Genealogy Kuijper » Dirck (Kuijper?) (STAMOUDSTE) (± 1660-????)

Personal data Dirck (Kuijper?) (STAMOUDSTE) 

• He was born about 1660.

  HISTORISCH NIEUWS. Originele voornaam van de aartsvader van de familie Kuijper (her)ontdekt!
  Onderzoek naar stammoeder Anna Dircxs (STAMMOEDER) (±1690-na1729) leverde al veel op. Dit onderzoek onthult ons meteen ook de voornaam van de vroegste voorouder. 'Dirck', sinds ±1660.
  
  Patroniem.
  Dircks naam valt af te leiden uit het patroniem in de naam van diens zoon: Jan "Dirkzen" (Kuijper). Een patroniem of vadersnaam is een naam die, al dan niet officieel, aangeeft hoe de vader van de naamdrager heet. Of vader DIRCK al de familienaam Kuijper droeg, net als zijn zoon, is stof voor nader onderzoek.
  
  Schatting.
  Dircks geboortejaar is een grove schatting. Zijn leeftijd is hier ingeschat op grond van de levensloop van diens zoon Jan Kuijper (alias Jan Dirzen). Omdat we van vader Dirck geen eigen bron hebben, begint de Genealogie van Kuijper dan ook niet met deze Dirck, dat zou immers flauw zijn, maar met Dircks zoon Jan Kuijper (alias Jan Dirkzen). Over hem is wel al heel veel bekend, daar zijn namelijk veel meer bronnen van, zie de bronnen aldaar: Jan (alias Jan Dirkzen) Kuijper (STAMVADER) (±1690-1762).
  
  Bronnnen. Bergen N-H, de bakermat van deze Kuijper-familie.
  De bakermat van de familie ligt in het Noordhollandse Bergen, voorzover de bronnen terug gaan. Uit de bronnen blijkt eveneens dat deze Kuijper-familie van oorsprong katholiek is. Het RK-kerkregister van Bergen is echter pas bruikbaar vanaf 24-jan-1721. Er zijn oudere civiele registraties, maar die zijn te vaag. Zonder achternamen (weinig genoteerd) en met onbekende ouders, vallen de antecedenten van "onze" 'Dirck' (wat op zich ook al een veel voorkomende naam is) lastig te traceren/determineren. Bij Dirck loopt dit stamboomonderzoek dus voorlopig vast.

• Profession: mogelijk bevrachter van beroep, gelijk zijn zoon, maar dat is niet meer dan een beredeneerde gok. Transport ging in die dagen bij voorkeur over water, want de weinige wegen waren slecht (...).

  Een tweede passende mogelijkheid zou zijn dat Dirck arbeidde in de spullen makende sector van de economie, bv als kuiper (!), rietdekker, watermolenaar.
  Derde goede mogelijkheid is dat Dirck werkte in de agrarische sector. De akkerbouw, veeteelt en visserij verschafte veel mensen van zijn tijd werkgelegenheid en een inkomen. Voor commerciële tuinbouw was het nog te vroeg. Het boerenbedrijf was toen nog "de motor van de economie".

• Record in the year 1710: familienaam, oudste bekende bron.Source 1

  De oudste bekende primaire bron in Bergen die gewag maakt van de naam 'Kuijper', is een jaarrekening uit 1710. In het molenboek van de Zuurvenspolder staat de naam van onze stamvader (de zoon van deze stamoudste). Dit gegeven onderbouwt de stelling dat de familienaam 'Kuijper' dateert van ver vóór de Napoleontische tijd. Oorspronkelijke familienaam is dus 'Kuijper'. Meer over deze oudst bekende bron in Bergen staat in onderstaande notitie: 'Oudste bekende bron uit 1710', zie daar.

• Resident: mogelijk, gelijk zijn zoon Jan, op het Zanegeest (voorm. buurtschap Bergen NH), maar dat staat nog niet vast.Source 2

  ~ Zanegeest ~ Zanegeest was één van de vier schependelen (districten) van Bergen. Het ligt op een duidelijke verhoging in het landschap, de grond is er zanderig en erven worden gescheiden door wallen. Een geest is een zanderige verhoging in een voor het overige nat landschap (bron: Meertens Instituut).

• A child of Kuijper (werkhypothese) | Onbekend
• This information was last updated on December 5, 2017.

Household of Dirck (Kuijper?) (STAMOUDSTE)

(1) He is married to Mevrouw Dirck (Kuijper?) NN.

They got married about 1685.

Naam onbekend
Helaas is de naam van deze Mysterieuze Vrouw (ook de naam der moeder van hun kind Jan Kuijper) onbekend.
De Zangeres Zonder Naam is het vast en zeker niet ;-) Gelet op het vernoemingspatroon, zou de voornaam van mevrouw Dirck (Kuijper?)-NN naam kunnen zijn: Aaltje (Aeltie) of Grietje of Anna, maar dat is allerminst zeker.

Relatie met Dirck. De moeder van Jan (alias Jan Dirkzen) Kuijper.
Haar partner is Dirck (geschatte geboortedatum ca. 1660, overlijdensdatum onbekend). Dat staat vast, want Dirck kan het bestaan van hun zoon onmogelijk in zijn eentje klaargespeeld hebben. Uit deze verbintenis kwam in elk geval een zoon voort, Jan (Jan Dirkzen) Kuijper (ca.1690-1762). Hoeveel kinderen meer er uit deze verbintenis met Dirck zijn voortgekomen kon niet worden vastgesteld.

Uit dit onderzoek is vast komen te staan dat deze Mysterieuze Vrouw de moeder is van een zoon: Jan Kuijper, alias Jan Dircxsz (naar schatting geboren ca. 1690 en begraven in Bergen NH tussen 1 en 22 april 1762). volgt ->>>>>

Daarmee is de Mysterieuze Vrouw in wezen de oer-moeder van alle Kuipers in deze genealogie.

***
Terugblik 2015.
Voorlopige onderzoeksresultaten uit 2015 gaven aanvankelijk een compleet ander beeld te zien:
Haar partner zou zijn: "JAN" KUIPER, geboren ca. 1660 (schatting) en overleden omstreeks 26-03-1724 (begraafdatum) en die Jan kon het bestaan van hun zoon Jan "Janszoon" (..) Cuijper onmogelijk alleen op zijn geweten hebben. Enfin: hun zoon zou zijn geboren naar schatting ca. 1690 en in ieder geval begraven te Bergen NH "omstreeks april 1762". (bron impost op het begraven te Bergen N-H)

Hoe kwamen wij er ook alweer bij dat de Mysterieuze Vrouw de moeder zou zijn van een zoon genaamd: Jan "Janszoon" Cuijper? Het bewuste patroniem "Jan"szoon was genoteerd bij diens begrafenis omstreeks april 1762, in de bron impost op het begraven te Bergen N-H. Uit dit patroniem volgde dat de naam van Jans vader eveneens Jan moest zijn. Toen dit vervolgens eveneens aan bleek te sluiten bij een begraafregistratie in dezelfde bron d.d. 26-03-1724 van ene "Jan Kuiper", waarvan dus aangenomen kon worden dat dit diens vader zou zijn, was de verwarring compleet.

Hier volgt een greep uit de vele huwelijksmogelijkheden met een Jan. Afgaande op louter voornamen zijn dat er teveel. Resultaten met andere achternamen zijn zo al buiten deze beschouwing gelaten.
Het vroegste civiele huwelijk in Bergen NH onder de naam Kui(j)per verschijnt pas op 09-febr-1744.
(Bron: schepentrouwboek Bergen NH). Daarvoor trouwden meerdere Jannen:

9-2-1687 Jan Jansz Jonggesel van Bergen trouwt Dieuwer Claes Jonged:r van Bergen
(mogelijk, Jan en Claes wellicht vernoemd)

4-1-1688 Jan Claesz Jonggesel van Bergen trouwt Lijsbet Garbrans Wed van Bergen
(mogelijk, Jan vernoemd, maar Lijsbet Garbrans onvernoemd

11-1-1689 Jan Claasz Jonggesel tot Oostdorp trouwt Maert Jans Jongedogter tot Oostd
Pieter Gerritsz Langh Dirck Dirckx en Pieter Jacobsz blanco
(mogelijk, Jan vernoemd, maar Maert onvernoemd)

8-2-1689 Jan Cornelisz Jonggesel van Bergen trouwt Grietie Aeriens Jonged:r in de banne van Oude Niedorp(mogelijk, Jan vernoemd, Grietie Aeriens vernoemd)

17-1-1690 Jan Arentsz Jonggesel van Bergen trouwt Jannitie Aeriens Jongedochter van Bergen
(mogelijk, Jan vernoemd, Jannitie Aeriens vernoemd)

Deze aanvankelijke hypothese is in 2016 verlaten.

***
Vervolg 2015. Het bleek dus ingewikkeld om een leuke man voor Mevrouw Kuiper te vinden. Misschien moest zij zich laten scheiden van Jan en het eens gaan proberen met een Dirk? Hun zoon heeft namelijk nog een veelzeggend alias: Jan "Dircxsz(oon)". Het alias Jan "Dirkzen" werd tussen 1710 en 1725 in verband met Jan Kuijper met enige regelmaat gebezigd om hem aan te duiden. Dit in tegenstelling tot Jan "Janszoon", een patroniem wat maar 1x gebezigd is, nl. bij zijn begrafenis in 1762. Ten aanzien van de nauwkeurigheid van deze begraafregistratie is bovendien twijfel gerezen, zie daar. Een Dirk zou dus veel beter bij haar passen.

Voorlopige conclusie. Over de voornaam van de stamoudste spreken twee groepen van bronnen elkaar in de loop van dit onderzoek tegen. Is de naam van de stamoudste nou Dirk of Jan? De naam Dirk geniet op dit moment zwaar de voorkeur. De consequentie die dit voor deze publicatie gaat hebben laat zich raden. Of vader Dirk genegen is om uit het grijze verleden te willen opdoemen om zijn gerechte plek in de generatie boven zijn zoon Jan Dircxsz in de genealogie van Kuijper in te nemen, zal eerst moeten worden aangetoond middels een betrouwbare bron (eigen document).

Een nieuwe onderzoeksvraag die oprijst is: "Wie is de ex-stamoudste, Jan Kuiper (geb. ca. 1660-ovl. 26-03-1724), dan wél? Als hij niet de vader van Jan Dircxz kan zijn, is er dan een andere familierelatie met Jan Kuijper (alias Jan Dircxsz)? Of is hij géén familie? Van het geen familie zijn, zijn in het Bergense maar zéér schaarse voorbeelden te vinden, zoals we verderop kunnen gaan zien. Het eerste geval dat op gaat duiken is dat van de Warmenhuizense Lijsebeth Cornelis Kuijper (ca. 1725-1752): zij is geen familie. Tweede geval zijn de gezusters Guertje en Aagje Krelis Kuijper (alias Oleve) die ook niet als familie te linken bleken.

Mocht de identiteit van de generatie van circa 1660 bij nader inzien duister blijven, dan heeft dit overigens geen verstrekkende gevolgen. De stamboom zal dan gewoon met 1 generatie ingekort/gemoderniseerd dienen te worden. Wanneer we de stamboom een kopje kleiner maken ("kill your darlings"), door de top eruit te halen, dan raakt Jan (alias Jan Dircxsz) Kuijper van circa 1690 automatisch bevorderd tot nieuwe stamoudste. De naam van de stamvader blijft dus luiden "Jan Kuijper".

***
Update. Eindelijk, de naam van mevrouws man is "her-ondekt"! Volgens dit onderzoek is zijn naam: Dirck.
HMK, 21 maart 2016

Child(ren):

1. Jan (alias Jan Dirkzen) Kuijper (STAMVADER)  ± 1690-1762 

Child(ren):

1. Krelis Kuijper (werkhypothese) | Onbekend  ± 1690-???? 

Notes about Dirck (Kuijper?) (STAMOUDSTE)

Dircks officiële familienaam is onbekend

mogelijke doopnaam: Theodorus (roepnaam Dirck was gebruikelijk bij die doopnaam)

roepnaam: Dirck <---->

Dircks voornaam is afgeleid uit het patroniem van zijn zoon: Jan Dircxsz [Kuijper].
Patroniem betekent "naam van de vader" (pater = vader & nomen = naam).
Een patroniem is dus een verwijzing naar de voornaam van de vader.
Een eigen bron van Dirck hebben we nog niet, dus wordt vervolgd. Dircks doopnaam kan 'Theodorus' zijn.

Omdat een eigen bron over Dirck ontbreekt, is het maar de vraag of "onze" Dirck de familienaam Kuijper al droeg.
Vroegste bron in Bergen NH met de familienaam "Kuijper" stamt uit 1710. Die bron gaat over Dircks zoon, Jan Kuijper (alias Jan Dircxsz), zie daar.

~ Vernoemen ~
Het was in de RK-kerk gangbaar dat doopnamen afgeleid zijn van een heilige (of van een apostel). Theodorus was zo'n heilige. De dagelijkse naam die daarbij hoorde was: Dir(c)k. Aan volgende generaties zien we hoe de roepnaam Dir(c)k onlosmakelijk verbonden was met een doopnaam die totaal anders klinkt: Theodorus. We zien dat in deze familie o.m. bij dopen van een Theodorus in 1749 en in 1770 en dat in combinatie met latere bronnen over hen die als roepnaam Dirk vermelden, zie daar.

***
LET WEL. Eenduidigheid over de voornaam van de stamoudste ontbreekt (!) Er zijn twee mogelijkheden:
1.) Volgens de vroegste bronnen, uit de periode v 2-nov-1710 tot 26-april-1725, is de naam vd stamoudste (die volgt uit zijn zoons patroniem) "Dirck"(xsz).
2.) Volgens latere bron(nen), van (resp. 28-okt-1752? en) april 1762, zou de naam van de stamoudste (ook uit zijn zoons patroniem) zijn: "Jan"(sz).

Considerans:
* Vroegere bronnen zijn in de regel betrouwbaarder dan latere. Feiten kunnen immers gedurende jaren in het vergeetboek raken. Zo stroken bijvoorbeeld overlijdensakten niet altijd met geboorte-akten. Kleine afwijking is mogelijk, bijv. qua leeftijd of eigennaam, naam ouder onbekend.
* Kiezen tussen de twee geschetste mogelijkheden (voornaam stamoudste is óf Jan óf Dirk) is consequent.
* Omdat het onderzoek echter gegronde reden te zien geeft om aan te nemen dat het hier in alle gevallen om dezelfde persoon handelt, is ervoor gekozen om de gegevens zoveel als mogelijk in elkaar te schuiven.
* Op de punten waar de bronnen elkaar tegenspreken wordt uiteraard een notitie van gemaakt, zoals hier bij deze stamoudste.
HMK, 21 maart 2016

***
Terugblik 2015.
Voorlopige onderzoeksresultaten uit 2015 gaven aanvankelijk een compleet ander beeld te zien:
* Jans voornaam is oorspronkelijk afgeleid uit het patroniem van zijn zoon: "Jan JANsz(oon) Cuijper" (=Kuijper).
* ruwe schatting geboortejaar Jan Kuiper op grond van zijn begraafdatum (unieke bron) en de levensloop van zijn zoon. De zoon van deze Jan Kuiper (geschreven met "ui") is Jan Jansz Kuijper (geschreven met "uij"). Over het leven van de zoon, Jan (Jans zoon) Kuijper (ca. 1690-1762) - alias Jan Dirkzen - (..)
Enfin, de enige, unieke, bron die bovengenoemd patroniem Jansz - achteraf - noemt is de aangifte van de begraafbelasting van zijn zoon, vele jaren later.
Meerdere andere bronnen melden echter als patroniem "Dirck". Omdat deze bronnen vroeger zijn is Dirck véél aannemelijker.
Deze aanvankelijke hypothese moest daarom in 2016 worden verlaten.

***
vervolg 2016
De bron "Op den 26 maert 1724 heeft Cornelis Jacobsz aangegeven het lijck van Jan Kuiper opt Saeneg:t onder de classis van de onvermogende." is in dit verband lastig te plaatsen. Voorheen zag dit onderzoek deze overledene aan voor de stamoudste. Standplaats en datering kloppen met de aanvankelijk gezochte persoonsnaam: Jan. Het had gekund. In het begin verliep de tijdsvolgorde van dit geschiedenisonderzoek, van heden terug naar het verleden. Nu dit onderzoek gevorderd is tot in de 17e eeuw bekijkt het de zaak logischerwijs ook andersom. Wanneer bronnen elkaar tegen spreken, is nader onderzoek wenselijk.

De focus op Jan is naarmate het onderzoek vorderde steeds meer verschoven naar Dirck. Ook de stelling dat de familienaam "Kuiper" zou zijn (volgens de aanvankelijk gebruikte bron uit 1724 (registratie begrafenis) geschreven met "ui"), is inmiddels verlaten. Volgens de oudst bekende bron, uit 1710, is de familienaam "Kuijper", geschreven dus met "uij".
HMK, 21 maart 2016

***
Vast staat dat Dircks zoon, Jan Kuijper (alias Jan Dircxsz), begraven is in Bergen NH en wel tussen 1 en 22 april 1762.
Het jaar van diens begraafregistratie correspondeert exact met het jaar waarin de naam Jan Kuijper voor het laatst genoemd is door zijn werkgevers. Dat het om een-en-dezelfde persoon gaat, staat dus buiten kijf.
Zijn familienaam is Kuijper. Soms geschreven als "Cuijper", afhankelijk van de voorkeur van de schrijvers.

Vroeger werden namen geschreven naar uitspraak. Daardoor vertonen familie- en roepnamen in de loop ter tijden de nodige afwijkingen, zoals we verderop kunnen gaan zien.

~ Oudste bekende bron uit 1710 ~

De oudste, bekende, primaire bron die gewag maakt van de naam Kuijper in Bergen stamt van 1710. Die bron gaat over Dircks zoon.

Dat bericht luidt als volgt:
"Rek:(enig) ende omslag (..) van alle de kosten gevallen aande moolen en (..) in den Jaer 1710. Jan Kuijper_Voor vragt f 1,18"

De vindplaats van bovenaangehaalde bron is een rekening in een molenboek. Jan Kuijper was bevrachter, o.m. van de Zuurvens poldermolen in Bergen NH.
(Bron: Archief van de Zuurvenspolder, jaarrekening 1710, geraadpleegd 2015)

Een andere bekende genealogische bronnenverzameling in Bergen die gewag maakt van de naam Kuijper, is een begraafregistratie van 1 augustus 1718. Ook dit genealogische gegeven onderbouwt de stelling dat de familienaam 'Kuijper' dateert van ver vóór de Napoleontische tijd. Officiële familienaam is dus Kuijper.
Deze oude, bekende, primaire bron die gewag maakt van de naam Kuijper in Bergen stamt van 1 augustus 1718. Ook die bron gaat over Dircks zoon.

Dat bericht luidt als volgt:
"Op den 1(ste) augustij 1718 heeft Jan Kuijper aangegeven het lyck van sijn kind genaemt Dirck Janss onder de classis van de onv:mogende dus hier voor Memorij."

De vindplaats van bovenaangehaalde bron is het register van den impost (belasting) op het begraven Bergen NH 1717-1736. Verder terugzoeken in dit impostregister gaat niet, het vangt eerst aan op 7 april 1717. Of Dirck voor zijn begraven overleden was, vermeld het begraafregister ook niet. Het is te hopen voor Dirck ;-) Levend begraven worden is geen pretje en ik maak nu zo langzamerhand de verbinding naar het volgende onderwerp: het belastingregister op het begraven.
(Bron: Bergen NH Register van den impost op het begraven 1717-1810)

~ Begraafbelasting ~

Alle gekheid op een stokje: dit belastingregister houdt beperkte informatie. Het enige doel van dit soort belastingregisters was namelijk erop toe te zien dat de belasting op het begraven keurig geïnd werd. Veel van waar onderzoekers tegenwoordig naar op zoek zijn ga je er niet in terugvinden, zeker niet aan het begin. Wat er wél in staat is, is toch nog heel wat:

* aangiftedatum belasting;
* voornamen met patroniemen, van zowel aangever als van de overledene;
* de buurtschap/plaats van overlijden;
* toegedeelde belastingclasse en het bedrag van de belastingbetaling;
* onderlinge relatie (vaak);
* soms een aanvullende opmerking.

Namen van ouders staan er dus niet expliciet bij. Ook de leeftijd van de overledene ontbreekt. Waar je als genealoog op gespitst bent: aanduiding van onderlinge relaties, zoals die tussen de aangever en de overledene, staan meestal vermeld (of een enkele opmerking geeft daar blijk van). Aanduidingen daarvan die je tegenkomt in het belastingregister zijn: huijsvrou, man. Andere relaties die geduid kunnen worden zijn: vader, moeder. Ook: behuwd-/stief-/groot-. Broeder, suster, kint (van), soon, soontie, dogter, dogtertie, ook: behuwd-/stief- vind je er eveneens in terug. Soms geeft de impostregistratie blijk van een andere relatie: knegt of heer, 'collega', armmeester, of anders (m/v). De aangevers zijn in de regel mannen.

Pas later komt er meer informatie in het begraafregister voor, zoals over de:
* achternaam (mits men die had én voerde. Echter bij vrouwen in de regel weer niet, tenzij bv van adel);
* leeftijd van de overledene, dit zie je vanaf 10-10-1795 vaker;
* exacte overlijdensdatum, dito vanaf 29-4-1806.

Van de RK parochie in Bergen is trouwens geen DOODboek bekend. Misschien verbazingwekkend, want volgens de christelijke (kerk)leer was iemands overlijdensdag belangrijker dan iemands geboortedag. Verjaardagen vierde men in die tijd niet. Sterfdagen van heiligen en martelaren kregen meer de aandacht. Vanaf medio 1790 was er in Bergen wel een pastoor die in het DOOPboek bijschreef welke kinderen kort na hun doop overleden. Dat weten we uit zijn aanduidingen "obiit", "gemini obierunt", "distibutio SS oleorum fuit". Zoals bij een kind (geen familie) dat een dag na zijn doop al overleed: "obiit postidie puer". Het zijn de aantekeningen van den Wel Eerwaarde Petrus Kock, Pastor te Bergen, volgens zijn eigen kwalificatie: "Pastor deezer kudde".
Van de nabijlagen plaats Schoorl is er wel een RK 'doodboek' uit die tijd. Wellicht dat in Bergen ook een dergelijke boekhouding werd bijgehouden met sterfdata, maar die gegevens zijn dan niet overgeleverd, c.q. in de loop der tijd verloren gegaan.
(Bron: Bergen NH Register van den impost op het begraven 1717-1810)
(Bron: boek 'Dit zijn wij', Ineke Strouken, 2011, Pharos Uitgevers Utrecht, opdrachtgever: Nederlands Centrum voor Volkscultuur)

~ Gaarder ~ over de progressie in het belastingstelsel bij trouwen en begraven en de klasse PRO DEO

De gemeentelijke belastingregisters voor de aangifte van de impost op het trouwen en begraven werden aangelegd krachtens de Ordannantie van de Staten van Holland van 26 oktober 1695. Iedereen was impost verschuldigd in de plaats van inwoning. Als men buiten zijn woonplaats trouwde, dan was men ook in de plaats waar men trouwde impost verschuldigd. Hetzelfde gold voor het begraven buiten de woonplaats.
Al naargelang het inkomen, vermogen of beklede ambt werd men ingedeeld in belastingklassen van f 30,-, f 15,-, f 6,- of f 3,-. De min- en onvermogende werden ingeschreven in de klasse ''pro deo'' (gratis). De belastingregisters op het trouwen en begraven kunnen ons dus enig inzicht verschaffen in de mate van welstand van de betrokkenen. In 1805 werd deze vorm van belastingheffing beëindigd.
(Bron: Regionaal Archief Alkmaar)

Van 1695 tot 1805 geldt het volgende:
* Voor het begraven van vrijgezelle, volwassen overledenen, verlangde de gemeente dubbel tarief. Mits " 't collateraal subject (betrokkene) nagelaaten heeft goederen". Zie bijvoorbeeld: Jacob Arende te Westdorp d.d. 2-1-1739:
"ongetrout (overleden) onder dubbelt regt in klasse IV (f. 3,-,-) -> fl 6";
* Het hoogste tarief werd betaald voor het begraven van notabelen, zoals bij de schout (burgemeester). Zie Gerrit Sumerij op 15-5-1782:
"(overleden) onder regt in Klasse I (f. 30,-,-) fl 30";
* Ook het begraven van weledelgeboren, adellijke personen, viel onder het hoge belastingtarief.
Zie den Hoog Ed: geb: Heere Willem Lodewijk Grave van Nassau Vrijheere deser Heerlijkheid Bergen in Kennemerland, de Mijl en in Middelharnis &c: &c: &c: mitsgaders Hoogheemraed van de Uitwaterende Sluisen (US) in Kennemerland ende Westvriesland (...) op 16-6-1792:
"(overleden) nooijt gehuwd I (f. 30,-,-) fl 60".

Laatstgenoemde persoon bekleedde een aanzienlijk ambt én hij was vrijgezel gebleven, dus het tarief voor zijn begraven spant wat dat betreft de kroon! Van de hier aangehaalde vrijheer van Bergen, is trouwens bekend dat hij, net als zijn moeder, krankzinnig is geworden. De door hem beklede functie van hoogheemraad van de US in N-H liet hij waarschijnlijk waarnemen.
(Bron: Bergen NH Register van den impost op het begraven 1717-1810)
(Bron: Boek 'Oranje-Nassau', Reinildis van Ditzhuyzen over o.m. het geslacht Van Nassau-Bergen, 2004, Becht's Haarlem, ISBN 9789023011248)

~ Toelichting op de functie van 'Hoogheemraed' ~

Heemraden vormen, samen met de dijkgraaf, het dagelijks bestuur van een waterschap. Deze bestuursfuncties zijn vergelijkbaar met die van het college van B&W in een gemeente, red. (Bron: Wikipedia)

~ vervolg Gaarder ~ statistieken van het begraven

Onderlinge relaties waarnaar verwezen wordt/ die genoemd worden (of waarbij de relatie blijkt uit een enkele opmerking) zijn:
(Hierin staan mogelijk enkele dubbelingen want iemands overleden moeder, is blijkens aanvullende opmerking tevens "huijsvrouw van"):
kint, kind, kindt, kinderen, jonger broeder, jongste broeder
soon, zoon: 145 x
soon(ie), zoontie, zoontje, minderjarige zoon, jongeboren zoon: 102 x
stiefzoon, 1 x
stiefzoontje, 1 x
zoontje van desselfs vrouws zuster (bij zoontje), 1x
dogtert(ie)
iemands (huijs)vrou(w), gemaline van dh:r Hitmr: A:H: Brousson: 248 x
weduwe, In Leeven huijsvrou, gewesene huijsvrou (=weduwe van), 2x
man, 1 x
vader, 78 x
stiefvader, 2
moeder. 52 x
suster, zuster, 26 x
broeder, jonger broeder, jongste broeder: 68 x 2x
soon(s) kind, 2 x
dogters kint
broeders kint, t kind van zijn broeder: 4 x
broeders dogter: 1x
susters kint 1 x
schoonva der, aangehuwd vader, 17 x
schoonmo eder: 5 x
behuwt broeder: 1x
vrouws zuster, 1 x
groot moeder 6x
dienstmaagd, dienstmeid, Camenier vd Vrouwe van Bergen: 7 x
vroedvrouw, Trijntie Jacobs vroedvrouw alhier, Stijntje Pietersd:r dorps-vroed-vrouw 2x
knegt, geweesen koet:r vd vrouw v Bergen, tuinman: 2 x
vrouwe van maesdam, mevrouw Geertruijt Cath. Wiejaert, haer hoogh Ed: welgeb Mevouw Adr. Eleonora van Teijlinge vrouw van Bergen, Jonkvrouwe Eugidia Anna van Dorp (suster?), vrouwe Adr. Petr. van der Does, Vrouw Hester van Foreest, Vrouwe Adr. Petr. de Mulert: 6x
Eerw. Zoon (hulppastoor?) 1 x
Eerw. broeder/Roomsch Priester alhier (pastoor) 1x
Diaconie's gealimenteerde, aangifte door Armmeester van de Gemeene Armen: 33x
collega, ruiter cavallerie
overig, buurvrouw?
voetnoot: hits met namen als Vader, Zoon, Broeder, Vrouwtje zijn weggefilterd.

In de regel is de aangever een man, uitzonderingen daargelaten.
Anne Pieters, "Antje Kuijper",

Namen die genoemd worden, en die eigenlijk bijnamen zijn:
* Waaterbaas (sic)
* Kluis
* Bullooper
* Metselaer
* Moolenaar?
* Blinde Jan

Overlijdensoorzaken worden in de regel niet vermeld. Uitzonderingen:
* oorlogsgeweld: bekoomene wonden, gestooken, snaphaankogel, Schrik des Oorlogs (sic): 4x
* geboorte: in 't Kraambedde, met haar kind o(ver)leden: 3x
* De Kinderziekte (=pokken): 7x
* val van de as der moolen: 1x
* verdrinking: verdronken, in 't water verongelukte / fongelukt: 8 x
* waarschijnelijk een toeval (bij 't opheinen der Slooten gevonden: met 't hoofd in de sloot leggende): 1 x
* onbekende doodsoorzaak (zwervend persoon): 1x
* aan een bloedspuwing binnen 2 dagen overleeden: 1x
* vroeggeboorte: drie Kinderen waer van diens huisvrouw onlangs was bevallen (zijnde een kind bereids bij de geboorte overleeden en de andere twee binnen twee weken daarna), ter eender dragt geboren kinderen waarvan het eene dood ter wereld is gekomen ende het andere kort daarna is overleden (ovl.), jongste onlangs geboren tweelingkind ovl., in
ner dragt geboren tweelingzoon&dochter ovl., twee kinderen ener dragt eergisteren geboren ovl., jongeboren dochtertje van een tweeling ovl., tweeling 9 weken oud ovl., jongste van een tweeling ovl. 9 weken oud: 11 x

Iemands beroep/functie werd in de regel ook niet genoemd. Er zijn uitzonderingen.
Eenmalig genoemd:
* meelmoolenaer (sic)
* (vrouw van Idde) de metselaer
* de diender
* Gerechtsboode
* Secretaris tot Bergen en ontfanger van dit middel
* Verponding-Gaarder deezer Heerlijkheid
* hoofdingeland Rhijnland en Bailliuw Rhijnsburg

Schout & Secretaris & c:a van deezer Plaats
* meedevoogd over de Minderjaarige Kinderen

geweesen koets:r van de vrouw van Bergen
* domestica op den huise Bergen
* camenier van de hoog Ed: Vrouwe van Bergen
* dienstmeid op den Huise Bergen
* dienstmeid op Maasdammenhoff
* tuinman van de Burgemeester Kloek
* knegt van C. Jonker
* Luitenant ter Zee
* Pruikmaeker 'zoveel bekend is binnen de stad Alkmaar werkende'

Vaker vermeld:
* armmeester: Gemeene- of gereformeerde Diaconie-Armen, in qualiteit als Armevoogd (sic)
* landadel: vrijheer of vrouw van Bergen, heere of vrouwe van maesdam, (jonk)heer/vrouwe Rampenbos
* militair: in cantonneering leggende: corporaal, wagtmeester, carabanier of ruiter in de cavallerie
* seizoenarbeider: saisoen arbeidende (gras)maijer: uit Munsterland, Menslagen in 't Osnabrugse
* geestelijke: Eerw. zoon, Eerw. vader, Geestlijke Dochter, Diacon Gereformeerde Kerke, predikant
* vermogensbeheerder: executeur testamentair: redder in den boedel, in qualiteit als sequesters in den Boedel
* verloskundige: in de Kerkbuurt Trijntje Jacobs vroedvrouw tot 1741, Stijntje Pietersd:r Dorps-vroed-vrouw tot 1780

ijzonderheden die genoemd worden als opmerking zijn:
* ongedoopt ofleeden (sic)
* van de geboorte af innocent
* tweeling een zijner onlangs te gelijk gebooren twee Kinderen
* zijnde benevens de voorige, tweelingen van eener dragt
* eergisteren gebooren Kinderen
* uijt de stad, van Alckmaer
* alhier in de grafkelder staat te werden bijgezet
* gebleeken zij dat den boedel insolvent is
* zijnde een Stom -endoofgeboorene geweest
* s namiddags ses uuren (overleeden)
* oud 85 jaer 10 dagen, 94j 4m
* geboortig in Zwitserland

in onecht geteeld bij (...)

oms een exacte plaatsaanduiding:
* bij de meelmolen
* in de Zuurvensmolen
* Vijaansche molen in de Bergermeer, in de Bergermeer Watermoolen (sic)
* wonende aen de kerck, bij de kerck
* woonende op de kalckoven
* Het huijs tot Bergen
* Het huis Maesdam
* Het Huis Rampenbos te Westdorp
* op de Boerewooning op de Hofsteede Maasdammen Hoff
* aent Tolheck
* in 't Koedijker tolhuis aan de Jaagweg
* op het Veer (Oostdorp)
* op het geest (Zanegeest?)
* ten huize van Jan Leijjen
* woonende opt Zeggelis (Alkmaar)
* in de schuur van de Herbergh de Oude Prins
* in de Lindeboom overleeden (Het wout)
* bij de Sluis (Westdorp)

~ Namen ~ weinig variatie in voornamen!

Over het gebruik van verkleinwoorden. De woorduitgang 'tie' (ie?) vind je terug in meisjesnamen. Een jeugdige variant van Anna is: Antie, Antje. Ook vind je de uitgang ''tie'' terug in benamingen van relaties soontie/dogtertie (=zoontje/dogtertje). De uitgang 'tie' is vergelijkbaar met het huidige gebruik van 'tje'.

Wat opvalt in de vroegste bronnen is de enorme voornamen-armoede in die tijd. In de regel had iedereen maar één voornaam. Die voonaam moest, gecombineerd met het patroniem (de naam van iemands vader), iemands identiteit weergeven. Achternamen zag je nog niet zoveel: het gebruik van achternamen in de bronnen van voor 1720 is zo'n 20 %. Wat opvalt in de bronnen is dat er een klein, select, groepje voornamen in tel was. Namen van apostelen en heiligen waren populair. Zo zie je dezelfde voornamen (en patroniemen) in meerdere families opduiken. Ik noem dit voornamenarmoede of: voornamenschaarste. De gewoonte om te vernoemen maakte de geschetste situatie er niet beter op. Namen die in die tijd (18e eeuw) ter plaatse algemeen veel gekozen werden voor de kinderen zijn: top 10 voor meisjes, top 10 voor jongens.

