DE HERKOMST VAN DE SONKES
Stamboomonderzoek wordt nogal eens gedaan vanuit de verwachting dat men afstamt van adellijke of andere belangrijke voorouders. Vandaar ook vaak de belangstelling voor familiewapens, al kan elke burger tegenwoordig eenvoudig zelf een wapen laten ontwerpen. Als men er wat geld voor over heeft kan men het bovendien ook nog laten registreren.
Wie dergelijke verwachtingen koestert over het geslacht Sonke moeten we helaas teleurstellen. Alle Sonkes die wij in het wat verdere verleden hebben weten te traceren zijn van eenvoudige tot zeer eenvoudige komaf. Meestentijds vinden we bij de vermelding van het beroep van de mannen landarbeider, veldarbeider of boerenknecht, bij de vrouwen: boerenmeid of dienstmeid. Meestal wordt die laatste vermelding gedaan bij hun huwelijk, daarna was er alleen het beroep huisvrouw.
Hier en daar vinden we de vermelding landbouwer, wat er op duidt dat de betreffende persoon een boerderij in bezit of in pacht had en een enkele keer ook vinden we de vermelding ‘schepen’. Om schepen te zijn, dus lid van de vroedschap (gemeenteraad) die destijds tegelijkertijd optrad als vierschaar (rechtbank), hoefde men niet een al te groot maatschappelijk aanzien te hebben, maar wel minstens de status van zelfstandige boer.
De eenvoudige status van onze voorouders heeft de zoektocht niet makkelijker gemaakt. Immers, vóór de periode van de burgerlijke stand, die vanaf 1811 werd ingevoerd, is het genealogisch onderzoek aangewezen op allerlei archieven. Maar arbeiders laten geen testamenten opstellen of huwelijkse voorwaarden. Hun bezittingen worden niet openbaar verkocht of via de notaris verdeeld. Boerderijen worden verkocht of verpacht, het onderkomen van de landbouwersknecht niet. Kortom eenvoudige mensen laten minder sporen na in de geschiedenis. Dat wil overigens niet zeggen dat zij helemaal geen sporen nalaten. Men vindt hun namen bij de lidmaten van de kerk, in de doop-, trouw- en begrafenisregisters, soms in de boeken van de weeshuizen, een enkele keer in de gerechtelijke archieven of op de rollen van de V.O.C. schepen.
Er bestaat of liever bestond een regentenfamilie Sonck, in de vijftiende en zestiende eeuw woonachtig in Delft en Hoorn, waarvan de naam soms ook werd geschreven als Sonk of Sonke. Deze familie bezat een wapen met drie egeltjes en stond maatschappelijk in hoog aanzien. Het wapen is te bezichtigen in een van de gebrandschilderde ramen van het kerkje van Oudshoorn in de provincie Zuid-Holland.
De Hoornse tak behoorde tot de bewindvoerders van de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC); zij waren lid van de Vroedschap en meerdere keren burgemeester. Zij behoorden tot de persoonlijke vriendenkring van de gebroeders Jan en Cornelis de Wit. François Sonck was priester, hoogleraar in het kerkelijk en wereldlijk recht, domheer en Raad van de Koning van Frankrijk. Hij ligt begraven in de Domkerk van Utrecht.Dirck Sonck uit Delft was hoogheemraad van Delfsland en schout aldaar.In 1814 echter was de regentenfamilie Sonck uitgestorven.
Wij hebben noch vanuit de Hoornse, noch vanuit de Delftse familie een relatie kunnen ontdekken met onze eigen Sonke tak, die voornamelijk afkomstig blijkt te zijn van Zuid-Beveland.Omdat onze zoektocht naar deze familie Sonck ons echter nog al wat inspanning heeft gekost, hebben we de resultaten voor de aardigheid toch maar in dit boek opgenomen. Wie weet vindt iemand ooit nog eens een relatie en blijkt onze afkomst toch nog terug te gaan tot deze Hollandse regenten.De naam Sonck komt overigens in België veel voor en er wordt daar ook genealogisch onderzoek naar gedaan. Men heeft echter ook daar geen link kunnen vinden tussen de naam Sonck en Sonke.
Dat onze voorouders voornamelijk afkomstig zijn van Zuid-Beveland is duidelijk te zien in de resultaten van de volkstelling in 1947. De meeste van de 183 in Nederland wonende personen met de achternaam Sonke woonden op 31 mei van dat jaar nog in wat ongetwijfeld hun streek van herkomst moet zijn, zoals blijkt uit de volgende overzichten:
Aantallen Sonkes, verdeeld over de woongemeenten
Zuid Beveland: Overig Zeeland: Elders:
Kloetinge 18 Sint Maartensdijk 5 Amsterdam 11
Yerseke 18 Oud Vossemeer 2 Roosendaal 5
Kapelle 17 Haamstede 2 Nijmegen 4
Waarde 14 Oost- en W.Souburg 2 Gorsel 3
Wemeldinge 14 Stavenisse 1 Zeist 3
Goes 14 Veere 1 Harderwijk 2
Kattendijke 12 ’s-Gravenhage 2
Krabbendijke 10 Arnhem 1
Kruiningen 9 Barsigerhorn 1
’s-Heer Arendsk. 2 Wijdenes 1
’s-Gravenpolder 1 Zevenhuizen 1
Heinkenszand 1 De Bilt 1
Rilland Bath 1 Langbroek 1
Dinteloord 1
Halsteren 1
Rotterdam 1
Totaal: 131 13 39
In %: 71,5% 7% 21,5%
Aantallen Sonkes, verdeeld over de provincies
Provincie: Aantal woongemeenten: Totaal aantal Sonkes:
Zeeland 19 (54%) 144 (78,5%)
Noord Holland 3 13
Utrecht 3 5
Noord Brabant 3 7
Gelderland 4 10
Zuid Holland 3 4
Samengevat: in 1947 woonde 78,5 % van alle personen in Nederland met de achternaam Sonke in de provincie Zeeland en 71,5 % van hen woonde op Zuid Beveland. Van degenen die tijdens de volkstelling niet in de provincie woonden blijkt dat òf zij zelf in Zeeland en wel op Zuid Beveland geboren zijn, òf wel hun ouders. De conclusie is dat de Sonkes zonder enige twijfel afkomstig zijn uit Zeeland en meer specifiek van het eiland Zuid-Beveland.
Later is, zoals bekend, de mobiliteit onder de mensen zeer toegenomen, zowel wat betreft de keuze van beroepen, de sociale mobiliteit als ook de keuze van de woonplaats, de geografische mobiliteit. Er is een overzicht gemaakt van alle dragers van de naam Sonke in Nederland in het jaar 2007.
De situatie in 2007
Zuid Beveland: Overig Zeeland: Elders:
94 Sonkes = 41 % 14 Sonkes = 6 % 120 Sonkes = 53 %
Een exacte vergelijking per gemeente is niet mogelijk, omdat diverse gemeenten tussen 1947 en 2007 zijn samengevoegd. Duidelijk is wel dat het merendeel van de Sonkes niet meer in Zeeland woont en dat zij zich over het hele land hebben verspreid. Waren de dragers van onze familienaam in 1947 nog verdeeld over 16 gemeenten buiten Zeeland, in 2007 wonen zij buiten Zeeland in 47 gemeenten. Ook het aantal en vooral ook de soort beroepen vertoont, vergeleken met eeuwen geleden, een veel grotere verscheidenheid.
Reeds eerder zwermden de Sonkes uit naar buiten Zeeland. Vooral de tweede helft van de 19e eeuw vertrokken een aantal families, ter verbetering van hun bestaan, naar de Verenigde Staten van Amerika. Michigan was een favoriete vestigingsstaat, waar nu nog veel Sonke nazaten wonen. Een aantal van hen vindt u in onze stamboom, maar het overzicht is verre van compleet en in die zin is er nog heel wat onderzoek te doen.
Bronnen: