Stamboom Van Dijk » Adrianus Nuijten (1540-1571)

Persoonlijke gegevens Adrianus Nuijten 

• Hij is geboren in het jaar 1540 in Tielen, Gemeente Kasterlee, Antwerpen, Belgie.
• Hij is overleden in het jaar 1571 in Meerle, Gemeente Hoogstraten, Antwerpen, Belgie, hij was toen 31 jaar oud.

Gezin van Adrianus Nuijten

Kind(eren):

1. Abraham Nuijten  1570-????
2. Henricus Henrici Cornelis Nuijt(en)s  1565-1652 
3. Elisabeth Nuyts  1560-1644

Notities over Adrianus Nuijten

http://www.amaliavansolms.org/nl/tachtigjarige%20oorlog%201568-1648%20(tijdbalk).html

Tachtigjarige Oorlog (tijdbalk)

 

Om te weten te komen wat de gewone man in 1648 dacht ov
er de bereikte vrede in Münster, moeten we proberen ons te verplaatsen naar zijn leefwereld. Belangrijk is het om de ellende te kennen die aan d

e vrede voorafging. Laten we daarom eens kijken
wat zich tussen 1568 en 1648 afspeelde in het gebied tussen de steden Breda, Hoogstraten en Turnhout, met name in Breda, Ginneken, Chaam, Alphen, Baarle

, Meerle, Minderhout, Hoogstraten, Wortel
, Merksplas en Turnhout...

 

1568

 

- De oorlog breekt uit. Tijdens de eerste helft van de 80-jarige oorlog hebben de boeren het zwaar te verduren. In Hoogstraten kwij
nt de wolweverij weg: wevers sterven of wijken uit. Ook de handel ond

ervindt veel hinder. Hoogstraten is een belangrijke verbinding tussen Vlaanderen en de Hanzesteden. De eerste helft van de o
orlog heerst er veel ellende.

 

- Oorlogvoeren is een seizoenbedrijf: in de winter bebeurt er niets.

 

- Jonker Jan van Treslong laat hageprekers toe op zijn hoeve in
Minderhout. Zij komen zijn huurders bekeren tot het nieuwe geloof. Van Treslong wordt daarvoor in Brussel onthoofd.

 

- Heren van Turnhout zijn Maximiliaan van Boussu (1557-1580) en Pi
eter van Boussu

 

(1580-?).

 

1569

 

- Pest in Turnhout.

 

1570

 

- Pest in Turnhout. In het Huis metten Thoren ligt br
andhout opgestapeld voor doortrekkende legers van Noord en Zuid. Het huis zelf is vervallen, het lood is verwijderd voor het smelten van munitie.

 

1571

 

- Pest in Tu
rnhout.

 

- Het Minderhoutse kerkgoed wordt in een afgesloten koffer naar Antwerpen in veiligheid gebracht. De koffer wordt pas in 1577 teruggehaald.

 

- De ontevredenh
eid over het bestuur van Alva wordt groter omdat deze zijn belastingsplannen weer opvatte (de honderdste penning éénmalig op alle bezit, de twintigste penning telkens bij de verkoop

van onroe
rende goederen en de tiende penning bij het verkopen van roerende goederen).

 

1572

 

- Den Briel wordt veroverd op Alva. In Holland en Zeeland breekt een volksopstand
uit. De eerste vrije Statenvergadering komt bijeen. De tocht van Prins Maurits door de Zuidelijke Nederlanden mislukt.

Don Frederik, de zoon van Alva, gaat in de tegenaanval naar Gelderland en
Holland via de Maas. In Alkmaar wordt hij teruggedreven en moet hij Holland verlaten.

 

1573

 

- Alva wordt vervangen door Requesens maar veel verandert dat niet aan h
et gevoerde beleid.

 

1574

 

- Middelburg wordt op de Spanjaarden veroverd. Leiden wordt bijna een jaar lang tevergeefs belegerd door de Spanjaarden.

 

- Hendrik van Bedaff, rector van het H. Sacramentsaltaar in Minderhout is op de vlucht wegens het gevaar. Hij keert pas in 1575 terug.

 

1575

 

1576

 

-
Requesens sterft.

 

- Spanjaarden nemen Zierikzee in.

 

- De Spaanse troepen zijn al maandenlang niet betaald en beginnen te muiten. Ze kiezen hun eigen leiders, verla
ten de bezette plaatsen in het Noorden en trekken naar de Zuidelijke Nederlanden, waar ge

weldig geplunderd wordt (Spaanse Furie in Antwerpen: 10.000 doden).

 

- Geert Jan Geerts
van Hal in Minderhout wordt "door die van Hollant" gevangen genomen en komt slechts vrij na het betalen van fl 500-0 losgeld.

 

1577

 

- Eeuwig Edict afgesloten tussen
de nieuwe landvoogd Don Juan van Oostenrijk en de Staten-Generaal: de Spaanse troepen verlaten het land en de katholieke godsdienst zou overal de heersende zijn. Holla

nd en Zeeland verzetten z
ich. Don Juan verovert het kasteel van Namen waarne katholieken en protestanten de Unie van Brussel sluiten: aanhangers van beide godsdiensten beloven mekaar te beschermen.

 

- Geen o
mmegang tijdens de kermis in Hoogstraten.

 

1578

 

- Amsterdam gaat over naar Willem van Oranje. Groei van het Calvinisme werkt de verdeeldheid weer in de hand. Don Jua
n verslaagt het leger der Staten bij Gemblaux.

 

- Don Juan sterft. De hertog van Parma wordt zijn opvolger.

 

- Geen ommegang tijdens de kermis in Hoogstraten.

&
nbsp

- De graaf van Bossu valt met een machtig leger in de zomer de Vrijheid van Hoogstraten binnen. De soldaten worden in Hoogstraten en Minderhout ingekwartierd en de oogst van de boeren wordt
er volledi

g vernield.

 

1579

 

- Artois en Henegouwen sluiten de unie van Atrecht. Zij verzoenen zich met Parma. Tegelijk sloten de meeste Noordelijke gewesten
en de grote steden in Brabant en Vlaanderen de Unie van Utrecht, een mi

litair bondgenootschap.

 

- Parma is aan de winnende hand. Steeds meer steden in het zuiden worden verove
rd.

 

- Turnhout krijgt soldaten van de prins op bezoek, namelijk op 11 en 15 februari.

 

- Farnese trekt door Turnhout. Hij is op weg naar Maastricht.

 

- Geen ommegang tijdens de kermis in Hoogstraten.

 

- Op 25 oktober valt in Hoogstraten een regiment Spanjaarden binnen, te weten het Tertio van Lombardije van het regiment van Balde
ns (Z). Ze beroven ook de inwoners van Minderhout van hun gewassen. Er

blijft geen "goet, hoey oft stroey" meer over. Alle Minderhoutenaren worden uit hun dorp verdreven. Tien weken lang is ied
ereen op de vlucht.

 

1580

 

- Groningen, Drente en Overijsel kiezen de Spaanse zijde. Filips II spreekt de ban uit over Willem van Oranje. Hij belooft zijn moordenaar
een grote beloning en een verheffing in de adelstand.

 

1581

 

- De pastorij van Minderhout wordt door de geuzen van het kasteel van Hoogstraten bijna geheel verwoest.
Alleen de grote zaal en een groot deel van het dak blijven overeind. Ook het bos en ander houtg

ewas, dienstig voor timmerhout, werd afgekapt en bedorven. Ook de volgende jaren zijn er veel verw
oestingen.

 

- Het kasteel van Turnhout valt in handen van de Hugenootse kolonel de la Garde.

 

- Kasteel Bruheze in Baarle wordt in de zomer ingenomen door 40 misnoegd
e Spanjaarden, de zogenaamde Malcontenten. Ze laten het door de opgeëiste inwoners van Baarle versterken. Van daaruit onderneme

n ze akties tegen Breda. De gouverneur van Breda (Van Stakenbroek
) bestookt het kasteel zonder succes met twee kanonnen. Kolonel de la Garde overvalt in opdracht van de Staten van Brabant daarop Bruhe

ze met de ruiterij, voetvolk en kornetten. Na een hevige b
eschieting volgt de Spaanse overgave.

 

- Turnhout wordt bezet door het leger van de graaf van Boussu.

 

- Turnhout is belangrijk voor de Nassaus: het ligt tussen Bred
a en Diest, twee Oranjesteden.

 

1582

 

- Willem van Oranje wordt in Antwerpen gewond bij een aanslag.

 

- In de zomer valt het leger van De la Garde (Z
) binnen in Hoogstraten. De inwoners van Minderhout lijden schade aan hun graangewassen en worden beroofd van hun meubels en beesten. Het leger blijft in

Hoogstraten en Minderhout ingekwartierd
tot het kasteel van Hoogstraten aan hen wordt overgeleverd. Vanuit het kasteel worden vervolgens plundertochten georganiseerd. De plaatselijke bevolking behoud

t pot noch lepel, zelfs geen stuk
je brood in haar schapraai. Paarden worden afgenomen en zelfs hun schoenen moesten ze afgeven. Vele boerderijen en huizen worden tot brandhout afgebroken. Deze situati

e duurt tot in 1583 het ka
steel aan zijne Majesteit wordt overgegeven.

 

- Farnese komt in Turnhout tot een vergelijk met de dolende en uit Spaanse dienst gevluchte Duitse ruiters van paltsgraaf Johann Casimir.

 

- omstreeks 1582: de St.-Salvatorkapel van Nijhoven brand af. Tot 1606 worden de diensten "onder den blauwen hemel" gedaan.

 

1583

 

- Het leger van
de prins (N) neemt het kasteel van Hoogstraten over. Ook Minderhout wordt volledig geplunderd. Slechts weinig goederen of beesten bleven gespaard. Alle huizen, schuren en stallen worde

n afgebro
ken door de soldaten en gebruikt als brandhout. In Wortel worden 13 boerderijen afgebrand. Overal worden de gewassen vernield. Het leger rukt verder op naar Diest en overvalt Turnhout: in mei

w
ordt het kasteel belegerd door troepen van graaf Ernst van Mansfelt (Z). Turnhout krijgt daarna een schutsbrief van de prins.

 

1584

 

- Prins Willem van Oranje wordt
vermoord in Delft. Parma verovert Brugge en Gent. Hij maakt zich op voor het beleg van Antwerpen.

 

- Op 16 november komt de heer van Balanson (?) met een compagnie ruiters in Hoogstra
ten aan. Ze verblijven er enkele maanden, lang genoeg om in Hoogstraten en Minderhout iedereen van zijn granen te be

roven. En dit ondanks de sauvegarde die men daar onlangs heeft bekomen. Alle
inwoners van Hoogstraten en Minderhout slagen op de vlucht: een jaar lang woont er niemand meer. Veel inwoners sterven: van

de 70 Minderhoutse huwelijksparen blijven er maar twee in leven. Bij
de terugkeer van de overlevenden resten er nog één paard en vier of vijf koeien. Er heerst onnoemelijk veel armoede.

 

1585

 

- Antwerpen geeft zich over aan Parma.
De val van Antwerpen bracht een vluchtelingenstroom naar het noorden op gang. Maar liefst 40.000 sinjoren verlieten hun stad. De Schelde wordt afgesloten zodat d

e stad wegkwijnt.

 

- In juni wordt een nieuwe pastoor voor de parochie Minderhout benoemd. Wegens het oorlogsgeweld arriveert hij pas drie jaar later.

 

- "Ellendige oorlogsjaren van na 1585"

&
nbsp

- Uitbreiding van de ordonnantie tegen de pest in Hoogstraten (was er pest uitgebroken of dreigde er een pestepidemie?)

 

1586

 

1587

 

- Tij
dens de oogst valt de graaf Karel van Mansvelt (Z?) met zijn leger Hoogstraten binnen. Op elf dagen tijd verdwijnt de gehele oogst in Minderhout.

 

- In Minderhout wonen slechts 5 gez
inshoofden, allen op het gehucht Hal. Minderhoutdorp, Ybbruggen, den Aert en Bergen Vyffhuysen zijn verlaten. In het dorp staat alleen nog de kerk overeind. Die is v

olledig verwoest en geplunde
rd. De altaren zijn stukgeslagen en afgebroken. De klokken zijn gestolen. De kerk heeft geen inkomsten omdat de gronden en velden braak liggen. Het is een woelige tijd.

 

- In Meerle z
ijn ongeveer 50 boerderijen onbewoond en gedeeltelijk verwoest. De gronden zijn niet bezaaid. De overgebleven Meerlenaren getuigen op 3 december: "'t dorp is cleyn van inwoonderen, die we

lcke i
nwoonderen oic van sobre conditien ende macht syn, mits den affsterven van de ingesetenen, die van miserien ende van den pesten gestorven sijn in grooten getale."

 

- In Meer wonen 32
gezinshoofden.

 

- Wortel telt 14 gezinshoofden. Dertien boerderijen zijn afgebrand tijdens het beleg van het kasteel (1583). Daarnaast zijn er nog eens 25 boerderijen onbewoond en ono
ntgonnen.

 

1588

 

- In Minderhout zijn er in totaal 8 huizen bewoond. Twee staan er leeg en maar liefst 61 "hoeven ende woonsteden metter stallingen, schueren ende an
dere huysinghen zijn afgebroken en afgebrand" sinds

1584.

 

- Commissaris Georgio Basta (Z?) bezet Hoogstraten met een compagnie ruiters en een regiment Duitse knechten. De inwo
ners van Minderhout slaan vijf maanden op de vlucht en verblijven in andere dorpen.

Alle goederen en beesten worden geroofd en de ruiters en de knechten voorzien zich van het nodige verteer. Ge
ert Jan Geerts van Minderhout verklaart dat hem gedurende deze oorlog o.a. reeds 18 paarde

n en 24 melkgevende koeien zijn ontstolen. Zijn boerderij op Hal werd door de geuzen tot in de grond af
gebrand.

 

1589

 

- Filips II maakt de fout Parma zijn werk niet te laten afmaken. Hij mengt zich in Britse en Franse aangelegenheden waardoor zijn positie in de Neder
landen verzwakt: Parma moet elders gaan vechten. Sp

anje verzwakt financieel. De Staten-Generaal zorgt voor een goede verstandhouding met Frankrijk en Engeland.

 

1590

&n
bsp

- De kerk van Minderhout is volledig verwoest na de lange oorlogsjaren. Het herstel zou duren tot 1604: dan is de kerk opnieuw onder dak.

 

- Prins Maurits verovert Breda doo
r middel van een list (het turfschip, 3 maart). Het is het begin van een reeks schitterende successen. De stad blijft in handen van de Staten van Holland tot 1625.

 

- In Turnhout kam
peert in september het leger van graaf van Mansfelt. Hij wordt uit het kasteel verdreven door geuzen uit Breda.

 

1591

 

- Prins Maurits verovert Zutphen, Deventer, Del
fzijl, Hulst en Nijmegen.

 

- De Thornse goederen in de Baronie van Breda worden door de Raad van State belast met de vijfde penning. Later zelfs met de dubbele vijfde penning. Protest
en van de abdij brengen in 1609 Prins Maurit

s ertoe de besturen van de dorpen in de Baronie van Breda de opdracht te geven voortaan van die dubbele belasting af te zien.

 

1592

 

- Maurits verovert Steenwijk en Koevorden.

 

- Half mei houdt graaf van Mansfelt in Turnhout een troepenschouw over meer dan 8.000 manschappen. Eind juni overvallen S
taatse troepen o.l.v. Marcelis Backx in de straten van Turnhout het leger van d

e markies van Varabon.

 

- Parma overlijdt en zijn opvolgers krijgen de volgende jaren te kampen m
et geldgebrek en muiterij.

 

1593

 

- Maurits verovert Geertruidenberg.

 

- Op 2 april veroveren geuzen uit het garnizoen van Breda door middel van de l
ist met de "soetelaar" het kasteel van Turnhout. Een soetelaar levert met zijn kar bier aan het kasteel en stopt op de oph

aalbrug. Hij stoot een schildwacht in het water. Dit is het sein voor d
e soldaten die zich verborgen hadden in een nabijgelegen, afgebrande woning. Zij nemen het kasteel in. Vier maanden later worden

ze weggejaagd door Mondragon.

 

1594

&nbs
p

- Groningen wordt ingenomen door prins Maurits.

 

- De pastoor van Alphen, Mattheus Antonii Gorissen van Iersel, moest vluchten voor het krijgsvolk en zat zes weken gevangen in
het kasteel van Turnhout.

 

- De afgebrandde Kapel van den Akker in Minderhout wordt hersteld.

 

- De kerk van Minderhout staat leeg. De missen vinden plaats in de beg
ijnhofkerk van Hoogstraten.

 

- Batterijen van prins Maurits bestoken tevergeefs met meer dan 100 kanonschoten het kasteel van Turnhout.

 

1595

 

- Mind
erhout wordt verwoest. Er wonen nog 2 gezinnen.

 

1596

 

- De Staten sluiten een verbond met Frankrijk en Engeland.

 

- In Minderhout verblijven 5 gezin
nen.

 

1597

 

- Aartshertog Albrecht trekt 4000 man voetvolk en 500 ruiters samen te Turnhout. De troepen staan o.l.v. graaf Varax. De Staatsen bemerken het gevaar: zi
j vrezen voor een aanval op Breda of Bergen-op-

Zoom. Op 22 januari arriveert prins Maurits in Geertruidenberg met 5000 man infanterie, 1000 ruiters, 150 schepen, 80 wagens met ammunitie en voed
sel, twee halve kartouwen en twee veldstukken met een

bespanning van 100 paarden. Op 23 januari komt een deel van dit leger aan in Ravels. Op 24 januari verlaat Varax Turnhout. Hij vlucht naar
Herentals. Het vluchtende leger wordt achtervolgd en verslage

n door de Staatsen. Varax sterft tesamen met honderden soldaten, mogelijk zelfs 2000. 's Namiddags verovert Maurits het kasteel van
Turnhout. De Noordelijke vleugel brandt volledig af. Het kasteel wor

dt vervolgens door beide partijen neutraal verklaard: de benedenvensters en de poort worden toegemetseld, de ophaalbrug wordt
afgebroken. Het gebouw wordt verwaarloosd en vervalt tot een ruïne. Het l

igt in puin tot na 1649.

 

- Maurits bevrijdt de Achterhoek en Twente.

 

- De pastoor
van Minderhout moet om veiligheidsredenen vaak uitwijken naar Breda. Minderhout behoorde die jaren bij het dekanaat Breda. De meeste afgebroken en afgebrandde huizen en erven liggen meest

endeel
s nog steeds in vogelwei en onbebouwd. Er wonen thans veertig families.

 

1598

 

- Frankrijk en Spanje sluiten vrede. Filips II huwt zijn dochter Isabella uit aan Albre
cht van Oostenrijk en schenkt hen de Nederlanden als bruidschat. Bij kinderloos overlijden zouden de gewesten aan

Spanje terugvallen. Filips II sterft.

 

- Het Spaanse leger bet
aalt zijn soldaten slecht en op twee jaar tijd breken er twintig opstanden uit.

 

1599

 

- Het aantal parochianen van Minderhout is zeer klein en de akkers liggen voor
een groot gedeelte braak. Minder dan de helft van de kerkinkomsten kan worden geleverd.

 

1600

 

- Muiterij onder de Spaanse troepen.

 

- Maurits verove
rt Nieuwpoort.

 

- In Minderhout en Castelré samen wonen 30 families. Het zijn allemaal zeer arme, geruineerde en verstrooide lieden.

 

1601

 

- Spinol
a verovert na 1600 Oostende. Maurits neemt Sluis in. Spinola bezet Grol in de Achterhoek en Oldenzaal in Twente.

 

1602

 

- Italiaanse troepen van het Spaanse leger beg
innen te muiten. Twee jaar lang bezetten zij het kasteel van Hoogstraten en roepen er de Unie van Hoogstraten uit. Hun plundertochten voeren hen naar Antw

erpen, Namen en Aken. Ze logeren zowel
op het kasteel als in de Vrijheid. Elk huis herbergt zo'n 50 à 100 soldaten.

 

1603

 

- In Hoogstraten sterven 103 mensen aan de pest: 50 volwassenen, 23 kinderen, 24
soldaten en 6 soldatenkinderen. Het kerkhof ligt vol nieuwe graven zodat er die zomer geen gras wordt verkocht.

 

- Prins Maurits van Nassau (N) valt met zijn leger Hoogstraten binnen
en drijft graaf Frederik van den Bergh (Z) met het leger van de Spaanse koning (de Italiaanse muiters?) op de vlucht. Hoogstraten

wordt "verminkt" door het krijgsvolk (N). Het kasteel wordt be
legerd en ontzet door graaf Maurits van Nassau. Als gevolg daarvan worden in Minderhout vruchten en granen geplunderd: het dorp wordt voll

edig geruïneerd. De pastorij met de schuur worden vern
ield en de pastoor kan zijn belastingen niet meer betalen. Hij vraagt aan de Staten der Verenigde Nederlanden om kwijtschelding voor de jaren 160

3 en 1604.

 

- Op 26 juli trekt
een leger van de Hertog van Brabant (Z) van Westmalle naar Hoogstraten. Het bestaat uit 8 à 9.000 paarden en ontelbaar voetvolk.Huizen en veldvruchten worden vernield. Bijna de geh

ele stad bra
ndt af. Maurits wordt verjaagd. Het krioelt van de wolven in de regio. Er heerst hongersnood.

 

1604

 

- Pest in Turnhout.

 

- Engeland sluit vrede met
Spanje.

 

- De kerk van Meerle wordt geheel verwoest.

 

1605

 

- Pest in Turnhout.

 

1606

 

- Pest in Ulicoten (tussen 1
603 en 1607, wellicht in 1606)

 

- De Salvatorkapel van Nijhoven is gedeeltelijk herbouwd. Er kunnen terug missen in het gebouw worden gelezen.

 

- In het Land van Hoo
gstraten worden de handmolens verboden vanwege de oneerlijke concurrentie met de erkende molens.

 

1607

 

- Nederlandse overwinning op de Spaanse vloot bij Gibraltar. Z
owel Noord als Zuid verlangen naar de vrede: de oorlogskosten lopen te hoog op en de Zuidelijke Nederlanden verkeerden in een ellendige to

estand.

 

1608

 

- Mind
erhout telt 220 communicanten (parochianen boven de 12 jaar). De kerk staat er vervallen bij: ze staat weliswaar onder dak, maar de muren zijn geschoord. De missen worden nog altijd in de begijn

hofkerk van Hoogstraten opgedragen. De abt van de St.Michielsabdij betaalt 200-0 tot herstel van de kerk.

 

1609

 

- De Kapel van den Akker in Minderhout wordt heropg
ebouwd na brand en vernieling.

 

- Schijnbaar als een voorbereiding op de vrede wordt een 12-jarig bestand gesloten tussen de Staten-Generaal en Albrecht, eerder tegen de zin van Stadh
ouder Maurits, de militaire leider van de Verenig

de Nederlanden. De Republiek voelt zich reeds volkomen onafhankelijk en Maurits vreest dat Spanje zich zal versterken om na het bestand des te k
rachtiger aan te vallen. Besloten wordt dat iedere parti

j behoudt wat hij bezit. De handel herleeft en de wolweverij bloeit opnieuw. De stad Hoogstraten lokt weversgezinnen: vier jaar lang moet
en de wevers er geen personele belastingen betalen. Het bestand

is gunstig voor de plattelandsbevolking.

 

1610

 

- Na 20 jaren van herstel wordt de kerk van Mi
nderhout herwijd op 1 oktober. Ook de pastoor van Baarle, Isaäc van de Oudewater, was daarbij aanwezig.

 

1611

 

- Mislukte oogst "door de rijm en de kwade luchten".
Volgens de kroniek van Turnhout bevriezen op 10 mei de graangewassen.

 

- Het kasteel van Hoogstraten wordt voor een periode van tien jaar tot neutraal gebied verklaard.

 

1612

 

1613

 

- De kapel van Ulicoten wordt hersteld.

 

1614

 

- Interne geschillen in de Republiek tussen Holland en de andere gewe
sten, tussen Oldenbarnevelt (de voorzitter van de Staten-Generaal) en Maurits (de militaire leider), tussen remonstranten (gematigd

en) en contra-remonstranten (strenge Calvinisten),...

&
nbsp

1615

 

1616

 

1617

 

1618

 

- Oldenbarnevelt en zijn voornaamste medestanders, o.a. Hugo de Groot, worden gevangen genomen.

 

- Synode van Dordrecht (ook 1619) versterkt de eenheid in de Gereformeerde Kerk. Vervolging der remonstranten.

 

- In Duitsland begint de 30-jarige oorlog tussen Hervo
rmden en Katholieken, een verwoestende krijg die veel ellende over Duitsland brengt. De strijd begon in Bohemen. Weldra zouden ook de Nederlanden

bij de strijd worden betrokken.

 

1619

 

- Oldenbarnevelt wordt terechtgesteld, Hugo de Groot tot levenslange opsluiting veroordeeld.

 

1620

 

- Slag op de Witte Berg in Praag.

 

1621

 

- Oprichting van de Westindische Compagnie (handel)

 

- Hugo de Groot vlucht van Loevestein naar Antwerpen en verblijft naar alle waarschijnlijkheid
in één der herbergen van Loveren in de nacht van 22 op 23 maart.

 

- De 12-jarige wapenstilstand loopt af op 9 april. Vanaf 13 augustus wordt er opnieuw gevochten. Spinola is daarbi
j gelukkiger dan Maurits.

 

- Hoogstraten bekomt een schutsbrief van Den Haag (Maurits, graaf van Nassau). De neutraliteit van het kasteel van Hoogstraten wordt op 23 maart verlengd do
or bestuurders van Den Haag en Brussel. Op 1

8 mei echter wordt een kar met twee paarden aangeslagen door het leger van Prins Maurits(N) en meegenomen naar de Demer.

 

- Overlijd
en van Aartshertog Albrecht op 13 juli.

 

- Geen mis in Minderhout met Paasdag en de zondag erna omwille van "den uitgang van de trève" (het aflopen van het bestand). Slechts de derde
zondag kunnen de parochianen er hun Pasen houden.

 

- Op 2 november worden 88 ossen van koopman Willem Stappers uit 's Hertogenbosch aangeslagen tussen Alphen en Baarle. Soldaten uit
het garnizoen van Wouw voerden de dieren naar Geertruidenberg. Stappe

rs slaagde erin de ossen terug in zijn bezit te krijgen. Op 15 november arriveerde hij ermee te Hoogstraten. Hij was toen op
weg naar de markt in Lier.

 

1622

 

- In Minderhout is er met Pinksteren geen mis "duer beleth van den legher van den Staten van Hollant, die naar het Haghenlant trok
". Op tweede Pinksterdag is het leger weg. Het zijn onrustige tijden:

sloten en grendels op de deuren worden vervangen. Op de derde zondag na Bamis is er geen mis omwille van de schrik voor het
leger dat te Brecht ligt.

 

- Geen oogst in Hoogstraten: een afdeling van het Spaanse leger dat voor Bergen-Op-Zoom lag, was naar Brecht afgezakt (soldaten onder de graaf van Anholt).

 

1623

 

- Soldaten en een sergeant uit het garnizoen van Tholen passeren Hoogstraten op 29 juli.

 

- Op 12 oktober wordt de Brusselse deurwaarder Gui
lliam de Moor in Hoogstraten voor een spion aangezien en door soldaten van het garnizoen van Geertruidenberg meegevoerd.

