Het geslacht Wals uit Landsmeer - de oudste generaties door Ruud G. Louw
In 1980 verscheen een genealogie van het geslacht Wals, getiteld ·ÄòHet geslacht Wals vanaf 1640·Äô, van de hand van het echtpaar Scharroo-de Krijger. In die genealogie wordt een geslacht Wals te Amsterdam gepresenteerd dat zou afstammen van een zekere Thomas Wals, die afkomstig zou zijn van de plaats Wals op de Shetlandeilanden. Een zoon van deze Thomas, genaamd Aart, zou zich in Landsmeer hebben gevestigd en zou de stamvader zijn van het Landsmeerse geslacht Wals. Thomas Wals zou, aldus die genealogie, doopsgezind zijn geweest.
Als die genealogie nader wordt bezien, blijkt het Amsterdamse geslacht te zijn geconstrueerd aan de hand van doop-, ondertrouw- en begraafinschrijvingen te Amsterdam van personen met dezelfde of verschillende achternamen, van verschillende herkomst en van verschillende kerkelijke gezindtes. De ·Äòdoopsgezinde·Äô Thomas Wals laat zijn dochter Marija op 27-3-1642 dopen in de Oude Kerk te Amsterdam. Hoe een kinderdoop in een Geformeerde kerk te rijmen is met het feit dat hij doopsgezind zou zijn, wordt in de genealogie niet uitgelegd.
334 Mededelingenblad NGV Zaanstreek-Waterland nr. 88
De in de genealogie als broer van Thomas Wals opgevoerde Jacob Wals, gehuwd met Margriet Wals, laat op 23-3-1642 eveneens in de Oude Kerk een zoon Jacob dopen.
Andere zoons van Jacob en Margriet Wals zouden Helbert Wals en Egbert Wals zijn. Merkwaardig is dat van hen geen doop in Amsterdam is te vinden. Dit is des te merkwaardiger omdat zij, gelet op de datum van de doop van hun kinderen (voor Helbert: 25-2-1689 en 12-3-1705; voor Egbert: 17-4-1688), vele jaren na hun beweerde broer Jacob moeten zijn geboren. Helbert is bij zijn ondertrouw op 24-4-1688 36 jaar en blijkt dan afkomstig te zijn van Alburg, vermoedelijk Alburg in Beieren, en is dus geen zoon van Jacob en Margriet Wals. Overigens laten Helbert en Egbert hun kinderen dopen in de Lutherse Kerk. In de genealogie wordt naast de twee Evangelisch-Luthers gedoopte kinderen van Helbert, namelijk Helbert en Jacob, nog een Abraham vermeld die gehuwd zou zijn met Trijntje Dirks. Als dit serieus zou moeten worden genomen, zou deze Abraham, wiens ouders op 24-4-1688 in ondertrouw zijn gegaan, op negenjarige leeftijd al getrouwd zijn en vader zijn van een zoon Johannes. Deze Johannes wordt in de Oude Kerk gedoopt op 28-2-1698. Overigens wordt Abraham in het doopboek niet Abraham Wals genoemd maar Abraham van der Wals. Volgens die genealogie zou Johannes een zus hebben, genaamd Sara, getrouwd met Engelbert Kevelkamp. Bij het dopen van haar kinderen blijkt Sara echter geen Wals maar Wallis of Wallies te heten.
Laten we terugkeren naar de ·Äòdoopsgezinde·Äô Thomas Wals, die zijn dochter Marija gereformeerd heeft laten dopen. Volgens de genealogie van de hand van het echtpaar Scharroo zou Thomas nog drie andere kinderen hebben: Aart, Catharina en Domenicus. Catharina Wals zou gehuwd zijn met Cornelis Cornelisz. Dit is evenwel een abuis. Catharina is gehuwd met Thomas Cornelisz. Dit echtpaar laat op 30-8-1663 een zoon Cornelius dopen in de Rooms-Katholieke kerk ·Äôt Boompje. Domenicus Wals, gehuwd met Lammertje Overhagen, laat op 19-2-1663 een dochter Geertruijtje dopen, ook in een Rooms-Katholieke kerk, namelijk in de Posthoorn. Het is dus niet aannemelijk dat zij kinderen zijn van Thomas Wals. Hetzelfde geldt ook voor Aart Wals, de stamvader van de Landsmeerse familie Wals. Er is geen enkele aanwijzing dat deze Aart een zoon zou zijn van Thomas Wals. Dat is ook uit de lucht gegrepen. De Landsmeerse Aart Wals is in het geheel geen zoon van deze Thomas Wals. Hierop kom ik hierna terug.
Volgens de genealogie van het echtpaar Scharroo zou Aart Thomasz. Wals getrouwd zijn met Klaartje Dirks Stroo. Er zijn geen trouwboeken bewaard die dit huwelijk vermelden. In de genealogie wordt geen bron vermeld. Naar mijn mening kunnen we Aart Thomasz Wals en zijn huwelijk met Klaartje Dirks Stroo naar het rijk der fabelen verwijzen.
Mededelingenblad NGV Zaanstreek-Waterland nr. 88 335
Wijlen de heer J.H. Beudeker heeft overigens in het Mededelingenblad van onze afdeling1 gewezen op de talrijke slordigheden en ernstige fouten in de genealogie Wals van het echtpaar Scharroo. Ik ga daar hier niet verder op in. Ik maak nog slechts melding van het feit dat in die genealogie Adriaan Cornelisz. van Watergang, de ·Äòbekende kaper van Monnickendam·Äô, in het geslacht Wals wordt ·Äòingebouwd·Äô. Adriaan Cornelisz. is echter niet algemeen bekend, was geen kaper, was niet afkomstig van Monnickendam en is ook geen Wals. Voor hem verwijs ik naar mijn boek ·ÄòWie was wie in Watergang·Äô2. Adriaan Cornelisz. Watergang is verwant met het geslacht Visser uit Watergang. Hij was in het rampjaar 1673 door de Staten-Generaal benoemd tot kapitein van een compagnie van ruim zeventig matrozen en overleed tijdens zijn campagne in de Langstraat bij Geertruidenberg. ·ÄòHet geslacht Wals vanaf 1640·Äô is in menig opzicht onbetrouwbaar en kan dan ook niet dienen om enig serieus inzicht te geven in de genealogie van het geslacht Wals uit Landsmeer. De Amsterdamse familie Wals is geconstrueerd uit een aantal personen met namen als Wals, Wallis en Van der Wals, afkomstig uit verschillende plaatsen en van verschillende kerkelijke gezindten. Er is op geen enkele wijze een relatie aangetoond tussen deze personen en het geslacht Wals te Landsmeer.
Gelukkig is er ook een betrouwbare genealogie van het geslacht Wals. Deze genealogie, gepubliceerd in 1997, is getiteld ·ÄòStamboom van het geslacht Wals uit Landsmeer en omstreken·Äô en is van de hand van de heer P. van Dijk te Almere.
In deze genealogie bestaat de tweede generatie van het geslacht Wals uit Aart Klaasz. (Wals) en Gerrit Klaasz. (Wals). Aart Klaasz., alias Peten Aart, trouwt op 10-2-1709 voor schepenen te Landsmeer met Eefje Alderts. Zij zijn de ouders van Klaas Aartsz., alias Klaas Aartsz Peten Aart; Poulis Aartsz., alias Poulis Aartsz Peten Aart; Trijntje Aarts en Sijmon Aartsz. Wals. Gerrit Klaasz. trouwt op 6-2-1718 met Giertje Muus en na haar overlijden op 1-11-1722 met Grietje Jacobs. Gerrit is de vader van Sijmon Gerritsz. Wals. Als vermoedelijke ouders van Aart en Gerrit Klaasz. ·Äì dus als de eerste generatie ·Äì vermeldt de genealogie het echtpaar Klaas Cornelisz. en Eefje Simons, die op 4-2-1687 te Landsmeer zijn getrouwd. Hoewel dit vermoeden zeker niet onaannemelijk is, blijkt het toch niet juist te zijn.
De ware ouders van Aart en Gerrit Klaasz. zijn te vinden dankzij de schepenrol van Landsmeer3. In die schepenrol vinden wij op 10-2-1709 het huwelijk van Aart Klaasz. en Eefje Alderts. Als een toekomstige bruidegom of bruid onder voogdij staat, eindigt de voogdij gewoonlijk voor het huwelijk en worden de voogd of voogden gedechargeerd.
336 Mededelingenblad NGV Zaanstreek-Waterland nr. 88
In de schepenrol geschiedt dit op 29-1-1709 en machtigt de schepenbank de voogden Jan Cornelisz. Kleijn, alias Klein Kees, en Sijmon Cornelisz. Gruijs aan Aart Klaasz. wegens de erfenis van diens grootvader een bedrag van 62 guldens en 10 stuivers te overhandigen. Met een aan zekerheid grenzende mate van waarschijnlijkheid gaat het hier om de Aart Klaasz. die voornemens is de daaropvolgende maand te trouwen met Eefje Alderts. Als Aart Klaasz. in 1709 zijn voogden decharge verleent, moet hij ooit onder voogdij zijn gesteld. Dit blijkt te zijn gebeurd op 8-3-1707. Zijn ouders blijken dan te zijn Klaas Gerritsz. en Trijntje Poulis en zijn grootvader aan vaderskant is Gerrit Klaasz. Klaas Gerritsz. en Trijntje Poulis zijn voor schepenen te Landsmeer getrouwd op 29-1-1686. Zij zijn de ouders van Aart Klaasz., Gerrit Klaasz., Geertje Klaas en Grietje Klaas. Helaas wordt de geslachtsnaam ·ÄòWals·Äô in de schepenrol niet genoemd. We weten dus niet of deze naam afkomstig is van vaders- of van moederszijde. We weten nu echter wel wie de ouders van Aart Klaasz. en Gerrit Klaasz. zijn. Noten: 1. Mededelingenblad nr. 14, april 1994, pag. 163 en 164 2. R.G. Louw, Wie was wie in Watergang, pag. 1148 en 1149 3. ORA 3426
Kind(er):