Tijdstip: 09:00
Geloof: NH
Tijdstip: 15:45
Op de nieuwe begraafplaats, in hetzelfde graf als waar Grada Ebbers reeds in 1953 begraven was. (Graftombe.nl - foto-5979)
(1) Hij is getrouwd met Grada Wilhelmina Ebbers.
D:\Foto\Progen\Carel-Bel-1903-5.JPG D:\Foto\Progen\Carel-Bel-1903-6.JPG
Zij zijn op 20 februari 1932 te Doetinchem + Lonneker in ondertrouw gegaan.Bron 5
Zij zijn getrouwd op 4 maart 1932 te Doetinchem , hij was toen 28 jaar oud.Bron 6Getuigen: Gerrit Ebbers, 34 jaar, pakhuisknecht,Zij zijn getrouwd op 4 maart 1932 te Doetinchem , hij was toen 28 jaar oud.Bron 7
Het gezin van: CAREL BEL en GRADA EBBERS.
Carel, * 29-05-1903, leerde het klompenmakersvak, "met de hand", bij Hendrik Ebbers van de "Bosboom" te Doetinchem.
Grada, * 09-07-1902, was dienstbode in Doetinchem-Stad, bij de familie Sachtleven (Groothandel in graan en zaden).
Ze leerden elkaar kennen op de zangvereniging.
Op tweede Pinksterdag in het jaar 1927 fietste Carel vanuit Doetinchem via Borculo en Haaksbergen naar Boekelo, waar nog geen klompenmaker gevestigd was. Hij bouwde daarna met zijn broer Evert een werkplaats aan de Windmolenweg 51 tegenover de Landbouwbank en de Coöperatieve Melkinrichting.
Carel vestigde zich officieel op 02-10-1928 te Boekelo, Gem. Lonneker (op 01-05-1934 werd dit Gem. Enschede), aan de Windmolenweg 51 met een eigen Klompenmakerij. Hier maakte hij gemiddeld vijf paar klompen per dag, zonder hulp van machines.
Hij was in die tijd in de kost bij de familie Harwich, op nr. 50, schuin tegenover de werkplaats.
Na het huwelijk op 04-03-1932 te Doetinchem gingen zij aan de overzijde van de werkplaats wonen op nr. 34.
Hier werden de vier kinderen Harry, Willemien, Ben en Carel geboren en groeiden er op.
Carel sr. was jarenlang diaken in de kerkenraad van de NH kerk.
Als hobby had hij een groentetuin en was hij imker met circa 22 bijenkasten.
In de oorlog 1940-'45 zat Carel in het verzet.
Vier Duits-Joodse Palestinapioniers, in opleiding te Twekkelo, vonden in 1943 een onderduikadres op de zolder van de werkplaats.
(Zie: L.F. van Zuilen, PALESTINAPIONIERS IN TWENTE, 1933-1945; EEN VERGETEN HOOFDSTUK (Enschede 1995; ISBN-74064-07-8)
Door verraad werd Carel met de vier jongens, van rond 21 jaar oud, op Woensdag 10-11-1943 om circa 07.45 uur opgepakt.
Carel kreeg 6 maanden Concentratiekamp Amersfoort (onder kampnummer P.D.A. 3226) en overleefde dit. (Zie boek "Kamp Amersfoort")
De vier jongens werden allen door de Duitsers ["Moffen"] vermoord, o.a. in Flossenburg, Midden-Europa en Auswitz. (Zie kopie politie rapport.)
Een joods meisje van 4 jaar, Carry de Vries uit Neede, werd thuis op No 34, bij de huiszoeking niet opgemerkt. Ze zat verstopt in bed onder de dekens en overleefde de oorlog.
Zij woonde, in 1998, gehuwd met Paul Joseph in Bussem, Koningslaan 66.
Carel en Grada hadden hier niets van geleerd. De laatste oorlogswinter 1944/45 vond een Joods echtpaar, Simon van der Horst en zijn vrouw uit Steenwijk/Enschede, een onderdak thuis op de zolder. Simon bewoog zich betrekkelijk vrij in de omgeving van Boekelo, vanwege een vals Persoonsbewijs onder de naam van Johannes Hessels (zie kopie + boek).
Tevens zorgde Carel voor vervoer per fiets, langs de Duitse bezetter en voor onderdak bij de fam. G.Kamp op No 49 (achter de werkplaats) van een Canadese piloot, Milton Jowsey uit Ontario, Box 85312, Parkstr. POMINO.
Hij was met een jachttoestel (Spitfires) in Buurse, Gem. Haaksbergen, dicht tegen de Duitse grens neergestort (ca. Febr./ Mrt. 1945) en kwam daarna in een zomerhuisje terecht, waarna de bewoonster, een Duitse, bij Carel Bel (die ze vertrouwde), om hulp vroeg. Hierbij liep alles goed af.
Hierna volgt een afschrift van het Politie arrestatie rapport.
Politie Enschede.
RAPPORT:
Op Woensdag 10 November 1943 des voormiddags te omstreeks 8 uur, heb ik, Jan van Limburg, (Alias "JAN MET DE KAPPEN"), Hoofdwachtmeester van politie te Enschede, in de klompenmakerswerkplaats van Carel Bel, geboren te Doetinchem 29 Mei 1903, van beroep klompenmaker, wonende Windmolenweg No 34 te Boekelo gemeente Enschede de navolgende ondergedoken joden aangehouden en overgebracht naar het Bureau van Politie te Enschede.
1e. Max Flaksboom, geboren te Duisburg (Dl.) 1 Januari 1925, van beroep reclameschilder, voorheen wonende te Enschede Strootsweg No 460.
2e. Alfred Heimann, geboren te Cartrop Rauscel (Dl.) 6 September 1924, van beroep schoenmaker, voorheen wonende te Enschede Strootsweg No 460.
3e. Siegfried Lahemann, geboren te Rotenburg (Dl.) 11 Maart 1920, van beroep bankwerker, voorheen wonende te Enschede Strootsweg No 460.
4e. Bernard Winselberg, geboren te Kiel (DL.) 21 Juni 1923, van beroep meubelmaker, voorheen wonende te Enschede Strootsweg No 460.
Al deze personen zijn ter beschikking gesteld van den Kapitein van Politie, Corpschef te Enschede.
Naar waarheid opgemaakt en geteekend den 10 November 1943.
Gezien
de Kapitein van Politie, Corpschef,
Op 7 Mei 1998 ging ik (HBB), na schriftelijke toestemming van inzage, naar het Ministerie van Justitie te Den Haag, om het dossier uit het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging ten name van: Jan van Limburg (alias "Jan met de Kappen"), geb. 23-04-1881 te Olst (Akte No 40), overleden te Raalte, te onderzoeken.
Dit om de naam van de "verrader" te kunnen vaststellen.
Het zou een Jachtopziener moeten zijn, waarvan ik de naam niet kende en waarover vader Carel, vanwege te weinig bewijs, geen werk van heeft gemaakt en hierover verder zweeg. Carel wist echter wel dat dié man wat van de ondergedoken joden kon weten, vanwege zijn verzetswerk.
Uit de verklaringen van "Jan met de Kappen", over de arrestatie van "BEL" in November 1943 vond ik als tipgever, "verrader", de naam van Buring, jachtopziener in Driene te Enschede.
Deze had als tegenprestatie voor het terugontvangen van een in beslag genomen jachtgeweer en een radio, de tip gegeven maar eens bij de klompenmaker Bel in Boekelo te gaan kijken naar ondergedoken Joden.
De volledige indentiteit van deze jachtopziener is:
Klaas Albertus Johannes Buring, geboren te Stad-Hardenberg, 25 sept. 1902 (Akte No 44), wonende te Enschede, Drienerveldweg 110, overleden op 01-04-1969.
Hij was ook op 9 sept 1943 door Jan van Limburg gearresteerd (één maand voor Carel Bel), vanwege het onderduiken van een joodse student bij hem thuis met een vals persoonsbewijs.
Toen deze jongen wilde vluchten werd hij door een assisterende wachtmeester, uit diens pistool, in zijn linker dijbeen getroffen.
Tevens werd beslag gelegd op een jachtgeweer en een radio.
K.A.J. Buring werd slechts zeer kort gestraft. Hij had ontkend, te weten dat deze jongen een jood was, aldus zijn verklaring. Ook verklaarde hij wel zijn best te hebben gedaan om het geweer (i.v.m. z'n werk) en de radio terug te krijgen, hetgeen was gelukt zonder tegenprestatie ???.
(Zie kopie van beide verklaringen en arrestatie rapporten.)
Carel Bel brak vlak na de oorlog vrij vlot met het snel groeiende aantal "verzetsmensen". Het ontdoen van haren bij vrouwen die hadden samengewerkt met de Duitsers was voor hem een stap te ver. Hij heeft zich tegenover ons als kinderen weinig uitgelaten over de oorlog. Wel liet hij zich eens ontvallen dat veel NSB'ers tijdens de oorlog uit domheid lid waren geworden of uit angst.
Tijdens de gevangenschap nov. 1943 tot mei 1944 van Carel in kamp Amersfoort waren achtereen volgens twee onderduikers in ons gezin (werk-weigeraars in Duitsland), die de verkoop en reparatie van klompen, voor zover nog aanwezig, zo goed als mogelijk was in gang hielden.
Dit waren:
1e - Een jongeman ± 19 jaar oud uit Velp: Henk ..?.
2e - Gerrit Meerdink ± 30 jaar uit Rotterdam, gehuwd, zoon van de tuinman van het kasteel te Ruurlo en vriend van oom Bertus Ebbers een jongere broer van Grada, hij was werkzaam geweest als butler op dit kasteel.
3e - Na kamp Amersfoort was gedurende een aantal maanden in 1944 een courierster Beppie Snabel uit A'dam of Arnhem bij ons thuis, zij verzorgde o.a. de verbindingen tussen verzetsmensen enz. Zij vertrok na de oorlog naar Australië.
Circa 1948 ging het klompenmakers - handwerk over in machinaal werk, waardoor de eigen productie werd opgevoerd en dus de verkoop van het eigen model klomp. Tot in de verre omgeving haalde men klompen "naar maat" bij Carel Bel.
Voor aanvullende verkoop betrok Carel jarenlang beschilderde klompen van de firmanten Ebbers (Lammert) en Wassink (Bertus), zijn zwager, uit Doetinchem. Lammert Ebbers was een neef van Grada Ebbers, Carel's vrouw.
Op 31-07-1953 overleed moeder Grada, 51 jaar oud, aan leukemie, thuis.
Willemien kwam weer hele dagen thuis, vanuit de manufacturenwinkel van Gerda Snuvering en moest, 18 jaar oud de huishouding draaiende houden.
Nadat zowel Harry als Willemien getrouwd waren, begin 1957, hertrouwde Carel op 21-12-1957, met Hermina ten Hoopen (Mina), * 22-07-1904, dochter van Willem ten Hoopen en Hendrika Kempers. Zij was de weduwe van Gerrit Jan Molenveld, * 22-01-1900, overleden op 09-12-1950 te Haaksbergen, waarmee ze eerder op 29-09-1928 was gehuwd te Haaksbergen.
Ze bracht drie kinderen binnen het gezin van Carel, waarvan er twee reeds getrouwd waren:
1. Jan Willem Molenveld (Jan), * 15-07-1929 te Haaksbergen, architect te Neede, gehuwd met Aaltje Huurneman (Alie), * 29-06-1930 te Neede.
