Stamboom Wit en andere families West-Friesland » Jan Dirk Kruijer (1802-1882)

Persoonlijke gegevens Jan Dirk Kruijer 

• Hij is geboren op 26 mei 1802 in Haarlem, Noord-Holland, Nederland.
• Hij werd gedoopt op 30 mei 1802 in Haarlem, Noord-Holland, Nederland.
• Beroep: onderwijzer in Oterleek, Noord-Holland, Nederland.
• Hij is overleden op 5 september 1882 in Oterleek, Noord-Holland, Nederland, hij was toen 80 jaar oud.
• Een kind van Geertruy Kruijer
• Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 27 december 2017.

Gezin van Jan Dirk Kruijer

Hij is getrouwd met Margaretha Tecla Schardam.

Zij zijn getrouwd op 26 mei 1843 te Oterleek, Noord-Holland, Nederland, hij was toen 41 jaar oud.

Notities over Jan Dirk Kruijer

Volgens diverse bronnen moet Jan Dirk Kruijer een uitstekende onderwijzer zijn geweest. Diverse gegevens over zijn funktioneren zijn te vinden in het archief van Rijksschoo toezicht in Noord-Holland. Toendertijd werden onderwijzersexamens afgenomen door een provinciale commissie, die zich door rapportage van de schoolopzieners ook op de hoogte lieten houden van de stand van zaken in de scholen in hun werkgebied. De Noordhollandse commissie was gevestigd in Haarlem. Daar legde Kruijer de examens af die hem de bevoegdheid tot lesgeven gaven. Zo deed hij in juli van het jaar 1827 examen voor de 4e rang (de laagste rang). Bij zijn opgave bleek dat hij toen kwekeling te Haarlem was; hij betaalde fl 2,50 examengeld en slaagde. Zijn rekenkunst werd 'matig' beoordeeld, lezen, schrijven en taal 'wel' en onderwijs 'vrij wel', Een alleszins redelijk resultaat. Drie jaren later, op 21 april 1830, legde hij het examen voor de 3e rang af; hij was toen 'ondermeester' te Heemstede, kreeg een goed getuigschriÍt vandaar en betaalde nu fl 0,25 meer aan examengeld. Hij slaagde ook nu, al bleef rekenen een zwak punt, iets waarop hij later door de schoolopziener nu en dan aangesproken werd.⁴⁵

Een jaar of wat later zat Kruijer als 'ondermeester' in het dorp Oterleek. De 'echte' schoolmeester was sedert een veertig jaar ene Jacob Swart, die echter het schoolwerk geheel aan Kruijer overliet. De schoolopziener Van Leeuwen was vol lof over deze ondermeester die, in de woorden van deze heer "den waren slag van het werk heeft." Op 1 maart 1837 uitte Van Leeuwen deze woorden, en reeds in april van dat jaar nam Jacob Swart eigener beweging ontslag en werd hij op zijn verzoek vervangen "door zijnen bekwamen ondermeester Jan Dirk Kruijer." Hoe zat dat in elkaar? Het rapport van de schoolopziener biedt daarop het antwoord.

Van Swart werd gezegd: "welke nimmer in de school komt en daar ook geenszins op zijne plaats is." De onderwijzer was namelijk tevens burgemeester van Oterleek en had het voor elkaar gekregen deze laatste twintig jaar beide funkties te houden, terwijl hij aan het onderwijs geen minuut meer besteedde. Of, wederom in de woorden van de schoolopziener: "en heeft de zaaken altijd zóó weten te beleggen, dat hij titel en tractement geniet, maar het werk door eenen ondermeester, misschien wel voor een klein loontje laat verrigten." Van Leeuwen verzekerde dat hij begonnen was aan een aktie om dit te veranderen; zoals we gezien hebben met een gunstig effekt!⁴⁶

Vanaf dat moment waren alle rapporten vol lof over Kruijer. Hij deed goed zijn best (op het rekenen na, zo nu en dan). Hij wist de kinderen te boeien, was geliefd en kon uitstekend vertellen. Blijkbaar was hij voor een vak als geschiedenis een 'natuurtalent'. En als de resultaten wel eens tegenvielen, dan was eigenlijk altijd wel een logische oorzaak te vinden. De gemiddelde leeftijd van de kinderen is laag, de ouders geloven niet in onderwijs ('leren is niks voor ons soort mensen'), er moet op het land worden gewerkt, er is zoveel ziekte en de wegen zijn zo slecht. Smoezen zijn het blijkbaar niet, want een zelfde verhaal lees je van praktisch elke dorpsschool, een voortdurende bron van ergernis voor de onderwijzers en schoolopzieners. Vaak was er ook onvoldoende medewerking van het bevoegd gezag om te trachten een en ander te veranderen.

Een andere steeds terugkerende klacht bij Kruijer was de toestand van het schoolgebouw en de onderwijzerswoning. Al in 1837 had de opziener daarover met de burgemeester gesproken. Toen was geldgebrek aangevoerd, met het uitspreken van de hoop dat de provincie wel zou bijspringen. Of het nu een 'wraakactie' was van de burgemeester of niet, de toestand bleef zorgwekkend. Kruijer vertelde in l844 dat het bestuur "doof was voor zijn opmerkingen, en dat hij toch minstens wel droog wilde slapen, dewijl het niet zelden gebeurde, dat hij des nachts zijn bed moest verlaten om onder zijne tafel voor den regen te schuilen." In 1857 werd gemeld dat de Hervormde gemeente school en huis had overgenomen, en men hoopte dat de toestand daarmee zou verbeteren.⁴⁷

Dat het niet altijd even goed ging bleek in 1852, toen een klacht over Kruijer werd ingediend, wegens 'laauwheid'. Van Leeuwen besloot daarom ruim de tijd te nemen voor een bezoek aan Kruijer. Alleen de zangles sloeg hij wegens tijdgebrek over, "wel overtuigd dat de staat van het onderwijs de proef op de som zou moeten leveren." Ook nu vertrok de opziener tevreden. Zestien jaar lang had Kruijer steeds bewezen "uitnemend geschikt te zijn voor den omgang met kinderen." Ondanks de tegenslagen van een onverschillige bevolking en het onregelmatig schoolbezoek had hij zich toch staande kunnen houden. Het lesniveau was ook nu goed, maar, ... "wel beviel het mij niet, dat men het in het rekenen niet verder gebragt had dan in de toepassing der vier hoofdregelen." De oude klacht dus, die echter aan de gunstige beoordeling niets afdeed.⁴⁸

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Jan Dirk Kruijer?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!

Tijdbalk Jan Dirk Kruijer

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen