Stamboom Diederen Gielen Schinveld » Martinus "Martin" Dohmen (1832-1882)

Persoonlijke gegevens Martinus "Martin" Dohmen 

• Roepnaam is Martin.
• Hij is geboren op 25 februari 1832 in Schinveld, Limburg, Nederland.
• Hij is overleden op 19 februari 1882 in Aden, Egypte, hij was toen 49 jaar oud.
• Een kind van Joannes Josephus Dohmen en Maria Elizabeth Paulissen
• Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 24 januari 2020.

Gezin van Martinus "Martin" Dohmen

Hij is getrouwd met Gertrude Valerie Bonhomme.

In hun huwakte wordt Martin "Japansch Secretaris bij het Britsche Gezantschap" genoemd. Er staat niet bij in welk land. Ook staat er dat hij "met verlof en woonachtig te Sittard" is. De huwelijksafkondigingen hebben dan ook, behalve in Maastricht, ook te Sittard plaatsgehad. Zijn vader wordt in deze huwakte "grondeigenaar" genoemd. Beide echtelieden hebben de huwakte ondertekend.
Zie voor meer informatie over de kinderen van Martin en Gertrude de Algemene Opmerkingen bij Gertrude.

Zij zijn getrouwd op 3 april 1866 te Maastricht, Limburg, Nederland, hij was toen 34 jaar oud.

getuigen: Mathieu Albert Bonhomme, zonder beroep; Joannes Laurentius Thury, expediteur; Meester Jean Mathieu Eugène van Oppen, advocaat en procureur; Jérome Oscar Marie Clermont, industrieel; allen wonende te Maastricht, zijnde de eerstgenoemde broeder van de bruid en de overigen noch bloedverwant, noch aangehuwden der echtgenoten. Pijls, ambtenaar van de burgerlijke stand

Kind(eren):

1. Theodoor Joseph Alfred Dohmen  1867-????
2. Maria Clara Paulina Louisa Dohmen  1868-????
3. Louis Antoine Victor Dohmen  1869-????
4. Valerie Hortense Jenny Dohmen  1871-????

Notities over Martinus "Martin" Dohmen

De "consul" genoemd in de familie en in Schinveld. Martin Dohmen was vanaf 1859 tot 1882 werkzaam in Japan, aanvankelijk in opdracht van de Maastrichtse kristal-, glas- en aardewerkfabrikant Petrus Regout (1801-1878). Aan het verhaal met de titel "Maastrichtse sakeflesjes voor Japan" [auteur Max Wijnen in het Maastrichtse blad "De Trompetter/De Maaspost" van woensdag 24 november 2010 pag 52] is het navolgende grotendeels ontleend:
Petrus Regout stuurde twee handelsschepen met producten uit zijn fabrieken naar Japan, één naar Deshima, (een kunstmatig eilandje ongeveer ter grootte van de Dam in Amsterdam, in de haven van de stad Nagasaki) en een naar Kanagawa (een prefectuur/soort van provincie met als hoofdstad Yokohama, nabij de stad Yedo, het huidige Tokyo). Hij stelde een "raadadviseur over de handelszaken" aan “om uitsluitend voor mijne handelsbelangen in dat ver afgelegen land werkzaam te zijn” aldus Petrus Regout. De geschikte man hiervoor vond hij in de persoon van Martin Dohmen uit Schinveld. Deze kreeg een contract voor drie jaar en moest de door Regout geleverde goederen in Japan op de markt brengen. Verder kreeg hij opdracht om zo voordelig mogelijk retourgoederen zoals goud en koper in te kopen.
Om zijn werk goed te kunnen doen, moest Dohmen de
aandacht van de handelshuizen van Nederlands Oost-Indië en Japan op Regouts producten weten te vestigen en een netwerk van relaties opbouwen. Daarom bereidde Regout hem grondig op zijn taak voor en leerde hem alles over de gang van zaken in zijn fabrieken en over de talrijke handelswaren, die voor Japan bestemd waren. Van professor Hoffman van de Universiteit van Leiden kreeg Dohmen les in de Japanse en de Chinese taal. In juni 1859 reisde Dohmen naar Batavia en van daaruit naar Deshima. De eerste zending goederen werd hier opgeslagen. De verkoopresultaten waren zo gunstig, dat in november 1859 een tweede zending volgde. Maar al spoedig keerde het tij. In het najaar van 1860 pleegde Dohmen contractbreuk onder andere door een tweede baan aan te nemen als tolk bij de Franse legatie/gezantschap in Edo (=Yedo). In januari 1861 kreeg Dohmen zijn ontslag.
Tot zover ongeveer het verhaal van Max Wijnen over Martin Dohmen.
Over dit ontslag blijven Martin en Regout nog zeker tot 1866 een vinnige discussie met elkaar voeren, zoals blijkt uit de "Open Brief van den Heer Martin Dohmen aan den Heer Petrus Regout, Vader, Maastricht, den 2 Mei 1866" en "Antwoord aan het Pamphlet van Martin Dohmen voor zijn vertrek naar Japan door Petrus Regout, Maastricht, mei 1866, gedrukt bij Jos. Russel te Maastricht". Martin betoogde dat de door Regout aangevoerde contractbreuk slechts een voorwendsel was geweest voor zijn ontslag. Regout had namelijk ook andere zaken meegestuurd naar Japan, zoals tafelgereedschap ("veel te duur" volgens Martin), brillen ("slecht en verroest, zodat de gemeenste brillenjood in Amsterdam zou zich schamen om daarmee rond te venten"), en boeken ("meer dan nonsens en niet eens voor schuurpapier te plaatsen"). “Hoe kan het in een verstandig brein opkomen om een boek over de wateraftapping der Maas en meerdere dolligheden te zenden naar Japan” aldus Martin Dohmen. Regout bood zelfs portretten te koop aan van de Nederlandse koning. “Japanners vinden het eene zeer groote schande dat een Hollander met het portret van zijn Koning handel drijft” aldus Martin. Martin had Regout al meteen na aankomst van de eerste scheepslading in Japan geschreven "toch geene tweede uitzending te doen, omdat uwe goederen onverkoopbaar waren". Dat Regout niet naar Martin had willen luisteren en daarom met een forse schadepost bleef zitten, was volgens Martin de ware reden voor zijn ontslag [zie ook Wim Wennekes – De Aartsvaders van het Nederlandse bedrijfsleven, pag. 51-52 – Uitgeverij Business Contact].
Dat Martin van de Franse legatie werk als tolk bij het consulaat in Kanawaga had aanvaard werd door Regout als contractbreuk beschouwd omdat in het 3-jarig contract dat Regout en Martin in 1859 met elkaar hadden gesloten stond dat Martin in Japan alléén voor Regout mocht werken. Martin bracht hier tegen in dat hiermee alleen maar werkzaamheden bedoeld waren welke Regout zouden kunnen benadelen. Voor het overige toch mocht hij zelf bepalen wat hij in zijn vrije tijd deed, bijvoorbeeld brieven voor het Franse consulaat vertalen. Het kwam tot een proces, waarbij Dohmen gesteund werd door de Franse gezant in Japan. Regout had echter machtige vrienden in Den Haag. De Nederlandse regering verzocht de Franse regering om Dohmen te ontslaan. Toen dat inderdaad gebeurde nam het Engelse gezantschap in Japan Martin in dienst.
Regout probeerde intussen per brief Martin ook zwart te maken bij de Engelse Minister van Buitenlandse Zaken. Succes heeft hij daarmee niet gehad, want Martin heeft in Engelse dienst een goede carrière gemaakt.
In “The Evening Post”, een krant in Wellington Nieuw Zeeland, staat een verslag met alle gruwelijke details van de “Execution of one of the murderers of major Baldwin and lieutenant. Bird” ondertekend als volgt: “H.M. Legation, Yokohama, 28th Dec.1864. (Signed) Martin Dohmen. Acting Japanese Secretary, John MacDonald.”
In de “Almanach de Gotha, annuaire généalogique, diplomatique et statistique” uit 1868 staat Martin in de samenstelling van het “Corps diplomatique et Consuls de Grande Brétagne”vermeld als “interprète hollandais”.
Hij werd in 1867 tijdelijk aangewezen als adviseur van de Japanse autoriteiten voor zaken die het bestuur van Yokohama betroffen ("Municipal Director/Governor") [bron Young Japan. Yokohama and Yedo. etc.etc, by John R. Black, vol II pg 96 en 97].
In “The Edinburgh Gazette “ van vrijdag 8 september 1871 staat: “The Queen has also graciously pleased to appoint Martin Dohmen, Esq., to be Her Majesty’s Vice-Consul Cancellier at Yedo.” In “The Japan Gazette Hong List and Directory” pag. 51 uit 1874 staat Martin vermeld als “H.B.M.’s Vice-Consul” (= Her British Majesty’s vice-consul).
Martin maakte als Engelse vice-consul een rapport over "the trade and other matters of public interrest of this district for the past years", gedateerd Yedo, 15 januari 1872 [in Commercial Reports from Her Majesty's consuls in Japan, 1871/72, London, Harrison pg. 51-60]. Meermalen ook wordt hij in andere geschriften van de Engelse diplomatieke dienst in Japan genoemd.
In een uitgave van de “daily Herald” in Yokohama gedateerd 29 October 1879 staat de volgende huwelijksaankondiging: “Marriage. At No 75B Bluff, by the Rev. Nathan Brown, D.C., assisted by the Rev. David Thompson, and afterwards at H.B.M’s Consulate, before Martin Dohmen, Esq., Thomas Pratt Poate, of Canfield, Hampshire, England, to Isabel Marsh, of Ashtabula, Ohio, U.s. No cards.”
In “Le Temps Gallica” van 14 november 1881 en in “La Justice” van 13 dec 1881 staat in een bespreking van de handel van Japan: “D’après le rapport de M. Martin Dohmen, faisant fonctions de consul anglais à Kanagawa (Yokohama) le port principal du Japon, etc. etc.”
Op 5 december 1876 schrijft Ernest Satow, een collega diplomaat: "Steamer came in late, had to put in somewhere to adjust her engines. The Tigre from China came in about at the same time. I went off to her, and found Martin Dohmen just shoving off to go on shore. We had a few minutes conversation" [in A Diplomat in Japan, part II. The Diaries of Ernest Satow, 1870-1883]. Martin kwam kennelijk terug van een reis naar China. Martin was al eerder in China geweest, want in 1867 wordt hij vermeld in de lijst van "foreign residents in China" [China Directory for 1867, Hongkong, printed by A Shortred & Co].
Op 5 april 1879 wordt in "The Japan Weekly Mail" (pag.421) over hem bericht dat hij is benoemd tot "Acting-Consul and Assistant Judge" in Yokohama en wordt het volgende over hem geschreven: "Few members of the service have had the experience of Mr Dohmen in Japan, and his promotion to this Consulate will be generally welcomed as the just reward of a long public career. For years Mr Dohmen conducted the chief work of the Kanagawa consulate ...., and ably managed the portal business of that office .... . A master of the principal European languages, his intercourse with the different nationalities of this community has been easy; and the friends he has formed comprise all those who have made his acquaintance. As a public servant, Mr Dohmen has always been considered one of the most careful, accurate and capable men in the Consular service; whilst his present promotion forms proof of the discharge of his duties to the entire satisfaction of his successive chiefs, at the Consulate and the Legation". Dat de schrijver van dit bericht Martin's kwaliteiten zo uitvoerig belicht dient als verweer tegen kritiek van sommigen op de benoeming van Martin. Deze kritiek betrof Martin's optreden in 1868 als "Municipal Governor" in Yokohama en een beslissing ("judgment") door Martin in 1875 in Tokyo genomen.
Op 16 maart 1881 is Martin als "Her Majesty's Acting Consul at Kanagawa" voorzitter van een maritieme rechtbank die de oorzaak van de ondergang onderzoekt van het schip de "Ella Beatrice" voor de Japanse kust [Wreck Report for "Ella Beatrice", 1881] .
Op 21 maart 1866 stellen Martin en zijn aanstaande echtgenote te Maastricht [bij notaris Dumoulin] hun huwelijkse voorwaarden op. Martin word bij die gelegenheid omschreven als "geëmployeerde bij het Britisch Gezantschap in Japan, laatst gedomiliceerd te Maastricht, thans verblijf houdende te Sittard", waarschijnlijk bij zijn zuster Maria Clara Crijns-Dohmen. De akte vermeldt "eene som van dertig duizend gulden Nederlands, welke door den comparant bruidegom ter huwelijk zal worden aangebragt". De a.s. bruidegom was toen kennelijk een vermogend man. In de akte wordt de vader van Martin, Joannes Josephus, aangeduid als grondeigenaar te Schinveld. Grondeigenaar zijn was toen kennelijk belangrijk, dan was je "notabel" en had je stemrecht [JHW Bosch [in 1974 Bijdrage tot de Geschiedenis van Schinveld pag. 268].
Regout verhaalt in zijn pamflet tegen Martin dat toen Martin (voor het eerst) naar Japan zou vertrekken hij hem had verzocht "... zijn vader die te Schinveld woonde, eens bij mij te brengen, wijl het mij aangenaam zou zijn hem te kennen en hem later van tijd tot tijd te zien, om hem iets over zijn zoon mede te delen, wanneer ik berigten uit Japan ontving. Dohmen bragt echter zijn vader niet bij mij, en toen ik daarop aandrong, zeide hij: het is maar een kleine molenaar, wat zou hij in de stad doen. Mijn verder aandringen bleef zonder gevolg".
Op 4 mei 1866 vertrekt Martin weer naar Japan.
Petrus Regout vermeldt in 1866 dat Martin zich bij zijn huwelijk heeft opgegeven als "Japansch Secretaris bij het Engelsch Gezantschap".
In 1878 was Martin Dohmen vice-consul van Engeland wonende te Yedo, Keizerrijk Japan, zoals Martin op 12 augustus 1878 te Maastricht, waar hij met verlof was, in zijn in het Frans opgestelde testament [bij notaris Dumoulin] laat vermelden. In het testament staat ook dat hij toen genaturaliseerd Engels onderdaan was. In het testament van Martin's echtgenote van 13 mei 1882 [bij notaris Dumoulin], Martin was toen al overleden, staat dat Martin cónsul van Engeland te Yedo was.
Bosch [pag.69-70] zegt dat in 1861 de Engelse consul te Nagasaki Martin tot tolk benoemt en dat Martin in 1868 consul-generaal van Engeland en Oostenrijk te Yokohama werd. Het is niet duidelijk hoe dit zich verhoudt tot wat Martin zélf in 1878 in zijn testament over zijn functie in Japan zegt.
Ook volgens Bosch [pag.69] heeft Martin aan de kerk van Schinveld een blauwe turkooizen Japanse rozenkrans geschonken, die lange tijd heeft gehangen op het O.L.Vrouwe-altaar.
Martin overleed in 1882 op zee tijdens zijn verlofreis vanuit Japan naar huis. Hij werd begraven in Aden bij de ingang van de Rode Zee. Hij was al niet gezond toen hij uit Japan vertrok. Sir Ernest Satow schreef op 5 januari 1882 aan collega diplomaat W.G. Aston: "Martin Dohmen is not going for another fortnight, because though better, he does not feel equal to undertaking the voyage at present.There is very little chance of his coming back to Japan, I imagine, and we may safely look upon him as shelved. The only rival then is Enslie ....". Op 29 november 1881 schreef hij al in een eerdere brief: "...if poor old Dohmen has to go home ......... it seems probable that Enslie would be appointed to act at Yokohama in that case". Er werd dus al vooruit gekeken naar de kansen die Martin's vermoedelijk definitieve vertrek uit Japan bood aan collega's die hogerop wilden. Als voetnoot bij een brief van Satow aan Aston van 8 april 1882 tenslotte staat dat Martin Dohmen overleed in Aden op 19 february 1882 [bron: Sir Ernest Satow's Private Letters to W.G. Aston and F.V.Dickins.The correspondence of a Pioneer Japanologist from 1870 to 1918, pag.66, 68 en 75]
A.Scherpenseel [in 1870 Schets over den Politieken Toestand der Gemeente Schinveld 1849-1869] noemt Martin "Schinvelds grootste zoon, thans consul in engelsche dienst te Kanawaga in Japan".

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Martinus "Martin" Dohmen?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!

Tijdbalk Martinus "Martin" Dohmen

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen