Kind(er):
mogelijk (het is de enige Samme in de stemcohieren van 1728:
Samme Hanses, zoon van Hans Sipkes
Stemkohier 1728 Brongerga en Mildam (Schoterland)
Stem nr. 5, aantal stemmen: 1
Zakelijk gerechtigden:
Samme Hanses, eigenaar <---
Hans Annes, eigenaar
Wybe Hanses, eigenaar
Ludts Hanses, eigenaar
Libbe Euwes erven, eigenaar
Wybe Klases, uit naam van zijn vrouw, eigenaar en gebruiker
Bron: Stemkohieren 1728, gedrukt op last van de Staten van Friesland (Leeuwarden 1730).
Orig.: Toegang 5, inv. nr. 3519
In 1698 zijn Lubbe Eeuwes en de wed. Hans Sipkes met haar 5 kinderen eigenaar van stem 5.
.
Stemkohier 1728 Brongerga en Mildam (Schoterland)
Stem nr. 8, aantal stemmen: 1
Zakelijk gerechtigden:
Samme Hanses, eigenaar <----
De heer Cornelius van Scheltinga, eigenaar voor 1/4
Wybe Clases, uit naam van zijn vrouw, eigenaar
Wybe Hanses, eigenaar, met familie, voor 3/4
Hans Annes, eigenaar
Ludts Hanses, eigenaar
Anne Hanses weduwe, gebruiker
Bron: Stemkohieren 1728, gedrukt op last van de Staten van Friesland (Leeuwarden 1730).
Orig.: Toegang 5, inv. nr. 3519
In 1698 zijn de 5 kinderen van Hans Sipkes voor driekwart eigenaar van stem 8, Grietman Marten van Scheltinga bezit het overig kwart.
~
Genealogie Nijenhuis [bron Tresoar, GEN 748]
Nijenhuis. De Nijenhuzen fan Skoatterlân (Schoterland), diel I.
Dy fan Brongergea. Troch W.J. Nijenhuis. Easterein/1986.
CBG Den Haag:
Auteur : Nijenhuis, W.J.
De Nijenhuzen fan Skoatterlân: Diel I: Dy fan Brongergea.
[s.l.] 1986, 80 blz.,ill.,index.
Boekbespreking:
Uit: Mededelingenblad CBG 1987-02 W.J. Nijenhuis. De Nijenhuzen fan Skoatterlan. Diel 1. Dy fan Brongergea. Z.pl., 1986. 80 blz., ill., index. GNijen. Adres van de samensteller: Eineflecht 22, 9244 EN Beetsterzwaag [verouderd]. Hoewel de eigenlijke genealogie aanvangt met Samme Tjeerds Nijenhuis, die trouwt Oudeschoot 26 december 1767 met Janke Geerts van Roeden, is ook over vroegere voorouders het een en ander meegedeeld. Het boek is in de Friese taal gesteld, maar wordt voorafgegaan door een Nederlandstalige samenvatting. Het geheel is keurig gedrukt en van vele duidelijke foto,s voorzien. Het nog te verschijnen tweede deel zal gaan over een geheel andere familie Nijenhuis uit Jubbega.
~
diverse vondsten met de naam Samme in de omgeving Knijpe, Oranjewoud, Brongerga gelegen in de driehoek Heerenveen (westelijk), Mildam (zuidelijk), Langezwaag (noordelijk):
~
Schoterland, huwelijken 1664
Bevestiging huwelijk op 20 mei 1664
Man: Hendrik Sammes afkomstig van Oranjewoud
Vrouw: Auck Auckesdr afkomstig van Oranjewoud
Bron: Trouwregister Gerecht Schoterland 1659-1801, inventarisnr DTB 591
~
Quotisatiekohieren 1749
Catharina Nienhuis, Leeuwarden [zoek op Trijntje Nijenhuis]
Wijk: West Minnemaespel
Omschrijving: dogter van de hovenier van Orangewoud;
gerekend onder de post van Johannes Eger
Gezin volw: --
Aanslag: --
Bron: Leeuwarden, fol. 395
~
~
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
DE NAAM NIEUWENHUIS / NIJENHUIS / NIENHUIS en
BRONGERGA EN ORANJEWOUD/ORANGEWOUD
hier vermeld ik enkele losse gegevens.
~
Trijn Aylva
geboren ca. 1390
dochter van Douwe Epesz van Aylva
tr. Sikke thoe Nijenhuis; Winsemius 243 (1420)
Bron: Collectie Pieter Nieuwland, persoonsgegevens.
~
Toegangsnummer: 313
Archieftitel: Tjaardastate te Rinsumageest
3. Stukken van aanverwante families
3.13. Familie Aytta, 1541-1650
3.13.3. Viglius van Aytta jr
Tjaardastate te Rinsumageest
257 Kwitantie van Suffridus Nijenhuis voor V. van Aytta, 1621
Omvang 1 stuk
~
Ferdinand Domela Nieuwenhuis komt uit deze omgeving
~
"Langs grafmonumenten in Oranjewoud
Een tekening uit 1722 toont de ruïne en de klokkenstoel te Brongerga in het Schoterland. Voor het eerst wordt Brongerga als dorp genoemd in 1408. De kerk, gewijd aan de heilige Agatha, moet in de 17e eeuw al in verval zijn geraakt. Oude kaarten uit de 17e eeuw geven het al als vervallen kerk aan. Nu treffen we alleen nog de klokkenstoel aan op het kerkhof, waar een oude zerk het jaartal 1711 vermeldt. Het kerkhof ademt een rijke historie, zoals heel Oranjewoud.
Oranjewoud Het is prinses Albertine Agnes, dochter van Frederik Hendrik en Amalia van Solms, die na het overlijden van haar echtgenoot, de Friese stadhouder Willem Frederik van Nassau-Dietz, wil beschikken over een buitenplaats van allure. Voor haar zoon Hendrik Casimir II neemt zij vanaf het overlijden van Willem Frederik in 1664 tot 1677 het stadhouderschap waar. In 1676 verwierf zij zich een landgoed in 't Wold, dat de naam Oranjewoud krijgt. Het daarop staande huis werd ingrijpend verbouwd en uitgebreid. Voorname edelen betrokken al spoedig buitens in de omgeving van het stadhouderlijk slot. De Franse tijd, die in 1795 Willem V en zijn zoons deed vluchten naar Engeland, betekende uiteindelijk de ondergang van het stadhouderlijk bezit. In 1813 werd besloten tot de verkoop van Oranjewoud. Nieuwe eigenaren verwierven zich delen van het landgoed, waarop zij nieuwe buitenplaatsen lieten bouwen met namen, die herinnerden aan het roemrijke verleden, zoals de buitens "Oranjewoud" en "Oranjestein". Bewoners van Oranjewoud waren leden van de families Van Scheltinga en Van Limburg Stirum, leden van de families Cats en Bieruma Oosting bewoonden Oranjestein.
"Een opvallend graf op Brongerga is dat van ds. Anne Wietzes Nijenhuis en zijn echtgenote. Ds. Nijenhuis was gereformeerd predikant te Mildam. Omgeven door een hekwerk dekt een zerk de totale oppervlakte binnen dat hekwerk.
Op de opengeslagen Bijbel, zoals we die vaker aantreffen op graven van predikanten, staat een tekst uit eenn van de brieven van Petrus: 1 Petrus 1: 24b-25a. De zerk is rijk voorzien van "getuigende" tekst. Nijenhuis was eigenaar van het kleine buiten "Klemburg", dat in de 18e eeuw de doopsgezinde predikant Albertus van Delden had laten bouwen."