Hieruit 2 kinderen:
--1 Gerald * 18-03-1960.
--2 Carla * 28-02-1963.
Beiden te Neede geboren.
Jan Molenveld overleed 64 jaar oud op 22-01-1994 te Neede.
2. Hendrika Arendina Molenveld (Rikie), * 15-07-1932 te Haaksbergen, wonende en gehuwd met Herman Leppink * 02-08-1927 te Haaksbergen, overleden 49 jaar oud op 04-03-1977 te Enschede (Z.H),
Hieruit ook 2 kinderen:
--1 Annemieke * 14-02-1959.
--2 Gerjanne * 22-10-1961.
Beiden te Haaksbergen geboren.
Een aantal jaren na het overlijden van vader Herman kwam Gerrit Weeink, * 07-11-1931, schoenmaker in Eibergen en weduwnaar van Willemina Bomers waaruit de kinderen Joop en Annemieke Weeink, als levenspartner bij Rikie inwonen. Gerrit overleed 80 jaar oud op 03-01-2012 te Haaksbergen.
3. Arendina Wilhelmina Hendrike Molenveld (Dinie), * 04-03-1943 te Haaksbergen. Zij woonde nog enige jaren samen met Ben en Carel jr in het gezin van Carel sr. en Mina.
Dinie huwde op 03-09-1965 met Hendrik Gerrit Vonkeman (Gerrit), * 15-02-1937 te Epse, Gem.Gorsel, overleden 64 jaar oud onverwachts op 12-05-2001 te Neede, crematie 17-05-2001 te Usselo Gem. Enschede.
Zij kregen ook 2 kinderen:
--1 Gert-Jan * 20-04-1967.
--2 Jokeline * 18-12-1970.
Beiden te Neede geboren.
DE KINDEREN VAN CAREL EN GRADA.
1. Herman Bernard Bel (Harry), * 10-12-1932 te Boekelo, huwde 24 jaar oud op 17-01-1957 te Enschede en in de Ned.Herv. "Vredeskerk" te Enschede, met Johanna Jansen (Hanny) 19 jaar, * 27-04-1937 te Rheine W.F. (Dl). Zij gingen wonen achter de werkplaats van Carel, in een houten woning van de fam. G. Kamp, Windmolenweg 49 te Boekelo. Hier werden Gera, Ronald en Harry geboren.
(Zie verder dit onderzoek)
2. Grada Wilhelmina Bel (Willemien), * 13-04-1935 te Boekelo, huwde 21 jaar oud op 09-02-1957 te Enschede en in de Ned.Herv.Kerk te Usselo, met Marinus Jansen, 25 jaar, * 25-05-1931 te Haaksbergen. Zij kwamen te wonen in het centrum van Losser, boven de Coöp kruidenierswinkel, waar Marinus winkelchef was. Hier werden Gerben en Carel geboren.
(Zie verder dit onderzoek)
3. Bernard Herman Bel (Ben), * 05-10-1936 te Boekelo, huwde 27 jaar oud op 21-12-1963 te Hengelo(O) en in de Ned.Herv.Kerk te Hengelo (O), met Grietje Post (Gré), 22 jaar, * 04-01-1941 te Hengelo(O). Zij gingen wonen in een voormalige boerderij te Usselo, naast restaurant Hannink, daarna in een woning bij de Herv.Kerk. Tineke en Gerard werden in Usselo geboren.
(Zie verder dit onderzoek)
4. Carel Bel, * 07-05-1939 te Boekelo. Hij huwde 24 jaar oud op 21-06-1963 te Enschede en in de Ned.Herv.Kerk te Usselo, met Johanna Gezina Lippinkhof (Anna), bijna 22 jaar, * 22-06-1941 te Boekelo. Zij kwamen te wonen aan de Windmolenweg, op het hof "De Windmolen", te Boekelo, waar Carel-Herman geboren werd.
(Zie verder dit onderzoek)
Dinie Molenveld verliet als laatste de woning van Carel en Mina, na het huwelijk op 03-09-1965 met Gerrit Vonkeman. Zij vestigden zich in Neede.
(zie hiervoren)
In 1969, zat Carel 50 jaar in t'vak als klompenmaker en in 1977 stopte hij, 74 jaar oud, met de fabricage en daarna met de verkoop van klompen. Een ongeluk met de hand, in de cirkelzaag, had het einde van zijn werk bespoedigd.
Carel overleed te Enschede, ziekenhuis "Ziekenzorg", op 19-05-1981, bijna 78 jaar oud. Hij werd in Usselo begraven, evenals Grada zijn eerste echtgenote, in hetzelfde graf.
Mina ten Hoopen de tweede echtgenote van Carel ging wederom in Haaksbergen wonen, zij overleed onverwacht op 08-01-1990, 85 jaar oud en werd in Haaksbergen begraven, waar ook haar eerste echtgenoot begraven was.
Op dinsdag 24-10-2006 werd bij vergadering van Burgemeester en Wethouders van de Gemeente Enschede besloten tot vaststelling van straatnamen ter nagedachtenis van verzetmensen 1940 - 1945 op het voormalige terrein van de Boekelose Stoomblekerij.
1. Verzetlaan.
2. Bernard Roerinkstraat.
3. Roelof Blokzijlstraat.
4. Carel Belstraat.
5. Boekelose Stoomblekerij.
(Zie kopie raadsbesluit)
Genoteerd mag worden dat de kinderen Bel en de kinderen Molenveld, het goed met elkaar konden vinden.
(HBB)
Nabeschouwing;
Bij de "Yad Vashem", de officiële staatsinstelling van Israel voor de herdenking van slachtoffers van de holocaust, wordt op dit moment, 2020, een mogelijke onderscheiding voorbereid vanwege het verzetswerk van Carel en Grada Bel tijdens de Tweede Wereldoorlog. (door; Martin Bel 1969)
Kind(eren):
(2) Hij is getrouwd met Hermina ten Hoopen.
D:\Foto\Progen\Carel-Bel-1903-7.JPG
Zij zijn getrouwd op 21 december 1957 te Enschede , hij was toen 54 jaar oud.Bron 8
Voor beiden, de tweede relatie.Zij zijn getrouwd op 21 december 1957 te Usselo, Gem. Enschede , hij was toen 54 jaar oud.Bron 9
Zie info 1e huwelijk van Carel Bel [62], met Grada Ebbers.
D:\Foto\Progen\Carel-Bel-1903-1.JPG D:\Foto\Progen\Carel-Bel-1903-2.JPG D:\Foto\Progen\Carel-Bel-1903-3.JPG D:\Foto\Progen\Carel-Bel-1903-4.JPG D:\Foto\Progen\Carel-Bel-1903-8.JPG D:\Foto\Progen\Carel-Bel-1903-9.JPG
Hij ging na de lagere school, 14 jaar oud, op 04-06-1917 naar Zelhem om te wonen en te werken bij zijn oom van moeders kant, Jan Willem Dierssen, * 1886, caféhouder en varkenskoopman te "Halfweg" Doetinchem - Zelhem. Deze was gehuwd met Frederika Stoltenborg, * 1886. (Zie elders in dit bestand)
("Halfweg" is ook nog de huidige naam van het café in 1997 in de gemeente Zelhem.)
In de avond uren volgde hij een curses aan de landbouwschool.
Carel kwam op 02-05-1919 weer in zijn oudershuis wonen en ging in de leer bij Hendrik Ebbers ("van de Bosboom"), * 13-03-1891, overleden op 15-02-1994, bijna (103 jaar oud), om het klompenmakersvak te leren.
De militaire dienstplicht vervulde hij bij het "11e Regiment Infanterie", lichting 1923, als soldaat.
Carel Bel | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(1) 1932 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Grada Wilhelmina Ebbers | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(2) 1957 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hermina ten Hoopen |
Zie kopie van akte + zoekakten.nl
Akte.82 - Aangifte 30-05-1903 - B.S. Ambt-Doetinchem.
1903 - Geboren: Carel Bel - Ouders; Herman Bel, kleermaker, 28 jaar, woonachtig in deze Gemeente, te IJzevoorde, dewelke ons verzocht heeft op te maken akte van geboorte van een kind van het mannelijk geslacht hetwelk zijne echtgenoote Willemina Grada Dierssen, zonder beroep, wonende alhier, op vrijdag den 29 sten der maand Mei dezes Jaars des voormiddags ten 09.00 uren, ten Zijnen huize ter wereld heeft gebracht, en aan herwelk hij verklaard heeft dat zal worden gegeven de voornaam van Carel.
De getuigen waren: Herman Klumper, landbouwer, 53 jaar, en van Antoon Meijnen, klompenmaker, 30 jaar, beiden woonachtig in deze Gemeente.
H. Bel - H. Klumper - A. Meijnen - W.S.J. Tenkink, Ambtenaar Burg. Stand Ambt-Doetinchem.
Zie kopie van akte (Extract)
"Bel Carel, geboren te Ambt-Doetinchem op 29 mei 1903, wonende te Enschede (Boekelo), echtgenoot van; ten Hoopen, Hermina, eerder gehuwd geweest met, Ebbers, Grada Wilhelmina."
De aangifte werd gedaan door Johannes Gezinus Compagne, oud 52 jaar, aanspreker, wonende te Enschede.
Afkondiging huwelijk; (Drie volgende zondagen).
zoekakten.nl (Im.14) - Gem. Doetinchem - huwelijk 04-03-1932.
"Den vierden Maart 1932 Burgelijken Stand Doetinchem, het huwelijk van;
CAREL BEL,
oud 28 jaar, klompenmaker, geboren te Ambt Doetinchem en wonende te Lonneker, meerderjarige zoon van Herman Bel, 57 jaar, kleermaker en Willemina Grada Dierssen, 53 jaar, zonder beroep, beiden wonende alhier
en
GRADA WILHELMINA EBBERS,
oud 29 jaar, dienstbode, geboren te Ambt Doetinchem, wonende alhier, meerderjarige dochter van Bernard Ebbers, 63 jaar, landbouwer en Grada Willemina Bulten, 55 jaar, zonder beroep, beiden wonende alhier.
De ouders der comparenten, allen naar mij tegenwoordig verklaarden hunnen toestemming te geven tot het aangaan van dit huwelijk.
Daar geene beletselen tegen de voltrekking van dit huwelijk ter mijner kennis zijn gebracht, en de afkondiging in deze gemeente en te Lonneker op Zaterdag den twintigsten Februari dezes Jaars, zonder stuiting is afgelopen, heb ik de comparanten in het openbaar afgevraagd, of zij elkander aannemen tot echtgenoten en getrouw de plichten zullen vervullen, die door de wet aan den huwelijken staat zijn verbonden. Nadat deze vragen door beiden toestemmend beantwoord zijn, is door mij in naam der wet verklaard, dat zij door den echt aan elkaar zijn verbonden.
Waarvan deze akte is opgemaakt in tegenwoordigheid van:
Gerrit Ebbers, 34 jaren, pakhuisknecht, wonende alhier, broeder der bruid en Evert Bel, 26 jaren, timmerman, wonende alhier, broeder van den bruidegom.
Waarvan akte, die is voorgelezen,
C. Bel - G.W. Ebbers
H. Bel - W.G. Dierssen
B. Ebbers - G.W. Bulten
G. Ebbers - E. Bel
(Zie kopie van deze akte No 10)
Zie kopie van trouwboekje