- wordt vervolgd -

~ geraadpleegde bronnen ~ (genalogisch- en ander bronmateriaal)

Geraadpleegde/ gebruikte primaire, historische bronnen in Bergen zijn:

Genalogisch bronmateriaal:
* schepentrouwboek / per ca.1642-1652 (losbladig) per 30-4-1680 (boek) / toepasselijk vanaf 09-02-1744;
* huwelijksbijlagen / per 10 januari 1651 (met veel hiaten) / toepasselijk vanaf 27-01-1771
* belastingregister gaarder op het trouwen / per 5-1-1737 / toepasselijk vanaf 25-1-1744;
* Rooms Katholiek trouwboek / per 12-1-1721 / toepasselijk vanaf 09-02-1744;
* Rooms Katholiek doopboek / per 24-1-1721 / toepasselijk vanaf 11-09-1729;
* belastingregister op het begraven / per 7-4-1717 (hiaat 13aug-20dec.1723) / toepasselijk vanaf 01-08-1718;
* kohieren van de verponding 1733;
* Registre Civique 1811, de volkstelling van 1811.

Dito andere primaire en secundaire bronnen:
* diverse polderarchieven / circa 1645-1965 / toepasselijk vanaf 1742;
* geografische kaarten en prenten uit de beeldbank van het Regionaal Archief Alkmaar;
* database van verdwenen molens.

~ Leesbaarheid van de bronnen ~ een lust voor het oog?

Leesbaarheid. De meeste van de geraadpleegde bronnen laten zich lezen zonder speciale vaardigheid. Het boek van de schepentrouw, trouwen voor het gerecht, is vanaf 30-4-1680 deels voorgedrukt. Andere bronnen zijn Nederlandse handschriften. Het 18e eeuwse schrift is goed leesbaar, ouder lijkt wel spiegelschrift (voor wie geen paleograaf is). Het weinige Latijn in de RK doop- en trouwboeken is voorspelbaar en begrijpelijk, of anders op te zoeken, bijvoorbeeld via genealogische woordenlijstjes Latijn of Google Translate. Een enkele keer valt een handschrift te betreuren. Dan lijkt het handschrift van een klerk wel spijkerschrift of is er een pastoor met een soort 'graftak-handschrift', maar over het algemeen valt het mee met de hanepoten. Er zijn prachtige handschriften bij. Zo (ver)sierlijk zie je ze zelden meer. Meestal is het een lust voor het oog.

~ project Van Papier naar Digitaal ~ bevordering indexatie en digitale doorzoekbaarheid van genealogische bronnen.

Sommige genealogen menen dat de romantiek van het genealogische veldonderzoek verdwijnt. Dat komt door de opmars van archiefonderzoek via internet. Dit is mogelijk gemaakt door de voorschrijdenende digitalisering. Met behulp van vrijwilligers is wat betreft het indexeren van scans de afgelopen jaren een flinke slag geslagen. Ik noem met name de vrijwilligers van het project 'Van Papier Naar Digiitaal' Zij hebben genealogische bronnen ontsloten, onder meer rondom Bergen. Er zijn door hen transcripties gemaakt van diverse handschriften en die stellen zij beschikbaar via internet. Dat maakt die documenten niet alleen geschikter voor de snelle lezer, maar zelfs digitaal doorzoekbaar. Via de toetsencombi Ctrl f(ind) kan naar hartelust 'het naadje van de kous' worden opgezocht.
Daarbij mag men nooit vergeten om de 'originele' documenten zelf in ogenschouw te nemen. Ook dat is eenvoudiger gemaakt. Gefotografeerde afbeeldingen van de fotocopiëen hebben zij eveneens online gezet. Het zijn vaak kleurenfoto's van goede kwaliteit. Tja dichter bij het origineel kun je, ook als genealoog, echt niet komen. De vrijwilligers van het project hebben samen veel goed werk verricht. Het werkt prettig als je de gegevens thuis vanachter (ik doe dit van voor) de personal computer te allen tijde kan benaderen. Het zelf bekijken van de documenten is de enige manier om tot een betrouwbaar onderzoek te komen. Bedankt :-))
(Bronnenverzameling: Van Papier naar Digitaal)

De polderarchieven ten slotte moeten ter plekke een beetje doorgeworsteld worden, maar er zijn goede archiefbeschrijvingen bij, dus dat is een plezier om te doen. Daarbij zijn het originele informatiedragers dus dat houdt het spannend. Zo blijft de romantiek van het genealogische handwerk bestaan: Romantiek, het bestaat nog. Bovendien zijn de medewerkers van het Alkmaars Archief uiterst vriendelijk en behulpzaam.
(archiefbewaarplaats: Regionaal Alkmaars Archief, bezocht 2015).

~ The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints ~ de Mormonen

Net als veel genealogen ben ook ik zeker dank verschuldigd aan de genealogische divisie van de Mormoonse kerk. In Salt Lake City USA is het hoofdkwartier. Daar en in filialen is, in de loop der jaren, genealogisch bronmateriaal verzameld van over de gehele wereld. Het is opgeslagen in de vorm van microfilms. In het geval van deze stamboom van Kuijper hoef je bijna nergens meer naar toe. Via de website van de mormonen 'FamilySearch' is het mogelijk om vele bronnen gewoon thuis op de persoonlijke computer na te lezen/te downloaden. De benaderbaarheid daarvan is sinds kort sterk vergroot door zoekakten.nl, die de micofilms zo'n beetje hebben geïndexeerd. Ook wiewaswie.nl leunt lichtjes op de mormonen door soms door te linken naar FamilySearch. De mormoonse micofilms zijn raadpleegbaar in de studiezalen van elke zichzelf respecterende genealogische vereniging en in de regionale archieven en - als je een computer hebt - gewoon vanuit huis. Het voordeel van familysearch is dat het internationaal is. Eén keer via FamilySearch gezocht in Duitsland .. én gevonden.
(Bronnenverzameling: FamilySearch)

~ WieWasWie ~ het portal van de Nederlandse erfgoedinstellingen

Onmisbaar bij stamboomonderzoek/dit wil je niet missen. Gezamenlijke toegang tot collecties van samenwerkende Nederlandse archiefinstellingen. De index met documentdetails maakt het mogelijk de vindplaats van veel bronnen op te sporen. Je kan zelfs op twee namen tegelijk zoeken. Daarnaast biedt het platform steeds meer scans van akten, in goede kwaliteit. Jammer dat je niet op een aantal plaatsnamen tegelijk kan zoeken. De faciliteit voor het bouwen van een stamboom wordt sinds kort niet meer ondersteund: "WieWasWie richt zich volledig op het beschikbaar stellen van historische persoonsinformatie uit bronnen voor genealogisch onderzoek". Dat is geen verlies: vorig jaar klein stamboompje geprobeerd in hun programma en dat beviel al niet. De snelheid van de ontsluiting mag omhoog, en de export van gegevens kan verbeterd, maar overigens is WieWasWie de perfecte link tot de ontsluiting van collecties van teveel om op te noemen archieven. Het raadplegen van WieWasWie is in principe gratis. Sinds 2016 vraagt de beheerder CBG een kleine bijdrage voor extra zoekfuncties (zoeken op twee namen, zoeken met ''wildcards''). In Duitsland is het met de ontsluiting van genealogisch bronmateriaal aanmerkelijk slechter gesteld. Het is niet alleen lastiger om toegang te krijgen, maar er moet ook meer voor worden betaald. Vergeleken daarmee is Nederland een genealogisch paradijs.

Nuttig voor:
* Noord-Hollands Archief in Haarlem
* Regionaal Archief Alkmaar
* Stadsarchief Amsterdam
* Centraal Bureau voor de Genalogie (familieadvertenties)
* Militieregisters (stamboeken)
* Utrechts Archief

Maar ook voor:
* Waterlands Archief
* Stadsarchief Rotterdam
* Haags Gemeentearchief
* Tresoar (Friesland)
* Alle Drenten.nl
* Brabants Historisch Informatie Centrum
* Historisch Centrum Overijsel
* Gelders Archief
* Zeeuws Archief

en zelfs: Nationaal Archief.

~ Open Archieven ~ openarch.nl

ontwikkeling sinds 2013. nieuwe genealogische zoekmachine. "proof of concept" voor hergebruik open data van archieven. Nationaal Archief, RAA en regio Z-H zijn "in". NHA en Tresoar doen weinig mee. koppeling naar genealogische bronbewerkingen en scans. innovaties als linken naar historische straatnamen, cencusgegevens en andere applicaties. toont suggesties in bronnenverzamelingen en andere publicaties. vergemakkelijkt het leggen van relaties. schematische presentatie. gratis, wie meer suggesties nodig heeft kan een klein abonnement afsluiten.

~ De Heerlijkheid Bergen ~

Informatie over de Heerlijkheid Bergen en over de rol die de vrijheren van Bergen daarin speelden, is ondergebracht bij: Cornelis (Krelis) Kuijper (ca. 1690-????), zie daar. Het is gegoten in een toepasselijke vorm: die van een mini-genealogie. Het gaat over de families:
* Studler van Zurck (een koopmans- en regentengeslacht) &
* Van Nassau-Bergen ('bastaards van Oranje').

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Voor de meesten mensen is de familienaam het enige 'documentje' dat ons rechtstreeks met de voorouders en verre verwanten verbindt. Wat betekent de naam Kuijper? Waar komt ie vandaan? Wie zijn de mensen? Waar leefden en leven ze? Hier volgt een klein vooronderzoekje naar de aantallen, de geografie en de betekenis van de naam Kuijper. Daaruit blijkt dat Kui(j)per in Nederland een grote naam is en ook dat het een naam is met een beroepsmatige oorsprong.

~ Aantallen naamdragers in 2007 (over het algemeen) ~ statistieken

In Nederland droegen in 2007 welgeteld 3.717 personen de naam Kuijper of Kuyper, waarvan:
* Kuijper : 3.399 personen
* Kuyper : 318 personen
totaal : 3.717 personen
* Dito droegen 13.491 personen de naam Kuiper.
Deze gegevens werden door de onderzoekers van het Meertens Instituut geput uit het namenbestand van de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA) in september 2007.
(Bron: KNAW/wetenschappelijk Meertens Instituut/Nederlandse Familienamenbank)
In Vlaanderen komt de naam voor met het voorvoegsel "de".

~ verpreidingsgebied van de naam Kuijper in 1947 (over het algemeen) ~ statistieken

De overheid heeft het aantal naamdragers per provincie onderzocht op 31 mei 1947 (12e volkstelling). Let wel: gehuwde vrouwen werden geteld onder hun eigen naam (geboortenaam/de zogenaamde: "meisjesnaam"). Gebleken is dat in 1947 de naamdragers ''Kuijper'' en ''Kuyper'' veruit het meeste voorkwamen in de provincie Noord-Holland: 909 naamdragers (met Amsterdam (+561) erbij: 1.470 naamdragers). Amsterdam zou een vertekend beeld kunnen geven (grote steden oefenen altijd aantrekkingskracht uit) en is daarom apart gezet. Dragers van de naam ''Kuiper'' woonden in 1947 meestal in Groningen: 2.227 naamdragers, met Noord-Holland op een geografisch stevige tweede plaats: 1.562 (met Amsterdam (+728) erbij: 2.290 naamdragers). Ook werd zichtbaar dat de naamdragers in redelijke aantallen voorkomen in heel Nederland. In 1947:
* Kuijper (ook wel geschreven met: 'y' i.p.v. 'ij') : 2.876 personen
* Kuiper : 9.632 personen
(Bron: KNAW/wetenschappelijk Meertens Instituut, Nederlandse Familienamenbank)

CONCLUSIE. Volgens de statistieken is Kui(j)per in Nederland een "grote naam". De naam komt in redelijke aantallen en tamelijk wijdverbreid voor. Dit geeft aan dat Kui(j)per een naam is die op meerdere plaatsen in Nederland tegelijk is aangenomen. Niet alle mensen die ''Kui(j)per'' heten zullen dus familie van elkaar zijn. Kui(j)per is zeker geen naam die met uitsterven bedreigd wordt.

Voetnoot. Dit stamboomonderzoek spreekt deze statistische gegevens vooralsnog niet tegen. Integendeel, de genealogie van Kuijper geeft op dit moment van schrijven, maart 2016, een aantal overeenkomsten te zien, qua aantallen naamdragers en ook qua verspreidingsgebied. Meeste naamdragers in de familie komen voor in Noord-Holland. Aanvankelijk leek het meerendeel te wonen op de strandwal: Bergen, Egmond, Alkmaar, Heiloo, Limmen, Castricum, Heemskerk, Beverwijk, Velsen (IJmuiden). Pas vrij laat in dit onderzoek kwam naar voren dat ook Amsterdam flinke aantallen naamdragers uit de familie behuist.

~ Herkomst van de familie Kuijper ~

In Noord-Holland zijn waarschijnlijk meerdere families van deze naam. De naam lijkt relatief veel voor te komen in Assendelft/de Zaan en ook veel op Texel (en Terschelling, maar dat is Friesland). Tot nu toe heb ik echter niemand daarvan kunnen linken aan deze genealogie van Kuijper.
Dat dit ook niet hoeft, bleek al uit de volkstellingen. De naam Kuijper:
(A) kent enkele duizenden naamdragers. Het is daarmee beslist geen zeldzame naam. Ter vergelijking: "de Jong" is als naam in Nederland met 83.937 naamdragers in 2007 de frequentste familienaam; namen met enkele honderden naamdragers zijn zeldzamer en die met enkele tientallen naamdragers worden met uitsterven bedreigd.
(B) heeft geografisch gezien een relatief ruime verspreiding: de naam komt in redelijke aantallen voor in alle delen van het taalgebied. Die gangbaarheid bewijst dat Kuijper geen streekgebonden familienaam is. De naam Kuijper is dus op verschillende plaatsen (tegelijk) ontstaan.
(Bron: Netwerk Namenkunde van het Meertens Instituut van de KNAW)

Geconcludeeerd kan dus worden dat alle Kuijpers geen gemeenschappelijke voorvader hebben en dus geen familie (in de ruimste zin van het woord) van elkaar hoeven te zijn. Waar ligt dan de bakermat van deze specifieke familie Kuijper die hier wordt onderzocht? Dat is nou het leuke aan dit onderzoek. Dat dit uitgezocht gaat worden.

~ Betekenis van de naam Kuijper ~ van het kuipen

Kuijper schijnt een naam te zijn van beroepsmatige oorsprong. Deze categorie bevat familienamen die berusten op de woordcategorie die met de Latijnse term ''nomina agentis'' wordt aangeduid: woorden die van werkwoorden zijn afgeleid en handelende personen aanduiden. Het is de naam voor de beroepsgroep van de kuipers. Een kuiper is iemand die vaten en tonnen maakt. De naam Kuijper is dus een verwijzing naar het beroep dat ze uitoefenden.
(Bron: Meertens instituut, Nederlandse Familienamenbank)

Maar wie was dan de eerste kuiper van die eigennaam in deze familie? En: oefende hij inderdaad het vak van kuiper uit? Zo ja, was dat professioneel? Of was het kuipen gewoon een vaardigheid die de beste man beheerste en die hij erbij deed, dus naast zijn andere bezigheden? Of vond hij het kuipersvak alleen maar leuk/aardig/aantrekkelijk om naar te kijken? Wie de eerste persoon in deze familie was die de naam Kui(j)per ging dragen en waarom hij dat precies deed, is feitelijk onbekend. We neigen ernaar om de eerste Kuijper een bepaalde voorliefde voor het "kui(j)pen" toe te dichten. Gezien de keuze van zijn naam zal hij er toch "iets" mee (van doen) hebben gehad of werd hij erdoor geïnspireerd. De huidige betekenis van kuipen: stiekem iets kwaads bedenken en vervolgens konkelen en stoken, samenspannen en bedriegen, valt als grond voor een eigennaam resoluut af. Het is overduidelijk dat in het geheim intrigeren schier onmogelijk wordt wanneer je jouw naam daaraan verbinden zou.
De onderzoekers van het Netwerk Namenkunde wijzen erop dat met het keuze-apect toch echt in de verkeerde richting wordt gedacht. Zij menen dat een achternaam over het algemeen niet de vrucht is van eigen creativiteit. Neen, een achternaam wordt je, net als een bijnaam, door je omgeving opgedrongen. Daar zit wat in. Waarschijnlijk werd de naam Kuijper voor hem bedacht.
De betekenissen van het werkwoord kuipen zijn, volgens het Genootschap Onze Taal: 1) Bedriegen 2) Cabaleren 3) Inzouten 4) Intrigeren 5) In het geheim samen spannen 6) Konkelen 7) Knoeien 8) Machineren 9) Stoken 10) Samenspannen 11) Vaten maken. 'Onwelvoeglijke' namen die een naamdrager bezoedelen zijn er niet, volgens het onderzoeksNetwerk Namenkunde. Dus blijft het vaten maken en inzouten over als enige waarschijnlijke grond voor de familiale eigennaam. De eerste Kuijper is dus door zijn omgeving geassocieerd met dat ambacht.
Wat in het vat zit verzuurt niet: vast staat dat de naam Kui(j)per een blijvertjes was, want de naam is sindsdien in de familie gebleven. De familienaam wordt namelijk overerft. Dat gebeurt aantoonbaar door de kinderen. En wel, zoals te doen gebruikelijk in Nederland vóór 1998, meestal via de mannelijke lijn (zie eindnoot). Zo is de achternaam Kui(j)per uitgegroeid tot een gemeenschappelijk iets, wat alle verwanten gemeen hebben. De familienaam, die klinkt als [kuiper], blijkt wat dat betreft zowel een samenspa(n)nend als een opzoutend effect te sorteren (dus toch).
(Bron: Netwerk Namenkunde van het Meertens Instituut van de KNAW)
(Bron: Genootschap Onze Taal)

~ Wie zijn de personen in de genealogie van het geslacht Kuijper? ~

Deze Genealogie van Kuijper gaat uit van Jan Kuijper (de Oude) als stamvader. Hij is een historische figuur want zijn bestaan is bewezen. Bovendien staan alle Kuipertjes aantoonbaar met hem in verband. De beschrijving van zijn nazaten verloopt van oud naar jonger. Het volgt de mannelijke lijn, dat is het klassieke patroon in de genealogie. De vrouwelijke Kuijpers staan ook allemaal vermeld, met hun eventuele partners, hun kinderen plus behuwd kinderen: hun kleinkinderen echter in principe niet (meer). Dat is om de eenheid in de beschrijving te behouden.

~ Spellingsvarianten van de eigennaam, die klinkt als: [kuiper] ~

Opvallend binnen het geslacht Kuijper zijn de diverse spellingsvarianten van de eigennaam. Soms varieert die spelling zelfs binnen één gezin! Dat er naamsvarianten in de loop der tijd zijn ontstaan, is dus een feit, want we treffen ze aan. Hoe dat komt, is een mening. Door verschrijving van ambtenaren en geestelijken zullen ongetwijfeld verbasteringen zijn opgetreden. Ook het aantoonbare gegeven dat mensen vroeger niet in alle gevallen in de gelegenheid werden gesteld om de schrijfkunst voor zichzelf te leren, verklaart veel. Waarschijnlijk zijn de uiteenlopende spellingen vooral het gevolg van de ongebreidelde (en ongecorrigeerde ! .. de aangevers waren er tenslotte zelf bij) voorkeur van respectievelijke schrijvers. De aldus ontstane spellingsvarianten binnen de genealogie van deze voornamelijk Noord-Hollandse familie Kuijper zijn, in oplopende volgorde van voorkomen, naar de stand van dit onderzoek per 12 maart 2016:

* Cuijper (minst voorkomend);
* Kuyper (vaker);
* Kuijper (heel veel) en
* Kuiper (met een kleine meerderheid: meest voorkomende spelling).

Hierbij wordt aangetekend dat inmiddels zelfs de naam "Kuipers" éénmalig in dit onderzoek is aangetroffen (unieke spellingsvariant bij 1 man). Deze naam is echter niet voortgezet omdat de persoon kinderloos is overleden.

CONCLUSIE. Kuiper is dus de meest voorkomende spellingsvariant van de naam van deze aanverwante personen, met de eigennaam die klinkt als [kuiper]. Vroeger toen er minder mensen konden lezen en schrijven werd de naam fonetisch (op het gehoor) bewaard en vaak wisselend gespeld. Dat is logisch want "Cuijper", "Kuiper", "Kuijper", "Kuyper", het klinkt als hetzelfde. Waarom de spellingsvoorkeuren van schrijvers precies uiteenliepen, wordt geprobeerd uit te leggen in de volgende alinea.

~ Puntjes op de ij of niet? ~

Om de variatie aan naamvormen te kunnen begrijpen moet men beseffen dat de standaardisatie van het Nederlands eeuwen in beslag heeft genomen. De Burgerlijke Stand kwam in de 19de eeuw in ontwikkeling, juist in een periode waarin belangrijke spellingvoorschriften werden geformuleerd en de spelling werd geüniformeerd (1804, 1863). We zien nu nog dat namen worden geschreven met een g in plaats van ch (Van der Jagt), of met ae in plaats van aa (Servaes) en met ey of eij in plaats van ei (Heyboer/Heijboer). Of met uy en uij in plaats van ui (Kuyper/Kuijper), allemaal op grond van verschillende, indertijd gangbare, schrijfwijzen. Vastlegging bij de Burgerlijke Stand volgens de oude normen betekent dat deze vormen ongewijzigd op volgende generaties worden overgedragen. Bron: KNAW/Meertens.
Het Meertens Instituut maakt in databases met Nederlandse familienamen geen onderscheid tussen namen met een "ij" en "y": "In de Nederlandse Familienamen Databank is uit praktisch oogpunt geen onderscheid gemaakt tussen naamvormen met ij en y", zo melden zij op hun website. Inderdaad blijken de namen Kuijper en Kuyper daar ondergebracht in één lemma. "In taalkundig opzicht is dit overigens niet onterecht" zo herneemt het instituut haar betoog: "de y in Kuyper is immers geen heuse i-grec, maar een ij zonder puntjes, die in feite hetzelfde letterteken is als de ij met puntjes. In de meeste Nederlandse namen met een y betreft het deze puntloze ij, een overblijfsel uit vroeger tijden dat in ons alfabet weliswaar de vorm van de Griekse y heeft aangenomen, maar zondermeer met de ij gelijkgesteld kan worden", aldus het Meertens instituut, dat eindigt met de stelling: "In moderne spelling zouden beide grafemen in combinatie met een andere klinker inmiddels door een enkele i zijn vervangen" Ahaa, dus Kuijper zou dan Kuiper worden.
(Bron: wetenschappelijk Meertens Instituut, Nederlandse Familienamenbank)

(over hoe de lange i een ii werd, toen een ij en later zelfs een y) Het genootschap Onze Taal meldt ook dat het typisch Nederlandse letterteken "ij" in wezen bestaat uit twee letters. Het is ontstaan uit ii = een lange i, die later ter verduidelijking als ij werd geschreven: dat was om verwarring met de "u" te voorkomen. De puntje op de ij liet men graag achterwege: "Van de 16de tot de 18de eeuw, toen het schrift nog geenszins genormaliseerd was, werd de ij vaak zonder punten geschreven. Hetzelfde letterteken werd gebruikt als variant van de i (yemant, waerheyt). In lopend schrift ging daardoor het onderscheid tussen i, ij met en y zonder punten verloren. In de Middeleeuwen werd ook vaak geen punt op de i gezet en werd de ii daardoor soms verward met de u. Vanwege die verwarring met de u raakte zelfs de "y" (de i-grec) in sommige woorden in gebruik, als schriftelijke weergave van een [ie]-klank. De "enige echte" Griekse "y", de letter ypsilon, is in Nederland in gebruik bij woorden die ontleend zijn aan vreemde talen (foyer, baby). In het hedendaagse Nederlands wordt de letter "y" alleen nog gebruikt in (ont)leenwoorden en in overgeleverde eigennamen."
(Bron: genootschap Onze Taal)

Je zou het gebruik van "y" in eigennamen dus als oneigenlijk kunnen bestempelen: een valse y. In elk geval was de diversiteit aan spellingsvormen vanaf toen compleet! Hieruit volgt dat eigennamen met "uy" en "uij" een overblijfsel zijn van oude schrijfwijzen. Moderne spelling van de "i" in de tweeklank "ui" zou zijn als in "Kuiper". Doordat familienamen onvergankelijk bij de Burgerlijke Stand zijn vastgelegd, onttrekken ze zich echter aan nieuwe spellingsregels. Een grappig citaat van het Meertens Instituut in dit verband is: "Spelling berust op afspraken, maar doelmatigheid is niet de enige maatstaf. Namen hebben daarom nog steeds hun archaïsche tegenhanger. Gevoelsmatig gevolg is dat geconserveerde oude naamsvormen, zoals Backer met -ck- meer in aanzien staan dan varianten die meer met de moderne spelling overeenkomen (Bakker)." Bron: Meertens Instituut, Nederlandse Familienamenbank. Zou dat ook van toepassing zijn op de naamsvormen Kuijper/Kuyper met -uij- of -uy- in vergelijking tot Kuiper?

Hoe dan ook, in de genealogie is het handig om geen onderscheid te maken op grond van spellingsvarianten. Het is goed mogelijk dat Kuyper en Kuijper en Kuiper familie van elkaar zijn. Dat familienamen oude kenmerken in zich hebben (archaïsch), is goed te zien in de Genealogie van deze vnl. Noord-Hollandse familie Kuijper. Inderdaad blijken hier alle schrijfwijzen courant: Cuijper; Kuyper; Kuijper; Kuiper; allemaal prima.

~ De correcte uitspraak van Kuijper, uitgesproken kuiper ~

Franstaligen spreken 'Kuijper' soms ten onrechte uit als 'Kuuwiepèr'. De combinatieletter "ij" ligt lastig in het buitenland. Sommigen laten daar de puntjes weg en schrijven Kuyper.

Bij de meeste Nederlandse woorden is de spelling in de loop der tijden aangepast aan de uitspraak. Er zijn nog enkele uitzonderingen; zo wordt 'bijzonder' uitgesproken als 'biezonder'. Ook bij plaatsnamen komt dit fenomeen voor: Wijchen spreek je (althans nu nog) uit als "Wiegen". De kans op versteende schrijfwijzen is bij persoonsnamen het grootst, omdat ze buiten spellingherzieningen vallen en vaak (maar niet altijd ! ) nauwkeurig worden overgeschreven uit oudere officiële bronnen, zoals geboorteregisters. Bijna alle persoonsnamen (voornamen en familienamen) waarin een 'uij' voorkomt kennen ook de variant met een 'ui', en met 'uy', bijvoorbeeld: Kuijper en Kuiper en Kuyper. De geschetste verschuiving zou verwarring teweeg kunnen brengen inzake de correcte uitspraak en schrijfwijze van de eigen naam. De diphthong (tweeklank) "uij"/"uy" wordt echter door Nederlanders over het algemeen correct uitgesproken, als: "ui". No problemo.

TEN SLOTTE (Nederlands Namenrecht)
Tot slot ook aandacht voor het nieuwe naamrecht (keuzemogelijkheid van de ouders voor de naam van de vader of de moeder), de registratie van partnerschappen en het voltrekken van huwelijken tussen twee mannen of twee vrouwen; ook enkele nieuwe ontwikkelingen wat betreft huwelijksvoltrekkingen.
Familie krijgt je cadeau: direct bij de geboorte ontstaat een familiale band. Sinds 1 januari 1998, mogen officieel geregistreerde partners bij hun eerstgeboren kind kiezen voor de familienaam van één van de ouders. De eenmaal gekozen naam geldt daarna voor alle geboren kinderen van dezelfde ouders. Het kiezen voor de familienaam van de vader kan automatisch gaan. Het kiezen voor de familienaam van de moeder moet gebeuren door middel van een gezamenlijke verklaring, die de ouders afleggen aan een ambtenaar van de burgerlijke stand. Die maakt vervolgens een akte van naamskeuze op (als de ouders vóór de aangifte van de geboorte hun gezamenlijke keuze verklaren) of vermeldt de naamskeuze in de geboorteakte (als de ouders ter gelegenheid van de aangifte van de geboorte hun gezamenlijke keuze verklaren). Twee geregistreerde mannenpartners (homohuwelijk sinds 1 april 2001) kunnen hun kind eveneens een van hun achternamen geven, mits ze het kind samen adopteren of gezamenlijk het ouderlijk gezag hebben. In de regel blijft je geboortenaam bij je. Verzoeken tot naamswijziging van kinderen hangen vaak samen met relatieproblemen van hun ouders. Gehuwden maar ook partnerschapsgeregistreerden, dus zowel mannen als vrouwen, die hun relatie hebben laten registreren bij de burgerlijke stand, mogen elkaars achternaam voeren in het dagelijkse verkeer, maar nooit in officiële stukken: daarmee vindt dus géén naamswijziging plaats. Bron: Nederlands namenrecht.
Niet iedereen heeft een familiale betrekking tot een vader. Juridisch co-ouderschap met een duomoeder is ook van deze tijd. Daarvoor verlangt de overheid dan wel het bewijs dat de mannelijke component van het kind aantoonbaar afkomstig is van een kunstmatige bevruchtiger in de zin van de “Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting” uit 2002: namelijk een beslist onbekende zaaddonor. Kiezen de ouders niet, dan krijgt het kind, van rechtswege, automatisch de naam van moeders' echtgenoot c.q. geregistreerde partner cadeau, mits dat dus een man is. Maar sinds 1 april 2014 geldt dat ook voor de duomoeder uit haar officiële partnerschap, mits die aan de gestelde eisen voor verwerving van juridisch ouderschap voldoet.
(Bron: Nederlands namenrecht)

Als er geen officiële relatie is, krijgt een kind trouwens zo al de naam (plus de bijbehorende familie cadeau) van de vrouw uit wie het geboren is. Het is dan mogelijk om alsnog twee ouders te verwerven. Dat kan door middel van erkenning. Wanneer de moeder erin toestemt dat iemand haar kind erkent als zijnde (ook) zijn/haar kind, dan houdt het kind haar familienaam, tenzij de geboortemoeder en de erkenner gezamenlijk kiezen voor de andere familienaam: dan krijgt het kind die naam (en zijn/haar familie erbij cadeau). Erkenning kan in twee gevallen:
(A) door een man/de vader waarmee de moeder géén officieel partnerschap onderhoudt en
(B) door de duomoeder waarmee zij wel een officieel partnerschap onderhoudt. Als het kind namelijk het resultaat is van zaad (de nazaat is) van een gékende donor, dan moet de duomoeder het eerst als het hare erkennen, wil de gewenste familiale betrekking tussen beiden tot stand komen.
Sinds de geboorte van de eerste reageerbuisbaby (Louise Joy Brown was in het Verenigd Koninkrijk in 1978 de eerste, red.) hoeft een geboortemoeder natuurlijk niet persé de biologische moeder van haar kind te zijn. Toch geldt dito voor het kind van een draagmoeder (eigen eicel) of draagster (eicel derde). Zodra een geboortemoeder afstand van haar kind doet, wordt het anders. Let wel: we hebben het hier nog steeds over Nederlands (namen)recht. In hoeverre (automatische) erkenning van een kind door homostellen internationaal gezien geaccepteerd gaat worden is nog onbekend. Partner-adoptie-procedure is hun optie.
(Bron: rijksoverheid, aangifte geboorte en naamskeuze kind)

Het genealogisch onderzoeksterrein is volop in ontwikkeling. Twee juridische ouders is momenteel de max, maar de kans bestaat dat dit in de toekomst verandert. Mensen wensen aanbouwwetgeving voor meerouderschap, meeroudergezag en draagmoederschap. Mogelijk krijgt een kind in de toekomst wel drie of méér juridische ouders! Het advies daarover van de Staatscommissie 'familierecht' wordt verwacht voor 1 mei 2016.

Interessant voer, zeker voor genealogen want ons onderzoeksterrein zal met de wetgeving meeveranderen. Veel nieuws (verwacht) dus in het genealogische landschap, hier onder de zon van het Nederlands personen- en familierecht, anno 2015. Moeilijker wordt het niet, want alle namen staan uitgespeld in de onderzoeksdocumenten, zoals de Akte van erkenning en de Akte van naamskeuze. Dus voor genealogen blijft het zonneklaar, wat familie betreft.

***
~ werkhypothese ~ Dirk ... Kuiper

De naam Dirk Kuiper staat hier op proef. Dirks naam is afgeleid uit het patroniem van zijn zoon, Jan DIRKse Kuijper (ca. 1690-????). Zijn eigen vader (en diens patroniem) zijn onbekend. Dat is de reden dat Dirk voorlopig gekoppeld is aan Kuiper (werkhypothese) als vader.

Dat Dirk heeft bestaan is zeker, want er is een zoon: Jan DIRKse Kuijper. De koppeling hier tussen beide heren is tot stand gebracht is om hiermee een proefopstelling te creëren. Zijn naam is beredeneerd, in afwachting van de invulling van nadere details.

Het onderzoek daarnaar loopt nog.

Van Dirk weten we al wat.
Dirks voornaam is bekend: Dirk. Die is herleid uit het patroniem van zijn zoon: Jan DIRKse Kuijper.
Dirks achternaam is onbekend. Waarschijnlijk heet hij, net als zijn zoon Dirk: Kuijper.
Dirks vader is onbekend. Het patroniem is onbekend.

LET WEL. De ándere vader-zoon-relatie van Kuiper (werkhypothese), die met Dirk Kuiper (ca. 1660-????), is ONzeker (!) De enige aanwijzing voor het bestaan van een mogelijke familierelatie tussen beide mannen is dat zij de naam Kuijper delen. Een familiaire relatie zal met bronnnen onderbouwd moeten worden: het onderzoek daarnaar loopt nog. Dirk is hier op proef gelinkt om een soort proefopstelling te creëren. De relatie met 'Kuiper (werkhypothese' is in deze 'proeftuin' een vooronderstelling. De link tussen beiden is nog zuiver theoretisch.

Het kan zijn dat Dirk een afstammeling is van een andere Kuiper-familie (!)

Gekozen is voor de standaard achternaam 'Kui(j)per': die is namelijk het meest waarschijnlijk. De voornaam 'Dirk' valt 1 op 1 af te leiden uit het patroniem van zijn zoon. Het patroniem is 'in het midden gelaten': niet ingevuld, want onbekend.

Om Dirk Kuiper lopende dit onderzoek een plek te kunnen geven in de database is een koppeling noodzakelijk.

Dirk .... Kuiper is een beredeneerde naam voor een man die echt heeft bestaan.

~ wordt vervolgd ~

Do you have supplementary information, corrections or questions with regards to Dirck (Kuijper?) (STAMOUDSTE)?
The author of this publication would love to hear from you!

Timeline Dirck (Kuijper?) (STAMOUDSTE)

Click on the names for more info. Symbols used:  grandparents    parents    brothers/sisters    children