[bron: http://www.oranjewoud-dorp.nl/geschiedenis/grafmonumenten.htm]
~
Geschiedenis van Oranjewoud, R.L.P.Mulder-Radetzky en B.H.de Vries; (1989)
~
Groene erfenis Oranje-Nassaus
Geplaatst: 09 februari 2007 18:29, laatste wijziging: 09 februari 2007 18:38
Door Kees de Heer
De naam Oranjewoud suggereert een band met het koninklijk huis. Het boomrijke landgoed bij Heerenveen is inderdaad te danken aan een prinses. De vijfde dochter van Frederik Hendrik en Amalia van Solms kocht hier boerderijen, weilanden en akkers en zorgde vervolgens voor een buitenplaats waar zij en haar zoon belangrijke gasten zouden kunnen ontvangen. Het imposante slot verloor haar betekenis toen de Friese stadhouders halverwege de achttiende eeuw naar Den Haag vertrokken, maar de lommerrijke omgeving van Heerenveen behield de bijnaam Het Friesche Haagje.
.
Prinses Albertine Agnes was de jongste dochter van stadhouder Frederik Hendrik. Zij kwam in 1652 in Friesland terecht, omdat er voor haar in Europa geen rijk huwelijk meer te sluiten viel. Zij moest genoegen nemen met haar twintig jaar oudere neef Willem Frederik van Nassau, die stadhouder was in Friesland. Willem Frederik stierf in 1664, aan verwondingen die hij had opgelopen tijdens de inspectie van zijn pistool. Albertine Agnes was dertig jaar oud toen ze weduwe werd.
.
De rijke weduwe had twee kinderen. Juist voor haar zoon Hendrik Casimir en voor haar dochter Amalia liet ze een vorstelijk buitenverblijf bouwen en een tuin met allure aanleggen. Zij wilde op voet van gelijkheid belangrijke gasten kunnen ontvangen, de Hollandse koning-stadhouder, Europese vorsten en rijke huwelijkskandidaten voor haar dochter.
.
Turfvaart kreeg plotseling een belangrijke status
In 1676 kocht prinses Albertine Agnes voor 41.000 gulden mooie landerijen in Oudeschoot, een paar kilometer ten oosten van het huidige Heerenveen. Albertine Agnes was in die periode regentes voor haar minderjarige zoon Hendrik Casimir, die in het rampjaar 1672 tot stadhouder van Friesland, Groningen en Drenthe was benoemd. Eigenlijk was het de stadhouder formeel verboden om in Friesland land aan te kopen, maar de Friese Staten zagen dit door de vingers en gaven voor deze gelegenheid toestemming.
.
Albertine Agnes kocht aanvankelijk drie boerderijen en de state Sickinga met de bijbehorende landerijen en bossen. Later heeft ze eveneens de aangrenzende akkers en weilanden opgekocht. Op een groot deel van de landerijen ging het boerenbedrijf gewoon door, maar de kern van het gebied werd verfraaid met lanen, bossen en nieuwe tuinen. De prinses liet Sickingastate enigszins verbouwen en voegde een formele tuin aan het complex toe.
.
In de zeventiende eeuw was de Franse formele stijl in de mode. Deze tuinstijl kenmerkt zich door beukenlanen en kanalen, gladgeschoren hagen en symmetrische vakken. In de strakke lijnen en geometrische vormen wilde men de hand van de mens terugzien. Kilometerslange lanen en kaarsrechte watergangen spelen daarin een grote rol. Dat betekende dat een brede turfvaart plotseling een belangrijke status kreeg.
.
In het hoogveengebied rond Heerenveen is reeds vanaf 1551 op grote schaal turf gewonnen. Dat gebeurde door een compagnie die zich de Heeren van Heerenveen noemde. Om de scheepsladingen turf af te voeren en de afwatering te verbeteren, groef men de Schoterlandse Compagnonsvaart en haaks daarop, op regelmatige afstanden, een heleboel zijkanalen, die wijken werden genoemd.
.
Het Nauwe Wijk heette de vaart die tot aan het nieuwe landgoed reikte. Albertine Agnes liet deze wetering verder doortrekken naar het zuiden, dwars door de nieuwe buitenplaats. De watergang kwam goed van pas bij de aan- en afvoer van goederen, maar fungeerde tegelijk als grand canal, als kilometerslange as en zichtlijn. Het Nauwe Wijk promoveerde tot Prinsenwijk. Het bijbehorende landgoed werd omgedoopt, van Oudeschoterwold tot Oranjewoud.
.
Albertine Agnes overleed in 1696 op Oranjewoud. Zij werd begraven in de grafkelder van de Friese stadhouders in de Grote Kerk in Leeuwarden. Daarna zwaaide haar schoondochter de scepter over Oranjewoud.
.
De Friese stadhouder Hendrik Casimir was in 1683 gehuwd met zijn nicht Henriëtte Amalia, prinses van Anhalt-Dessau. Hij stierf in 1696, vlak voor zijn moeder. Hij liet zeven dochters en één zoon achter. Johan Willem Friso was op dat moment slechts negen jaar oud en dus kreeg Friesland voor de tweede maal een regentes.
Prinses Henriëtte Amalia heeft eveneens haar sporen nagelaten, zowel bij de Prinsenhof in Leeuwarden als bij haar bezittingen in Heerenveen. Zij liet in 1707-1708 op Oranjewoud een barok kasteel bouwen. Het lustslot komt nooit af, maar krijgt wel twee imposante vleugels, die eigenlijk moeten wedijveren met die van Paleis Het Loo in Apeldoorn. De Friese stadhouderlijke familie liet zich in die periode met raad en daad bijstaan door de beroemde architect Daniel Marot, die zijn sporen heeft verdiend bij Paleis het Loo en Huis ten Bosch.
.
De jonge Johan Willem Friso is namelijk niet alleen stadhouder van Friesland en Groningen, hij heeft sinds 1702 eveneens de status van prins van Oranje. In 1702 verongelukte Prins Willem III van Oranje-Nassau en hij liet in zijn testament onverwacht alle Nederlandse bezittingen en zijn hele vermogen na aan zijn verre neef uit Friesland. Weliswaar wordt deze erfenis door velen betwist, maar tijdens de langdurige onderhandelingen daarover ontvangt de Friese prins wel jaarlijks 50.000 gulden uit deze erfenis.
.
Prins Johan Willem Friso trouwt in 1709 met Maria Louise van Hessen Kassel. Dit huwelijk duurt slechts twee jaar, want in 1711 zakt de twintigjarige prins bij Moerdijk door het ijs en verdrinkt. Hij laat een onvoltooid lustslot na en een gigantische schuld van bijna 2 miljoen gulden. Dat geldgebrek is natuurlijk deels te danken aan de enorme investeringen bij Oranjewoud.
.
Na bloeiperiode volgt langdurige leegstand
Maria Louise staat te boek als Marijke Moei. Ook zij was jarenlang regentes. Toen haar echtgenoot Johan Willem Friso verdronk, had ze alleen een dochtertje: Anne Charlotte Amalie. Maar zes weken later werd er een nieuwe stamhouder geboren: prins Willem Karel Hendrik Friso, de latere stadhouder Willem IV.
.
Marijke Moei blijft regentes totdat Willem Karel Hendrik Friso in 1731 meerderjarig wordt. In de decennia daarna beleeft Oranjewoud zijn grootste bloeiperiode. De Oranje-Nassaus wonen beurtelings in Leeuwarden en op Oranjewoud. Het landgoed is dan een van de belangrijkste politieke centra van ons land: 'het middelpunt van conversatie van de eersten in den lande'. De bosrijke omgeving van Heerenveen promoveert tot Het Friesche Haagje.
.
Na 1748 wordt het rustiger op Oranjewoud. In dat jaar wordt Willem IV benoemd tot erfstadhouder van alle gewesten en het hof vertrekt naar Den Haag. Alleen Marijke Moei blijft dan nog in Friesland wonen.
.
In het jaar 1765 sterft Maria Louise. Daarna wordt het wel heel erg stil op Oranjewoud. Zowel het Stadhouderlijk Hof in Leeuwarden als Oranjewoud wordt niet meer bewoond. De oude luister herleeft slechts incidenteel, als de stadhouderlijke familie een bezoek brengt aan Friesland. Zowel Willem IV als Willem V vaart het liefst met een jacht via Lemmer en Oranjewoud naar Leeuwarden.
.
Voor de imposante gebouwen van Oranjewoud valt het doek in de Franse tijd. Het leegstaande pand is niet meer te exploiteren, de twee grote vleugels zijn in 1803 en 1805 afgebroken. In 1813 werd het landgoed verkocht. Maar de bijbehorende lanen en het park hebben hun vorstelijke allure grotendeels behouden.
.
Kronkelpaadjes van tuinarchitect Roodbaard
Eigenlijk is de variatie in de omgeving van Oranjewoud sindsdien alleen nog maar groter geworden. Want adellijke en rijke families zorgden voor nieuwe landgoederen. In de achttiende eeuw wilde de adel zich graag in de buurt van de Oranje-Nassaus vestigen. Het gehucht Brongerda kreeg een serie buitenplaatsen: Oenemastate, Carolinenburg, Pauwenburg en Klemburg. Aan het begin van de negentiende eeuw volgde een nieuwe piek in de aanleg van buitenplaatsen, want er was weer geschikte grond in de handel. Ontwijk, Brouwershave, Oranjestein, Klein Jagtlust en Klein Meerzicht dateren uit deze periode.
.
Maar de parkbossen van deze landgoederen zijn aangelegd in de Engelse landschapsstijl. Bij de romantische tuinmode van de negentiende eeuw horen kronkelpaadjes, onverwachte doorkijkjes, gazons met grillige randen en vijvers met gebogen oevers. De Friese tuinarchitect Lucas Pieters Roodbaard kreeg de kans om zijn stempel te drukken op het landschap rond Oranjewoud. Het verhaal gaat dat deze tuinarchitecht zijn beste prestaties leverde als hij veel alcohol had genuttigd, maar volgens betrouwbare bronnen kon Roodbaard wel degelijk zonder borrels fraaie plattegronden met kronkelpaadjes fabriceren.
.
De glorietijd van de adel is voorbij, maar de erfenis van de rijkelui is nog duidelijk zichtbaar voor wandelaars en fietsers. De bosrijke streek ten oosten van Heerenveen biedt een bijzondere mix van de Franse formele stijl en Engelse landschapsstijl. Bij de recente bouw van het Museum Belvedère en de aanleg van het bijbehorende museumpark zijn onderdelen van de oorspronkelijke, formele tuin weer gerestaureerd.
.
Het landschap van Oranjewoud is goed te overzien vanaf de Belvedère van Brongersga. Deze uitkijktoren staat op een tien meter hoge heuvel, die eigenlijk bij het park van het in 1790 aangelegde landgoed Klemburg hoorde.
.
In 1917 kwam de horeca-ondernemer A.W. Tjaarda op het geweldige idee om op het bergje van Brongerga een forse uitkijktoren te bouwen, zodat je van daaruit de omgeving goed kon overzien. Tjaarda zorgde eerst voor een houten uitkijktoren, maar die is in 1924 vervangen door een betonnen constructie van maar liefst twintig meter hoog. Het betreft een van de eerste bouwwerken van gewapend beton, zodat betonkenners dit bouwsel zorgvuldig koesteren.
.
Sinds de restauratie van 1994 kun je hier flink traplopen. Ik moet eerlijk bekennen dat het geklauter inderdaad de moeite waard is: de vermoeiende klim wordt beloond met een koninklijk uitzicht.
.
Meer informatie over de historie van Oranjewoud is te vinden in Museum Willem van Haren / Ferdinand Domela Nieuwenhuis Museum in Heerenveen (www.willemvanharen.nl). In Museum Belvedère is moderne kunst te bewonderen (www.museumbelvedere.nl). De website www.katlijk.nl biedt een fietstocht en een wandeltocht langs de mooiste plekken in de omgeving van Oranjewoud.
.
bron: http://www.nd.nl/artikelen/2007/februari/09/groene-erfenis-oranje-nassaus
Copyright 2009 Nederlands Dagblad FAQ -Colofon -Contact -Copyright -ACAP
Die angezeigten Daten haben keine Quellen.