 

1624

 

- Tien Minderhoutse kerkschapen worde
n verkocht "wegens den kwaden tijd van het beleg van Breda".

 

- Begin maart passeren ruiters uit de garnizoenen van Bergen-Op-Zoom en Steenbergen.

 

- Rondzwervende ru
iters van het garnizoen van Nijmegen rijden richting Antwerpen (15 juni).

 

- Van mei 1624 tot mei 1625 ligt de streek ten noorden van Hoogstraten vol soldaten: de Spaanse veldheer mar
kies Ambrosius Spinola (Z) belegert Breda vanaf 28 augustus. Aan het hoofd staan graaf Jan v

an Nassau (Z) en graaf Hendrik van den Berg (Z). Laatstgenoemde brengt zijn zoon Herman mee om hem de
stiel te leren. Gedurende het beleg van Breda verzorgt en bewaakt graaf van den Berg de bevoorradi

ng van het Spaanse leger. Een jaar lang passeren er soldaten met een droge keel en een lege ma
ag. Troepen worden ingekwartierd en dreigend onheil wordt in de mate van het mogelijke afgekocht. (bvb. Tr

ue, p.40 e.v.)

 

- Op 28 augustus valt Spinola(Z) onverwacht Ginneken b
innen en slaat er zijn hoofdkwartier op. In 17 dagen tijd is Breda omsingeld. Drie weken lang brengt Maurits(N) met zijn leger in Made door. Daarn

a wijkt hij uit naar Roosendaal. Eind 1624 vert
rekt hij naar Den Haag.

 

- Op 2 september vaardigen de Staten van Holland een plakkaat uit dat op 11 september Hoogstraten bereikt: het is verboden eetwaren, munitie, krijgsgereedsch
ap, enz. te leveren aan het leger van de ko

ning van Spanje. Dat is een streep door de rekening van Spinola: die moet zijn bevoorrading zoeken ver in het binnenland. Hij richt daarvoor een groot
magazijn op in Lier en drie schanzen tussen Lier,

Herentals en Turnhout. Ook in Baarle ligt er een schans ter bescherming van de voorraadkonvooien en van waaruit een bende ruiters de streek co
ntroleert..

 

- Eind september heerst een paniekstemming in Hoogstraten: alle waardevolle voorwerpen worden naar Antwerpen gebracht.

 

-Op 3 november vallen 1.500 ruite
rs uit het leger van graaf Salazieren en graaf Hendrik van den Berge (Z) Castelré binnen. Zij nemen deel aan het beleg van Breda. Twee hoeven branden af. Bij Jan Adri

aen Ancems bedroeg de scha
de 600 gulden en bij Marten Anthonis Straetmans 1.300 gulden.

 

- Hoogstraten betaalt belastingen aan beide strijdende partijen. Een wachter op de kerktoren luidt de stormklok telkens
er een groep ruiters nadert. De poorters vluchten dan met hun vee, meubelen en a

ndere goederen in de kerk of de schans. De stormklok houdt op met luiden als de ruiters in de Vrijheid zijn aange
komen. Per kist in de kerk moet drie gulden stadsbelasting worden betaald.

 

- Pest in Turnhout.

 

1625

 

- Het ellendigste jaar uit de geschiedenis va
n Hoogstraten, een echt rampjaar. Bijna dagelijks staan er soldaten, soldatenvrouwen, boden van gouverneurs en zelfs hogere officieren aan de deur om "gede

froyeert" te worden (om vrijgehouden t
e worden: eten of drinken, logies of vervoer zonder daarvoor te betalen). Geld of geschenken worden door de stad weggegeven om van verdere onkosten gespaard te bl

ijven. Tot overmaat van ramp br
eekt de pest uit...

 

- De bestuurlijke diensten zijn ontregeld. De Minderhoutse kerkmeester heeft geen manuaal "omwille van de kwade troebelen tijd van het leger en de sterfte". In de
kerk van Hoogstraten staan 12 koffers

met kleergoed uit Minderhout en 8 uit Castelré opgeslagen.

 

- Op 4 januari reist Graaf Hendrik van den Berg (Z) van Wuustwezel naar Baar
le. Hij werd begeleid door voetvolk onder leiding van kapitein Martijn. De compagnie zorgde voor de bagage van de graaf. Ver

der waren aanwezig 24 dienaren en de zoon van de graaf.

 

- Ook geuzen vertoefden ten zuiden van Breda. In Hoogstraten kwam het op 4 januari tot een treffen met een knecht van de kapitein. De knecht werd daarbij in de schouder geschoten. En op 11 februa
ri ko

mt Peer, de keteleer, met 14 man van de Neerzijde (Nederland) in Hoogstraten. Ook op 15 februari vertoeven er 3 soldaten van de Nederzijde.

 

- Op 5 januari wordt de heer
van Berlecom, een neef van graaf van den Berg, met een gebroken been van Hoogstraten naar Baarle gevoerd.

 

- Op 16 januari trekken troepen van graaf Hendrik van den Berg van Wuustweze
l naar Baarle. De graaf, zijn zoon, kapitein Martijn, vier ruiters van markies Spinola, pagen, lakeien en dienaars van de gr

aaf verteerden in Hoogstraten. Ze drinken Spaanse wijn en eten wit br
ood. Op 17 januari verblijft de graaf in Baarle, vanwaar hij vertrok richting Meersel. Diezelfde dag worden vermoeide soldaten met

een kar van Hoogstraten naar Baarle gebracht.

 

- Op 29 januari wordt krijgsvolk per kar van Hoogstraten naar Baarle vervoerd.

 

- Op 4 en 5 februari vertoeft graaf van den Berg in Baarle. Daarna is hij in Herentals tot half febru
ari.

 

- Op 14 februari trekt een konvooi door Meerle naar Baarle. De trommel wordt gehoord tot in Hoogstraten.

 

- Rond 16 februari leggen de belegerden in Breda een
dam aan in de Mark om de hele streek onder water te zetten. De dam brak door waardoor het opzet mislukte.

 

- Op 18 februari bevindt het Spaanse leger zich ten noorden van Meerle en Ba
arle. In Minderhout liggen er minstens van april tot juni soldaten.

 

- Op 24 februari verblijft Zijn Excellentie graaf van den Bergh (graaf van Bergen-op Zoom?) nog steeds op het fort
van Baarle. Vanuit Hoogstraten worden hem bezorgd: een kabeljauw van 35 stuivers, 100

oesters ter waarde van 2-10 en wit brood voor 2-16. In het "mandeken" bevinden zich tevens een partij oest
ers voor de heren Francquijn en Wyngaerden. Er ligt dan een dik pak sneeuw. Op 1 maart worden

twee soldaten aangebracht die bevroren zijn. Op 10 maart ligt de sneeuw er nog. Op 15 maart is het
aan het dooien en staan de wegen onder water. Die dag vallen 17 soldaten uit Baarle Hoogstraten binn

en en verteren er voor 9-7, uiteraard zonder ervoor te betalen.

 

- In Breda
begint hongersnood te heersen.

 

- In Turnhout ligt een compagnie onder leiding van kapitein Diercx.

 

- Op 19 maart liggen er Kroaten in Zandhoven. Ze trekken naar We
chelderzande en Vlimmeren en zouden op weg zijn naar Beek. Die nacht leeft heel Hoogstraten in paniekstemming. Op 20 maart wordt poeder

uitgedeeld aan de plaatselijke schutters. Uit het garnizo
en van Baarle komen 27 soldaten. Op 21 maart wordt voor het stadhuis een afsluiting getimmerd in paalwerk. Tevens worden graszoden gestoken voo

r op de toren en op het kerkhof. Op 22 maart kampe
ert graaf van den Berg te Baarle (de dag voordien in Corsendonk) en zijn troepen in Zondereigen en Wortel.

 

- Aanhoudend troepenbewegingen in de Noorderkempen. Met het lenteweer nam h
et bezoek van militairen toe (oorlogvoeren is een seizoenbedrijf). Aan het gasthuis van Hoogstraten wordt een fort gemaakt. O

p 25 maart krijgen de twee mannen die 's nachts op beide uiteinden v
an de Vrijheid de wacht houden, kaarsen en brandhout.

 

- Op 26 maart worden brouwketels naar het kasteel van Hoogstraten gebracht om ermee in de behoefte van de ingelegerde soldaten t
e voorzien. Vanaf 1 mei worden dagelijks twee vaten naar de Vrijheid geb

racht in opdracht van graaf van den Bergh, luitenant-generaal van de ruiterij die er maandenlang ingekwartierd ligt. Arbe
iders moeten heide maaien voor de paarden.

 

- Op 1 april komt markies Spinola op inspectie bij graaf van den Bergh. In Hoogstraten heerst een ziekte onder de legerpaarden. Op 3 april
liggen er 's morgens veel dood op straat (ook op 3 en 27 mei,

4 en 19 juni). De hoek van de schans om het kerkhof is omgevallen en wordt door metsers hersteld.

 

- Op 4 april hu
wt Frederik Hendrik met Amalia van Solms.

 

- Op 16 april wordt in Hoogstraten de moordenaar van een soldaat opgehangen. Verscheidene mensen worden in de buurt overvallen en "uitgeschu
d". Ook in mei zijn de wegen nog onveilig.

 

- In Den Haag sterft Maurits op 23 april 1625. Hij wordt opgevolgd door Frederik Hendrik.

 

- Breda geraakt steeds meer zon
der munitie en voedsel. Op 2' mei werden paarden naar Lier en Herentals overgebracht: ze waren niet meer nodig aan het front. Breda zou weldra van uitputting door de kni

eën gaan. Graaf van den
Berg zendt twee karren naar Antwerpen voor proviand en wijn: eens de overgave van Breda een feit is, moet er duchtig worden gevierd. Drie soldaten worden naar Brussel gezonden

om te melden dat
de overgave van Breda nakend is. In het leger heerst een opgewekte stemming.

 

- Op 27 mei wordt bericht dat prins Frederik Hendrik (N), die Breda ter hulp is gekomen en bij Dongen zi
jn kamp heeft opgesteld, zich terugtrekt naar Loon-op-Zand. Hij probeerde vruchteloos de stad te

ontzetten. De situatie in Breda is hopeloos: de rantsoenen brood en meel zijn bijna uitgeput. Ve
el inwoners sterven van honger en pest.

 

- Op 29 mei mag graaf van den Berg met de inwoners van Breda onderhandelen over de overgave van de stad. De Hoogstraatse schepenen vragen Van
den Berg om de plakkaten welke de toevoer van levensmiddel

en naar het Spaans leger verbieden, voor wat de Vrijheid betreft, te doen opheffen.

 

- Na negen maanden belegering wor
den op 2 juni de vredesvoorwaarden aanvaard en het verdrag ondertekend. Op 5 juni trekken de troepen van de koning van Spanje Breda binnen. Op het schilderij van Velas

quez "Las Lanzas" pronkt d
e ruiterij van graaf van den Berg met haar lange lanzen. Op 6 juni wordt Aartshertogin Isabella plechtig onthaald op het stadhuis van Breda. Tot 1637 zou Breda in handen van

de Spaanse koning b
lijven. Reeds op 6 juni begonnen de troepen zich terug te trekken. In Hoogstraten passeerde de hertog van Anholt. In de Republiek is iedereen diep onder de indruk van het verlies va

n Breda.

 

- In mei en juni sterven in Hoogstraten 24 personen waaronder een aantal soldaten en edelmannen. Men spreekt er over "de ziekte van Mansfeld". Graaf van Mansfeld is namelijk met een aan
zienlijk leger

de Staten van Nederland ter hulp gesneld. Zijn leger bestaat uit Engels gepeupel. Het zijn brutale kerels, die de kiemen van vreselijke kwalen in zich dragen. Waar ze logeren, wo
rden mensen aangetast.

Ongeveer de helft van de zieken komen om het leven. Ook in Hoogstraten en omgeving passeren al maandenlang Mansfelders.

 

- Op 7 juli passeert Aartshertog
in Isabella Hoogstraten met een aanzienlijk leger. Ze reist van Breda richting Brussel. Voor haar wordt tinnen eetgerief aangevoerd.

 

- In Hoogstraten sterven vanaf 15 juli zes weken
lang elke dag mensen aan de pest. Dagelijks passeren er zieke soldaten. Ook veel paarden komen om het leven. Meester chirurgijn Adriaen en de andere do

kters verlaten de stad en vluchten met de
schout, de drossaard en enkele schepenen (het rijke volk) naar Antwerpen. Drie schepenen sterven en de vorster is al sedert 17 april dood en niet vervangen. P

astoor Jan Verpoorten reist kort n
a 20 juli naar Mechelen om daar te sterven van de pest. Zijn opvolger Antonius van Mol houdt het na twee weken voor bekeken. Eerst op 13 september komt er een nieuwe

pastoor, Jan van Issem. Op
7 oktober wordt ook hij aangetast. Twee dagen lang lijdt hij aan een neusbloeding waarna hij overlijdt. Zonder burgerlijk en geestelijk gezag is de situatie onhoudbaar in Ho

ogstraten.

&nb
sp

- Burgemeester Marten van Geel roept de hulp in van vrouw Aertssen, een pestmeesteres uit Zundert. Voor haar komst zijn er al 97 doden begraven (normaal 20 doden per jaar). Vanaf 19 augustus
zal ze om

de andere dag naar Hoogstraten komen om de zieken te verzorgen. De Minderhoutse vorster Lenaert en Peeter Hansen helpen haar daarbij. Ze verkocht elke patiënt drankjes voor een bedra
g van 2-10. Uit

die tijd is een Hoogstraats recept tegen de pest bewaard gebleven: "Men neme voor 2 stuiver olie van anijs, jeneverbessen en zoete amandelen. Meng met wijn of brandewijn en ga d
an zitten voor een heet

vuur, gestookt met eikenhout, totdat het zweet uitbreekt en kruip dan onmiddellijk in bed." Hete wijn wordt wel vaker voorgeschreven tegen de pest. De landdeken, E.H. Iv
o Van den Heuvel van het Turnh

outs begijnhof, schrijft gebeden voor tegen de pest. Op 22 september komt vrouw Aertssen afrekenen. Er wordt haar 45 gulden betaald voor bewezen diensten. Bij haar
vertrek is de pest nog niet verdwene

n. Er zijn dan al 111 doden begraven.

 

- In Minderhout sterven 95 parochianen, waarvan 83 aan de pest (gemiddeld sterven er jaarlijks 6 inw
oners), een soldaat en een soldatenvrouw. Verder sterven aan de pest ook een edelman uit het leger,

een soldaat en een soldatenvrouw. De pest breekt uit op 19 juli. Geen dokter of geneesmiddel
vermag er iets tegen. Iedereen, uren in 't ronde, is in paniek. Niet zonder reden, want ook Wortel, Meerle,

Ulicoten, Baarle en Turnhout worden door de pest getroffen. Twee derden van de lander
ijen blijven onbebouwd, renten kunnen niet meer worden betaald en armoede heerst overal. In Turnhout is het stadsb

estuur de stad ontvlucht en vergadert tijdelijk in Vosselaar.

 

- In Baarle vallen er in in de tweede helft van1625 maar liefst 91 doden te betreuren. Ook pastoor Cornelius de Graeve wordt besmet bij het bezoeken van een pestlijder en sterft aan de gevolgen. Ook
d

e eerste maanden van 1626 sterven er veel mensen: 151, waarvan 54 in januari en februari.

 

- Meerle telt geen 500 inwoners meer (1.260 omtrent 1525)

 

- Twee
karren brengen op 20 juli gekwetste soldaten van Baarle naar Hoogstraten. Graaf van den Berg vertrekt met zijn troepen eind juli, waarna het terug wat rustiger wordt in de regio.

 

- E
en konvooi trekt op 10 augustus over Hoogstraten, Wortel, Castelré en Meerle naar Breda. Onderweg wordt overal vreselijk geplunderd. Een ander konvooi stoot in Hoogstraten een zieke soldaat van de

kar. Soldaten van het kasteel zorgen ervoor dat de zieke met het konvooi verder trekt.

 

- Op 14 augustus sterft in Casteré Jan Janssens aan de pokken. Zijn vrouw sterft aan deze
lfde ziekte op 17 september. Op 17 augustus breekt in Castelré de pest uit.

 

- Op 5 oktober vertrekt het garnizoen uit het kasteel van Hoogstraten. De stad is verlost van de laatste
troepen. Wel trekken nog regelmatig konvooien voorbij. Daarom wordt er een wacht op de toren ge

zet. Op 6 oktober wordt een akte bezorgd voor de gouverneur van het kasteel waarbij het kasteel to
t neutraal gebied wordt verklaard.

 

- De contributie van het Land van Hoogstraten wordt in Den Haag kwijtgescholden. De bode vertrekt op 8 september en keert terug op 13 oktober.

 

- Op 19 oktober passeert een troep soldaten uit Breda met twee groepen van de vijand. Die hebben ze verslagen en worden op wagens meegevoerd.

 

- Op 28 oktober bekomt Ho
ogstraten voor 15-0 een Hollandse Sauvegardebrief voor de periode van een half jaar.

 

- Op 3 november wordt de Vrijheid overvallen door 30 soldaten uit Breda die voor 10-6 verteren.

 

- Op 13 november wordt er een akkoord bereikt met Laureys de dekker, die zich bereid verklaart de zorg voor de pestzieken in het gasthuis op zich te nemen. Zijn vergoeding bedraagt 7-
0 per week en bra

ndhout voor eigen gebruik.

 

- Op 12 december wacht kapitein van der Laenen een groot konvooi op in Hoogstraten. Hem wordt een stoop wijn geschonken in de hoop
dat hij het konvooi buiten op de Dijk zou laten halt houden en dat zo

het volk uit de huizen zou blijven.

 

- Op 14 december worden in Hoogstraten 600 man voetvolk ingekwartierd
. Zij namen hun intrek in de leegstaande huizen om te voorkomen dat ze met pestzieken in aanraking zouden komen. De soldaten eisen

4 tonnen bier en 100 grote broden. 's Anderendaags is er voor
de burgers geen brood of bier meer te krijgen.

 

- De totale uitgaven voor de stad Hoogstraten belopen voor het jaar 1625 maar liefst 4368-6. Het logies van graaf van den Berg alleen a
l kost 268-12 aan bedden, lijnwaad, tafels en stoelen. Ook de gra

af van Ritberch, de graaf van Emden en graaf Jan van Nassau logeren een nacht in Hoogstraten. Vanaf 1632 vecht graaf Van den Ber
gh aan de zijde van Frederik Hendrik.

 

1626

 

- In Minderhout heeft de kerkmeester nog steeds geen manuaal omwille van "de kwaden troebelen tijd". In de kerk van Mind
erhout worden koffers en graan bewaard.

 

- Nog een aantal pestdoden in Hoogstraten(?).

 

- Op 12 maart komt de schepenbank van Hoogstraten voor de eerste keer na de pe
sttijd opnieuw bijeen. Normaal bestaat ze uit 15 personen, waarvan er nog slecht 4 overschieten: de burgemeester, twee sch

epenen en één gezworene. In de stad wonen nog 14 gezonde werkende man
nen, . Op 20 april werd een telling gehouden. Er verblijven dan 21 gezinnen, o.a. arme ambachtslieden (o.a. kleermakers, kuipers,

schoenlappers en metsers), handwerkers en behoeftigen die van a
almoezen moeten leven, enz. In totaal zijn er 70 communicanten (bewoners boven de 12 jaar, dienstboden niet meegerekend), waarvan slecht

s14 gezonde werkende mannen. Niet meer dan 8 bunderen lan
d zijn bezaaid (672 are). Slechts 27 huizen zijn bewoonbaar, de andere zijn afgebroken of dreigen bij de minste storm ineen te storten. Deze sc

hamele bevolking wordt nog dagelijks lastig gevall
en om eten en drinken en soms met geweld uitgeschud en beroofd door de militaire konvooien die vanuit Lier of Herentals optrokken naar Breda.

 

- Opmars van Frederik Hendrik: Oostelijk
Twente wordt veroverd.

 

1627

 

- Slechts geringe inkomsten voor de pastorie van Minderhout

 

- Omwille van de schade door het leger van Breda worden
in Minderhout de renten van de vorige jaren kwijtgescholden. Daarna verbeterde de toestand.

 

- Nog één pestdode in Hoogstraten.

 

- Frederik Hendrik verovert de Acht
erhoek.

 

1628

 

- Piet Hein verovert de Spaanse Zilvervloot waardoor Spanje in financële moeilijkheden geraakt. Dat begunstigt de aanval van Frederik Hendrik op Braba
nt en Limburg.

 

1629

 

- Inname van 's Hertogenbosch door 120.000 soldaten van Frederik Hendrik na een lang beleg en na pogingen van de Spanjaarden om met behulp van d
e keizerlijke troepen de stad te ontzetten.

 

1630

 

1631

 

- De tijden beteren: in Minderhout blijven slechts 6 korenrenten onbetaald.

 

1632

 

- Venlo, Roermond en Maastricht worden veroverd op Spanje. Een krachtige poging van Spanje en de keizer om Maastricht te ontzetten, mislukt.

 

- De Baarlenare
n vragen de bisschop van Antwerpen om hulp bij de verdere heropbouw van de St-Salvatorkapel (afgebrand omtrent 1582). In 1648 is de heropbouw voltooid.

 

- Graaf Van den Bergh kiest me
t zijn leger de zijde van Frederik Hendrik.

 

1633

 

1634

 

1635

 

- De Verenigde Nederlanden sluiten een verbond met Frankrijk om de Sp
anjaarden ook uit de Zuidelijke Nederlanden te verdrijven.

 

1636

 

- Retorsieperiode begint in de Meierij van 's Hertogenbosch: Noordelijke troepen overvallen menigma
al burgerlijke en geestelijke overheden, die gevangen worden genomen. Na de overval kunnen de gijzela

ars worden vrijgekocht. Drie jaar lang leven de pastoors ondergedoken. De pastoor van Hoogst
raten leeft ondergedoken: hij is niet gevlucht. Uit de naburige dorpen (bvb. Minderhout) worden dopelingen b

ij hem gebracht: daar zijn de pastoors gevlucht.

 

1637

 

- De pogingen om de Spanjaarden uit de Zuidelijke Nederlanden te verdrijven, mislukken. Alleen enkele grensvestingen worden ingenomen: Breda komt terug in handen van de Staatsen. Antwerpen kon ni
et wo

rden veroverd en Roermond en Venlo vielen terug in Spaanse handen.

 

- Retorsieperiode.

 

1638

 

- Retorsieperiode. Maar liefst 13 Minderhou
tse dopelingen worden naar de pastoor van Hoogstraten gebracht. In 1638 hield de retorsie op en keerde de pastoor van Minderhout terug.

 

1639

 

- Belangrijke Spaanse t
roepenversterkingen worden op zee bij Duins verslagen door admiraal Tromp.

 

- Voltooiing van het raadhuis van Baarle-Nassau an de Singel.

 

1640

 

- Ve
rbouwing van de kerk in Baarle.

 

1641

 

1642

 

Kasteel Bruheze in Baarle wordt "uijt sijn ruinen ende water met sijn torens" heropgebouwd door schout A
driaan Verelst.

 

1643

 

1644

 

- Sas van Gent wordt door Frederik Hendrik veroverd.

 

1645

 

- Hulst wordt eveneens ver
overd.

 

1646

 

1647

 

- Schade aan de oogst door hagelslag.

 

- Frederik Hendrik, de echtgenoot van Amalia van Solms, overlijdt op 14 m
aart. Amalia van Solms sluit op 8 januari en 27 december 1647 twee akkoorden met de vertegenwoordigers van de koning van Spanje

, waardoor zij o.a. het land van Turnhout als een leen krijgt toeg
ewezen. Bij de Vrede van Münster worden deze voorakkoorden bevestigd in het uiteindelijke vredesverdrag.

 

- "Met een zucht van verlichting" wordt in Minderhout uitgekeken naar het ei
nde van de oorlog. Geen enkele inwoner heeft ooit vrede gekend. Ze hebben er dan ook de mond van vol. Er worden zelfs wedden

schappen afgesloten. Zo verkoopt op 11 november Anthony van Gerwen zi
jn geweer aan Wouter Peeter Celen. Als voor St.-Jansdag (24 juni) de vrede tussen de koning van Spanje en de Staten van Holland is

gepubliceerd, moet Wouter 28 gulden betalen, zoniet schenkt hi
j twee vaten bier (elk ter waarde van 8 gulden) die in elkaars gezelschap zullen worden gedronken. Vrede of niet: feesten zullen ze.

 

- Spanje verarmt zienderogen en wil vrede. Ook de
Zuidelijke Nederlanden willen vrede: ze geraken steeds dieper in verval.

 

- De Verenigde Nederlanden willen vrede: ze hebben liever het zwakke Spanje als buur dan het groeiende Frank
rijk. De Noordnederlandse handel heeft er belang bij dat Antwerpen met zijn haven op het ach

terplan blijft.

 

- Frederik Hendrik wordt ernstig ziek en sterft. Willem II volgt he
m op.

 

1648

 

- "Articulen en conditien van den Eeuwigen Vrede geslooten tusschen den Groot-machtigen Koninck van Hispaignen/etc. ten eender/ ende de hoog-mogende He
ren Staten Generael der Vereenigde Nederlanden/ t

en ander zijde onderteijckent en bezegelt den 30sten januarij 1648 Tot Münster..." De Republiek wordt een geheel zelfstandige, vrije staat. De
grens wordt getekend op basis van de frontsituatie. Ook

in 1830 wordt de grens opnieuw getrokken op basis van de frontsituatie op het einde van de 80-jarige oorlog.

 

- 15 mei:
beëdiging van de vrede in Münster

 

- 6 juni: groot volksfeest

 

- 16 juni: bij verordening worden de kerken gesloten en eigent de Prins van Oranje zich alle kerkelij
ke goederen en kerken van de Baronie van Breda toe. Schout Adriaen Verelst komt namens de prins bes

lag leggen op alle kerkelijke goederen onder de Baronie van Breda, dus ook in Baarle-Nassau.

 

- De calvinistische karavaan poogt op 2 juli de kerk van Baarle-Hertog sluiten, wat voorkomen kan worden door onderpastoor Gerardus Van Herdegom, witheer van Tongerlo (°Mechelen 28
april 1617, +Baarl

e 3 oktober 1675). Van Herdegom was een bekende geschiedschrijver. Hij schreef reeds vóór 1648 zijn Diva Virgo Candida (De blanke H. Maagd), in 1650 op 531 pagina's gedrukt
te Brussel.

 

- Op 3 juli 1648 vindt een calvinistische beeldenstorm plaats in de zopas heropgebouwde Salvatorkapel van Nijhoven. Nadat de rabauwen beelden en schilderijen hebben verni
eld, proberen ze het 15de eeuw

se houten kruisbeeld van de Calvarieberg kapot te trappen. Het blijkt echter te sterk. Door de inwoners wordt de "onteerde Christus" in veiligheid gebracht in de R
emigiuskerk.- 24 oktober: vrede met F

rankrijk

 

- Religieuzen en begijnen ontvluchten de Republiek. Velen komen naar Turnhout en Hoogstraten.

 

- Einde van de wo
lnijverheid in Hoogstraten. Verder verval der Zuidelijke Nederlanden: de Schelde blijft gesloten. Een grensgebied is nadelig voor de handel (éénrichting). Het is er ook altijd onvei

lig.

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Adrianus Nuijten?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!