der Vlugt, verbleef van medio 1842 tot medio 1849 in Paramaribo samen met haar man Mr. Pieter Fiers Smeding, president van het Gerechtshof aldaar. De Europese gemeenschap in de Kolonie Suriname was niet zo talrijk, dat naaste familieleden elkaar gemakkelijk uit het oog konden verliezen.

Mede gezien de divers nevenfuncties van Barendina Jacoba's echtgenoot is het buitengewoon onwaarschijnlijk dat zij niet op de hoogte geweest zouden zijn van Bartel Willem's reilen en zeilen, althans tot het tijdstip van hun vertrek uit Suriname in juli 1849. Maar ook daarna zullen zij van hun achtergelaten persoonlijke en zakelijke relaties nog wel geruime tijd de voor hen wetenswaardige
nieuwtjes hebben vernomen. Blijkbaar is daarvan dan niet alles vastgelegd in het familiearchief Van der Vlugt. Daarin werd wel aangetekend dat Bartel Willem in Suriname getrouwd zou zijn. Over dat eventuele huwelijk heb ik niets kunnen vinden. Wèl een indicatie van het tegendeel. Tijdens de jaren van zijn directievoering op de Plantage Geertruidenberg werd die plantage bevolkt door één vrije bewoner en ca 80 onvrije. Die ene vrije bewoner is zonder twijfel Bartel Willem van der Vlugt. Als hij toen getrouwd geweest zou zijn, zouden, zoals te doen gebruikelijk in de plantagestatistieken, tenminste twee vrije bewoners zijn geteld. [...]

Tijdbalk Bartel Willem van der Vlugt

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen