Stamboom Willemse- van Diermen » Maria Schalcken (± 1650-< 1700)

Persoonlijke gegevens Maria Schalcken 

• Zij is geboren rond 1650 in Made.
• Zij is overleden voor 25 juli 1700 in Dordrecht.
• Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 4 maart 2010.

Gezin van Maria Schalcken

Zij is getrouwd met Severijn van BRACHT.

Toestemming voor het huwelijk is 26 juli 1682 verkregen.

Kind(eren):

1. Anna van BRACHT  1683-????
2. Cornelis van BRACHT  1685-????

Notities over Maria Schalcken

SCHALCKEN, Maria (geb. Made?, Noord-Brabant ca. 1645/50 - gest. Dordrecht vóór 25-7-1700), schilderes van interieur en landschappen. Dochter van Cornelis Schalcken (ca. 1610-vóór 23-5-1674), predikant en rector van de Latijnse school in Dordrecht, en Aletta Lydius (1612-na 23-5-1674). Maria Schalcken ging op 26-7-1682 in ondertrouw met Severijn van Bracht (1658?-?), koopman te Dordrecht. Uit het huwelijk werden ten minste 1 dochter en 1 zoon geboren.

Maria Schalcken werd omstreeks 1645-1650 geboren. Zij was het vierde kind in een gezin van vier jongens en vier meisjes (waarschijnlijk stierf haar enige oudere zus al jong). Haar vader was aanvankelijk predikant in Eethen en Drongelen (ten westen van Den Bosch), en van 1643 tot 1654 in Drimmelen en Made (ten noorden van Breda), waar Maria geboren zou moeten zijn. In 1654 werd Cornelis Schalcken rector van de Latijnse school in Dordrecht en verhuisde het gezin naar die stad. Twee van zijn zonen zouden, net als hun vader en beide grootvaders, predikant worden. Zoon Godfried (1643-1706) werd een succesvol schilder van portretten, genrevoorstellingen en historiestukken. In enkele van zijn werken uit de periode 1665-1670, zoals het schilderij ‘Vrouwtje kom ten hoof’, lijken personen uit zijn naaste omgeving, onder wie zijn zuster Maria, te figureren.

Dankzij de lessen van haar broer werd Maria Schalcken zelf ook een uitstekend schilderes. Volgens Van Eijnden en Van der Willigen legde zij zich toe op het schilderen ‘van burgerlijke bedrijven des dagelijkse leven’ en was zij daarin zo succesvol ‘dat hare uitvoerige en mals geschilderde kabinetstukjes in aanzienlijke kunstverzamelingen zijn geplaatst geworden’ (Van Eijnden en Van der Willigen, 186). Hoezeer Maria in stijl en techniek aansloot bij het werk van haar broer blijkt uit een door haar geschilderd zelfportret. Dit stuk werd lange tijd onomstreden toegeschreven aan Godfried en pas aan het eind van de twintigste eeuw herkend als werk van Maria toen bij een opknapbeurt haar voornaam in de signatuur tevoorschijn kwam. Deze bleek aan het begin van de negentiende eeuw te zijn overschilderd. Het portret is bovendien interessant omdat de kunstenares zichzelf heeft weergegeven voor een schildersezel met daarop een boslandschap in de stijl van italianisanten als Jan Both en Jan Asselijn. Hiermee laat Maria Schalcken zich dus ook zien als een verdienstelijk landschapsschilderes.

Behalve het zelfportret kan slechts één ander stuk aan Maria Schalcken worden toegeschreven. Het gaat om een gesigneerde voorstelling van een jonge vrouw met dienares achter haar toilettafel. Uit achttiende-eeuwse bronnen zijn nog enkele andere interieurscènes van haar hand bekend en in Van Eijnden en Van der Willigen staat de ‘afbeelding dezer schilderes […] naar ene, door haar zelve gemaakte, tekening’ (Van Eijnden en Van der Willigen, 186). De huidige verblijfplaats van deze tekening is onbekend. Gezien de nauwe verwantschap met het werk van Godfried Schalcken is het mogelijk dat zich onder de aan hem toegeschreven stukken nog meer schilderijen van Maria bevinden.

In 1682 trouwde Maria Schalcken met Severijn van Bracht, koopman te Dordrecht. Het paar zou minstens een dochter, Anna (1683), en een zoon, Cornelis (1685), krijgen. In het testament van Maria's ongetrouwde zuster Barbara Schalcken van 11 juni 1709 laat deze al haar bezittingen na aan haar enige nog levende broer en aan de kinderen van al haar reeds gestorven broers en zuster Aletta. Maria noch haar twee kinderen worden hierin genoemd. Dit zou erop kunnen duiden dat zij toen alledrie al waren overleden. Voor Maria en haar dochter wordt dit bevestigd door de doop- en trouwboeken van Dordrecht, waarin staat dat 'Soeverijn van Bragt' op 25 juli 1700 opnieuw ondertrouwde en een jaar later een dochter Anna liet dopen.

De vermelding van Maria Schalcken in de diverse kunstenaarsbiografieën wordt ongetwijfeld gerechtvaardigd door de kwaliteit van de twee bekende schilderijen van haar hand. Hoewel wij dankzij verschillende portretten weten hoe zij er uit heeft gezien, is er nog veel archivalisch en kunsthistorisch onderzoek nodig om ons beeld van haar te completeren.

Naslagwerken

Van der Aa; Van Eijnden en Van der Willigen; Immerzeel; Kobus/De Rivecourt; Kramm; Lexicon Noord-Nederlandse kunstenaressen; Petteys; Regt; Thieme; Verwoert; Wurzbach.

Archief

Erfgoedcentrum DiEP, Dordrecht: DTB, Dopen 11, invnr. 1-7 [Aletta Lydius, d.d. 1-2-1612; Maria's dochter Anna, d.d. 17-5-1683 - met vermelding van datum otr. Maria en Severijn van Bracht; Maria's zoon Cornelis, d.d. 23-2-1685; Severijns tweede dochter Anna, d.d. 18-7-1701 - met vermelding van datum otr. met zijn tweede echtgenote]. Oud Notarieel Archief, not. Govert de With, d.d. 20-4-1683. Oud Rechterlijk Archief Dordrecht, invnr. 869, 38v [op 8-6-1697 treedt Severijn van Bragt, koopman te Dordrecht, op als procureur van Godefridus Schalcken].

bron:Instituut voor Nederlandse Geschiedenis > Onderzoek > Publicaties > Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Maria Schalcken?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!