Grigori Jefimovitsj Raspoetin, Russisch: Григорий Ефимович Распутин), eigenlijke naam Grigori Jefimovitsj Novitsj, Russisch: Григорий Ефимович Нович, (Pokrovskoje, 22 januari [O.S. 10 januari] 1869 - Petrograd, 29 december [O.S. 16 december] 1916) was een Russische monnik en intrigant. Er wordt gesuggereerd dat de naam 'Raspoetin' Russisch is voor 'de losbandige', maar andere bronnen zeggen dat het staat voor 'een plek waar twee rivieren elkaar ontmoeten'. Hij kwam oorspronkelijk uit een boerenfamilie uit het district Tjoemen in Siberië.
Hij wordt ook wel eens de 'gekke monnik' genoemd, maar het was geen geheim dat hij getrouwd was en anderen noemden hem een religieuze pelgrim en gebedsgenezer. Hij speelde een belangrijke rol aan het hof van de laatste Russische tsaar Nicolaas II en had daardoor direct of indirect mede invloed op de val van het tsarisme en de opkomst van het bolsjewisme.
Het verhaal gaat dat Raspoetin door de hemelse moeder was aangeraakt en gevraagd was om naast het bed te verschijnen van de jonge tsarevitsj Aleksej om het bloeden te stoppen. Dit bloeden werd veroorzaakt door de stollingsziekte hemofilie waarbij inwendige bloedingen kunnen ontstaan die niet tijdig stoppen. Tijdens zo'n bloeding leed de tsarevitsj ernstige pijn en afhankelijk van waar de bloeding plaatsvond, kon de jongen zich niet goed bewegen. Zo kwam het vaak voor dat hij tijdelijk niet kon lopen. De prins had deze (erfelijke) ziekte gekregen via zijn moeder, kleindochter van koningin Victoria, die draagster van de ziekte was. Als draagster had zij de ziekte zelf niet, maar kon hem wel via haar genen doorgeven aan haar kinderen.
Toen Raspoetin in 1905 in Sint-Petersburg aankwam, kwam hij niet direct bij de tsarenfamilie terecht; hij maakte pas in 1907 contact toen de tsarina Raspoetin had opgeroepen. Hoe het ook zij, iedere keer wanneer Raspoetin bij de tsarevitsj werd geroepen, voelde de jongen zich vrij snel daarna een stuk beter. Over de redenen achter de effectiviteit van de 'behandelingen' wordt nog steeds druk gespeculeerd. Raspoetin kreeg grote invloed aan het hof en had dan ook een grote schare bewonderaars.
Door zijn grote macht aan het hof en op de Russische politiek en vooral door het feit dat veel mensen hem tijdens de Eerste Wereldoorlog als Duits spion zagen, werd hij vooral door de Russische adel steeds meer gewantrouwd. Volgens sommige bijgelovige Russen zou hij zelfs over een duivelse macht beschikken. Verder stond het ter discussie of Raspoetin uberhaupt wel een echte monnik was, en waren zijn seksuele uitspattingen legendarisch (o.a. de verkrachting van een non).
Hij werd in de nacht van 28 op 29 december 1916 door de Russische prins Felix Joesoepov in diens paleis te Petrograd vermoord.
Deze moord is onderwerp van speculatie. Het meest gangbare verhaal is dat Raspoetin door Joesoepov bij hem thuis werd uitgenodigd voor een feest. Een bevriende arts moest een overdosis kaliumcyanide (KCN), genoeg om een stier te doden, in het voor Raspoetin bestemde gebak doen. Verder was ook Raspoetins wijn vergiftigd. Raspoetin is daar echter niet aan overleden, maar voelde zich wel na vier gebakjes en drie glazen wijn slaperig en ging naar buiten. Daar vuurde Joesoepov een aantal kogels op hem af. Raspoetin viel maar toen Joesoepov het lichaam naderde zou Raspoetin zijn bijgekomen en hebben geprobeerd Joesoepov te wurgen terwijl hij 'stoute jongen' in diens oor fluisterde. De medesamenzweerders beschoten hem vervolgens opnieuw en Raspoetin viel wederom. Toen de samenzweerders bespraken wat ze met het lichaam zouden doen stond Raspoetin op en waggelde naar de groep toe. Hierop werd hij net zo lang met knuppels geslagen tot hij niet meer bewoog. Het lichaam werd vervolgens in het riviertje de Mojka gegooid. Uit autopsie bleek dat Raspoetin was verdronken. In het Erotica Museum van Sint-Petersburg staat een ca. 30 cm lange penis op sterk water, waarvan beweerd wordt dat die van Raspoetin is.
De moord kritisch bekeken
Het gebak bevatte kaliumcyanide, maar door het bakproces verandert dit in blauwzuurgas. Dit is ook uiterst giftig, maar doordat het een gas is zal het zich vermengen met de lucht en in de uiteindelijke cake niet of nauwelijks meer voorkomen. Het was dus nog waarschijnlijker geweest dat juist de bakker van de cake zou zijn overleden, eerder nog dan Raspoetin zelf. Na het eten van de cake zou Raspoetin het paleis hebben kunnen ontvluchten omdat Joesoepov geen geweldig schutter was. Uiteindelijk, verzwakt door zijn verwondingen, is hij in het kanaal terechtgekomen, waar hij is verdronken.
Grigori Raspoetin | ||||||||||